Máy bay trong thảm kịch ở Brazil bị thất tốc do băng đọng?

Hiện trường vụ rơi máy bay. Ảnh: Cảnh sát Brazil.

Theo các chuyên gia hàng không trên khắp thế giới, câu trả lời tương đối đơn giản: Máy bay bị thất tốc. Cánh máy bay đã mất đi lực nâng cần thiết để giữ máy bay trên không, khiến thảm họa xảy ra.

Nhận định trên được đưa ra dựa trên các đoạn video cho thấy chiếc máy bay quay tròn khi rơi từ độ cao hơn 5.000 m trước khi tiếp đất bằng bụng.

“Nếu không bị thất tốc, máy bay đã không xoay tròn”, ông John Cox, phi công lái máy bay có 25 năm kinh nghiệm và cũng là chuyên gia hỗ trợ các cuộc điều tra nguyên nhân tai nạn, nói với New York Times.

Tuy nhiên, nguyên nhân khiến máy bay bị thất tốc vẫn là câu hỏi chưa có lời giải. Một số khả năng có thể kể đến như mất tốc độ, mũi máy bay hướng quá cao, băng đọng trên cánh, hỏng động cơ, hỏng hệ thống cảnh báo thất tốc, thậm chí kể cả khả năng phi công quá mệt mỏi hoặc lơ đễnh.

“Điều quan trọng nhất chúng ta biết là thường sẽ có hơn một nguyên nhân”, ông Thomas Anthony, Giám đốc chương trình an toàn hàng không tại Đại học Nam California (Mỹ), chia sẻ.

Băng là thủ phạm?

Chuyến bay gặp nạn của hãng hàng không Voepass Linhas Aéreas và có số hiệu 2283, bay từ thành phố Cascavel tới São Paulo. Khi gặp nạn, chiếc máy bay ATR 72-500 chở theo 58 hành khách và bốn thành viên phi hành đoàn. Cả 62 người đều thiệt mạng. Dù máy bay rơi xuống khu dân cư, không ai dưới mặt đất bị thương.

Giới chức Brazil hôm 10/8 cho biết đã thu được cả hai hộp đen của máy bay - trong đó một hộp đen lưu trữ dữ liệu bay và một hộp đen chứa các đoạn ghi âm trong buồng lái. Cơ quan điều tra đang tìm cách trích xuất dữ liệu để tìm ra manh mối.

“Chúng tôi không thể ước tính thời gian công việc hoàn thành”, ông Marcelo Moreno, điều tra viên chính, tuyên bố. “Chúng tôi ưu tiên chất lượng hơn tốc độ”.

Nguyên nhân thuyết phục nhất đến nay là máy bay bị thất tốc một phần do băng hình thành trên cánh (hoặc các bộ phận khác của máy bay), khiến máy bay nặng hơn trong khi sức nâng bị ảnh hưởng.

Các chuyên gia cho biết khi bị đọng băng, máy bay sẽ cần tốc độ lớn hơn nếu không muốn bị thất tốc.

“Cách máy bay rơi và quay tròn mất kiểm soát cho thấy cánh đã mất hiệu năng và máy bay mất kiểm soát”, ông Celso Faria de Souza, kỹ sư hàng không Brazil, chuyên gia phân tích các vụ tai nạn máy bay, nhận xét. “Băng có thể là nguyên nhân”.

Giới chức Brazil đã cảnh báo về hiện tượng đọng băng ở nơi máy bay gặp nạn. Ngay trước khi tai nạn xảy ra, một máy bay chở khách khác gần đó cũng gặp phải hiện tượng này, kênh tin tức Brazil Globo dẫn thông tin từ phi công chuyến bay.

Các máy bay thương mại thường có hệ thống phá băng đọng trên cánh. Với ATR 72-500, hệ thống này bao gồm các ống cao su trên cánh - vốn có nhiệm vụ hút và thổi để khiến băng tan.

“Liệu phi hành đoàn có kích hoạt hệ thống chống băng hay không?”, ông Jeff Guzzetti, cựu điều tra viên tai nạn của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), đặt câu hỏi. “Hay họ đã kích hoạt nhưng hệ thống lỗi?”.

Đọng băng từng là nguyên nhân gây tai nạn cho một chiếc ATR 72 tại Indiana, Mỹ năm 1994. ATR sau đó đã nâng cấp hệ thống phá băng trên dòng máy bay này.

Các nhân viên pháp y Brazil tại hiện trường. Ảnh: New York Times.

Theo ông Cox, dữ liệu về chuyến bay cho thấy máy bay có tốc độ trên 520 km/h trước khi đột ngột bay chậm lại ngay trước tai nạn. Dù vậy, tốc độ mới vẫn đủ cao để chưa khiến máy bay thất tốc - trừ khi tình trạng đọng băng quá nghiêm trọng.

“Nếu có nhiều băng, cánh sẽ bị biến dạng, gây thất tốc ngay cả ở vận tốc cao”, ông phân tích.

Bí ẩn chưa có lời giải

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng băng không phải nguyên nhân duy nhất. Trong đại đa số trường hợp, phi công sẽ có thể ngăn băng gây thất tốc - kể cả khi hệ thống của máy bay bị hỏng.

Kể cả khi không có hệ thống cảnh báo, phi công có thể nhìn thấy băng đọng trên cánh và cần gạt nước. Và khi hệ thống phá băng không hoạt động, họ có thể hạ độ cao xuống nơi không khí ấm hơn, đủ để làm tan băng.

“Chúng ta đang ở Brazil chứ không phải Nam Cực”, ông Cox nói.

Khi hạ độ cao, phi công thường cảnh báo trước cho đài kiểm soát không lưu. Tuy nhiên, giới chức Brazil cho biết phi công không liên lạc trước vụ tai nạn.

“Máy bay không cảnh báo về tình trạng khẩn cấp”, ông Moreno, điều tra viên vụ việc, cho biết.

“Họ có thể đã thử nói nhưng radio và hệ thống liên lạc bị hỏng”, Chủ tịch Hiệp hội An ninh Hàng không Brazil Joselito Paulo nói. “Hoặc họ đã liên lạc nhưng kiểm soát không lưu không bắt được”.

“Nếu họ không liên lạc, phải có điều gì rất nhanh và bất ngờ xảy ra”, ông Paulo bổ sung.

Ông Marcel Moura, giám đốc vận hành hãng hàng không VoePass, cho biết các điều tra viên đang xem xét mọi khả năng.

“Máy bay nhạy cảm với băng. Đây là vấn đề đầu tiên”, ông nói. “Tuy nhiên kết luận vào lúc này vẫn là quá sớm”.