 |
“(Cựu) Tổng thống Trump nỗ lực không ngừng để gây áp lực lên ông Pence, ở cả nơi riêng tư và công cộng”, AP dẫn lời Hạ nghị sĩ Liz Cheney - thành viên đảng Cộng hòa trong ủy ban điều tra vụ bạo loạn tại Điện Capitol hôm 6/1/2021 - cho hay. “(Cựu) Phó tổng thống Pence đã thể hiện lòng trung thành xuyên suốt với ông Trump trong 4 năm, nhưng ông ấy biết bản thân có nghĩa vụ lớn hơn với Hiến pháp Mỹ”.
“Số phận của tôi nằm trong tay phó tổng thống”
Ông Trump, luật sư John Eastman và những người ủng hộ đã cố gắng thuyết phục ông Pence, nói rằng cựu phó tổng thống có quyền lật ngược nguyện vọng của cử tri ở một số bang chiến trường quan trọng, bằng cách từ chối phiếu bầu của cử tri đoàn hoặc gửi kết quả trở lại các bang.
Đây vốn là hành động không thuộc quyền của phó tổng thống theo Hiến pháp Mỹ. Ông Pence đã dành hàng giờ để thảo luận với các nhân viên, bao gồm cả cố vấn Greg Jacob. Ông đã nghiên cứu Đạo luật về số lượng cử tri năm 1887 và gặp gỡ thượng nghị sĩ để hiểu rõ hơn về vai trò của mình. Ông cũng nhận lời khuyên từ bên ngoài.
Một số phụ tá kêu gọi ông Trump không nên đẩy phó tổng thống vào tình thế này. Ông Pence được nhiều người coi là ứng cử viên tổng thống tiềm năng. Sự rạn nứt công khai với cựu tổng thống có thể là dấu hiệu chấm dứt những hy vọng này. Nhưng ông Trump đã bỏ ngoài tai và tiếp tục thúc ép, cả công khai lẫn “sau cánh gà”.
Hôm 4/1/2021, ông Trump thúc ép ông Pence thực hiện kế hoạch trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục. Ngay đêm đó ở Georgia, ông Trump nói “số phận của tôi nằm trong tay phó tổng thống”.
Ông Trump tiếp tục đưa ra yêu cầu tại Phòng Bầu dục vào ngày hôm sau, một lần nữa yêu cầu ông Pence sử dụng quyền hạn vốn dĩ phó tổng thống không có để lật ngược nguyện vọng của cử tri. Ông Pence khẳng định ý kiến của ông không hề lay chuyển.
Hôm đó, một bản ghi nhớ kết luận nếu ông Pence làm theo đề xuất của Eastman, khả năng cao là cựu phó tổng thống sẽ thua trước tòa, hoặc thậm chí châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng hiến pháp.
Căng thẳng lên cao đến mức Chánh văn phòng phó tổng thống lúc đó, Marc Short, gọi điện cho mật vụ hàng đầu của ông Pence và thông báo việc phó tổng thống từ chối yêu cầu của ông Trump sắp được công khai.
“Hãy treo cổ Mike”
Áp lực tiếp tục kéo dài suốt đêm.
“Nếu Phó tổng thống Mike Pence đồng tình, chúng ta sẽ giành được chức tổng thống”, ông Trump viết trên Twitter. “Tất cả những gì Mike Pence phải làm là gửi chúng trở lại các bang, và chúng ta sẽ chiến thắng. Làm đi Mike, đây là thời điểm cần sự dũng cảm”.
Sáng 6/1/2021, khi đang có mặt tại tư dinh, ông Pence nói chuyện lần cuối với cựu tổng thống trước khi bạo loạn xảy ra. Trong cuộc gọi, vào lúc 11h, ông Trump to tiếng với ông Pence, chì chiết phó tổng thống vì không đã đủ cứng rắn để thực hiện kế hoạch.
 |
| Cựu Phó tổng thống Mike Pence sơ tán khỏi phòng họp của Thượng viện hôm 6/1/2021. Ảnh: AP. |
Sau đó ông Pence đến Điện Capitol để giám sát việc kiểm phiếu của các cử tri đoàn. Trước đó, ông chính thức đưa ra quyết định và giải thích lý do không thể theo kế hoạch của cựu tổng thống.
Vào lúc 13h03, khi ông Pence bước vào phiên họp với Thượng viện Mỹ, những người ủng hộ ông Trump đã vượt rào tại Điện Capitol và tấn công cảnh sát.
