Tây du ký nói nhiều về cọp

Tây du ký chép đầy những chuyện thú vật biến thành yêu quái, trong đó cọp là con vật xuất hiện nhiều hơn cả, kể ở tám hồi: 13, 14, 20, 30, 46, 61, 64 và 99.

Hồi thứ chín mươi chín là lúc Quan Âm Bồ Tát tổng kết rằng trong mười mấy năm từ thành Trường An (Trung Quốc) đi sang Lôi Âm Tự (đất Phật) để thỉnh kinh, thầy Đường Tăng đã chịu tám mươi tai nạn. Trong số đó, nạn thứ năm là khi thầy vừa mới ra khỏi địa giới nhà Đường (Trung Quốc) thì bị cọp tấn công, và nạn thứ hai mươi ba là bị yêu quái hóa phép biến thầy thành cọp, nhốt trong cũi sắt.

Nạn thứ hai mươi ba được kể tỉ mỉ trong hồi thứ ba mươi. Sau khi đuổi Tề Thiên về núi Hoa Quả, Đường Tăng cùng Sa Tăng và Bát Giới tới nước Bảo Tượng. Vua có công chúa bị con yêu Huỳnh Bào bắt đem về động ép làm vợ. Đường Tăng sai Sa Tăng tới đánh yêu để cứu công chúa nhưng thất bại.

Huỳnh Bào bèn trả thù. Hắn vào triều vu khống thầy trước mặt vua quan như sau: Có con cọp tu luyện hơn mười năm thành tinh. Gặp Ðường Tăng đi thỉnh kinh, nó ăn tươi nuốt sống rồi hóa phép biến ra Ðường Tăng, cướp lấy công văn, hộ chiếu của thầy mà lừa gạt nhà vua. Để chứng minh, y xin nửa chén nước, niệm thần chú, rồi hớp một ngụm phun vào người Ðường Tăng. Thầy liền biến thành con cọp gấm và bị nhốt vào cũi sắt.

Nạn thứ năm là việc Đường Tăng suýt bị cọp vồ sau khi vừa ra khỏi cửa ải chót của nhà Đường. May có thợ săn Lưu Bá Khâm kịp thời giết cọp cứu mạng.

Căn cứ theo trình tự diễn tiến trong hồi thứ mười ba, lẽ ra Ngô Thừa Ân nên tính đó là nạn thứ sáu, và nạn thứ sáu phải kể là nạn thứ năm.

Thật vậy, trước khi gặp Lưu Bá Khâm (cuối hồi thứ mười ba), Đường Tăng tới núi Song Xoa, bị sụp hầm của cọp tinh (Dần tướng quân). Hai kẻ tùy tùng bị lũ yêu làm thịt. Đường Tăng được Thái Bạch Kim Tinh cứu thoát. Việc này kể ở đầu hồi thứ mười ba.

Chuyện cọp rừng và cọp thành yêu quái tấn công Đường Tăng không chỉ có bao nhiêu đó.

Hồi thứ mười bốn, thợ săn Lưu Bá Khâm hộ tống Đường Tăng tới núi Lưỡng Giới (nghĩa là ranh giới hai nước) rồi chia tay sau khi thầy cứu được Tề Thiên khỏi bị đè dưới núi Ngũ Hành (cũng là núi Lưỡng Giới). Vừa qua khỏi núi, hai thầy trò liền bị cọp đói tấn công.

Hồi thứ hai mươi, tới núi Huỳnh Phong, mấy thầy trò Đường Tăng bị cọp từ trên chóp núi phóng xuống chụp (nạn thứ mười ba). Đây là cọp tinh, xưng là Tiền Lộ Hổ, vì nó là tướng tiên phong của chúa yêu Huỳnh Phong.

Hồi thứ bốn mươi sáu, tại nước Xa Trì, Đường Tăng bị yêu cọp lông vàng hóa làm đạo sĩ thách đấu khả năng ngồi lâu, bất động trên đỉnh năm mươi cái ghế xếp chồng lên nhau (nạn thứ ba mươi bốn). Yêu cọp này xưng là đại tiên Hổ Lực, cùng với hai đồng đảng là yêu nai (tự xưng đại tiên Lộc Lực) và yêu dê (tự xưng đại tiên Dương Lực) được vua nước Xa Trì phong làm ba vị quốc sư.

Trong Tây du ký, Tôn Ngộ Không thường ăn vận quần áo có tấm da cọp. Nguồn: shuashuakan.