Vào thời điểm đó, ông Trump gần kết thúc bài phát biểu tại Ellipse, trong đó ông liên tục nhắm vào ông Pence và kêu gọi những người ủng hộ "chiến đấu đến cùng”.
Vào khoảng 14h12, ông Pence ra khỏi tầng của Thượng viện khi những người bạo loạn tràn vào bên trong. Ông Pence đã dành hàng giờ để ẩn náu với nhân viên và gia đình tại một số điểm khác nhau. Ông từng từ chối yêu cầu rời đi của nhân viên an ninh, nhấn mạnh tầm quan trọng nếu ông ở lại.
Nhưng ngay cả khi cảnh tượng hỗn loạn ở Điện Capitol phát sóng trên truyền hình nước Mỹ, ông Trump - thay vì thúc giục người ủng hộ về nhà - lại công kích ông Pence.
“Mike Pence không đủ can đảm để làm những gì đáng lẽ phải làm để bảo vệ đất nước và Hiến pháp của chúng ta”, ông Trump viết lúc 14h24.
Dòng tweet của cựu tổng thống tác động tới đám đông giận dữ. Một đoạn video cho thấy những người bạo loạn hô to “Hãy treo cổ Mike Pence”.
“Hãy dọn dẹp Điện Capitol”
Ông Pence thực hiện những cuộc gọi đầu tiên tới các lãnh đạo đảng Cộng hòa, Dân chủ và Thượng viện - Kevin McCarthy, Mitch McConnell, Nancy Pelosi và Chuck Schumer - “để đảm bảo họ được an toàn”.
Ông Pence cũng “liên hệ Lầu Năm Góc để đảm bảo gửi thêm quân tiếp viện”.
Lúc 16h08, ông Pence đã thực hiện cuộc điện thoại khẩn cấp từ Điện Capitol, thông báo với quyền Bộ trưởng Quốc phòng Christopher Miller rằng tòa nhà gặp nguy hiểm và yêu cầu lãnh đạo quân đội đưa thời hạn bảo vệ tòa nhà.
“Hãy dọn dẹp Điện Capitol”, ông Pence nói.
 |
| Ông Mike Pence tại phòng họp Hạ viện hôm 7/1/2021 sau khi Điện Capitol an toàn trở lại. Ảnh: AP. |
Vào lúc 20h, Điện Capitol cũng tạm coi là an toàn. Ông Pence đã triệu tập cuộc họp Thượng viện bằng tin nhắn.
“Hôm nay là ngày đen tối trong lịch sử của Điện Capitol. Nhưng nhờ những nỗ lực nhanh chóng của cảnh sát Điện Capitol, cơ quan thực thi pháp luật liên bang, tiểu bang và địa phương, bạo lực đã được dập tắt. Điện Capitol đã an toàn”, ông nói. “Hãy trở lại làm việc thôi nào”.
Vào lúc 3h40 sáng 7/1, ông Pence chính thức tuyên bố cả ông và cựu Tổng thống Trump đã thất bại trong cuộc bầu cử.
"Ông Trump đã sai"
Trong hơn một năm qua, cựu phó tổng thống nhiều lần nói ông hiểu rõ hành động của mình khi đã tính đến hậu quả chính trị. Một năm trước, ông Pence nói rằng ông “tự hào” về những gì mình đã làm vào hôm 6/1/2021.
"Chức vụ tổng thống thuộc về nhân dân Mỹ", ông khẳng định.
Hồi tháng 2 vừa qua, khi ông Trump tiếp tục chỉ trích hành động của cựu phó tổng thống, ông Pence đã chỉ đích danh ông Trump, nói rằng “Tổng thống Trump đã sai” và ông ấy “không có quyền lật ngược cuộc bầu cử”.
Tuy nhiên, cựu tổng thống cũng cố gắng vượt qua ngày hôm đó. Đầu tuần này, ông một lần nữa khẳng định bản thân luôn tin mình đã làm đúng nhiệm vụ ngày hôm đó.
"Tôi tin một khi tất cả thông tin và sự thật được đưa ra, người dân Mỹ sẽ hiểu rõ hơn về những gì đã xảy ra", ông nói khi tham quan biên giới ở Sierra Vista, Arizona.
“Nhưng hôm nay, đứng ở đây, ở biên giới phía nam của chúng ta, tôi kêu gọi Tổng thống Biden làm nhiệm vụ của mình. Tổng thống Mỹ có nghĩa vụ cung cấp và bảo đảm cho nền phòng thủ chung của đất nước này. Và an ninh biên giới là an ninh quốc gia”, ông nói.