Tề Thiên hóa thành cọp

Trên đây là những tai nạn do cọp rừng và cọp thành tinh tấn công. Nhưng Tề Thiên với tài thiên biến vạn hóa của mình có hai lần dùng phép thuật biến hình thành cọp.

Lần thứ nhất (Hồi thứ sáu mươi mốt), Ngưu Ma Vương (con trâu) đấu phép với Tề Thiên. Y hóa ra con cheo, đứng ăn dưới chân núi. Tề Thiên liền hóa ra con cọp, nhảy tới vồ con cheo.

Lần thứ hai (Hồi thứ sáu mươi bốn), mấy thầy trò rời nước Tế Thoại, sáu mươi ông sãi bịn rịn cứ bám theo. Biết họ không đủ sức đi thỉnh kinh, Tề Thiên bèn nhổ một túm lông, niệm chú, ném vãi ra để hóa thành bầy cọp beo dọa cho các sãi bỏ chạy.

Phục hổ

Con cọp xuất hiện nhiều lần trong Tây Du lại gợi nhớ đến thuật ngữ phục hổ của các đạo sĩ. Hổ là cọp; phục hổ là chế ngự cọp dữ.

Đạo Lão xem tinh, khí, thần là ba món quý báu của con người (tam bảo), nhờ đó con người tu luyện thành Tiên, trường sinh bất tử. Đàn ông tu thiền (hành giả) phải tuyệt dục, giới dâm để bảo tinh (không cho xuất tinh ra). Dâm dục làm hao tinh, thân thể suy mòn. Giữ cho tinh vững bền, không lọt ra ngoài để nuôi dưỡng mạng sống, đạo Lão gọi đó là “cố tinh dưỡng mạng”.

Tinh là tinh trùng (sperm), liên quan tới thận. Thận sinh ra tinh (trắng đục), cho nên đạo Lão nói “bạch hổ” là ám chỉ tinh. Thuật ngữ “sát bạch hổ” (giết cọp trắng) trong đạo Lão là ẩn dụ cho việc chế ngự dâm dục ở người đàn ông tu luyện. Dâm dục phá hoại công đức người tu nguy hiểm đứng vào hàng đầu, vì thế đạo Lão ví nó như cọp dữ.

[...]

Trở lại chuyện cọp. Theo quan niệm về ngũ hành của đạo Lão, nó thuộc hành kim. Kim sinh thủy, tương đồng với thủy của thận (nơi sinh ra tinh). Kẻ ham sắc dục nhiều vì vậy phải tìm uống thuốc tráng dương bổ thận.

Tấm da cọp của Tề Thiên

Truyện Tây du bằng tranh hay vẽ Tề Thiên quấn ngang thắt lưng tấm da cọp. Tích này chép trong hồi thứ mười bốn.

Như trên đã nói, Đường Tăng tới núi Lưỡng Giới cứu được Tề Thiên khỏi bị đè dưới núi. Vừa qua khỏi núi, hai thầy trò liền bị cọp đói tấn công. Tề Thiên vội móc thiết bảng giấu trong lỗ tai ra đánh chết cọp, lại nhổ một sợi lông, làm phép biến thành con dao phay lột da cọp, cắt làm hai tấm, cuốn một tấm cất, còn một tấm dùng làm quần, bứt gân cọp làm sợi dây lưng.

Đã quy y Phật, đi thỉnh kinh mà Tề Thiên còn muốn chơi hàng độc thời trang ư? Thật ra đây là một hình ảnh mang tính ẩn dụ. Tề Thiên còn có hiệu là Hành Giả. Hành giả là người tu thiền. Người tu thiền ngoài việc phục hổ còn phải giữ gìn bốn thời khắc tu luyện (hành thiền) trong ngày theo thứ tự là Mẹo, Ngọ, Dậu, Tý. Giờ Mẹo (Mão) từ 5 tới 7 giờ sáng.

Muốn thiền giờ Mẹo, hành giả phải dậy sớm hơn, lo vệ sinh cá nhân, tập thể dục, thường là đi bộ một tiếng đồng hồ (gọi là kinh hành). Như vậy, hành giả phải thức vào giờ Dần (từ 3 giờ sáng). Dần là cọp.

Người Hoa có câu: “Kế hoạch trong một ngày [bắt đầu] vào giờ Dần”. Điều này chẳng những đúng với những người siêng năng việc đời mà còn rất đúng với nếp sống các hành giả tu thiền. Đó là lý do Ngô Thừa Ân sắm quần da cọp cho Tề Thiên mặc suốt mười mấy năm hộ tống Đường Tăng đi qua đất Phật thỉnh kinh.