 |
E-95 là tuyến đường cao tốc chạy dọc từ Nga, đến Belarus trước khi dẫn vào Ukraine. Những ngày qua, tuyến đường vốn một thời vắng vẻ lại chứng kiến những đoàn xe quân sự di chuyển dày đặc, đưa binh sĩ và vũ khí Nga tiến đến biên giới Belarus - Ukraine.
Diễn biến những tuần qua là lần gần nhất một lực lượng quân sự lớn như thế được Nga đưa vào Belarus kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Không chỉ bộ binh, Nga triển khai xe tăng, pháo binh, tiêm kích, trực thăng và cả những hệ thống tên lửa tối tân. Lực lượng Nga giờ đã bao vây Ukraine ở cả ba mặt bắc, đông và nam, theo New York Times.
 |
| Xe thiết giáp Nga được triển khai tới Belarus. Ảnh: AFP. |
Đe dọa từ phía bắc
Moscow nói binh sĩ triển khai tới Belarus để chuẩn bị cho cuộc tập trận tổ chức trong tháng 2. Nhưng từ biên giới với Belarus cho tới Kiev chỉ mất vài giờ lái xe. Những người hoài nghi tin rằng lực lượng Nga ở Belarus là mối đe dọa khôn lường cho Ukraine.
Đa phần quân đội Ukraine dồn sang phía đông, nơi họ trực tiếp đối mặt lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn. Các chuyên gia quân sự và giới tướng lĩnh Ukraine cho biết quân đội nước này sẽ gặp nhiều khó khăn nếu phải dàn mỏng lực lượng phòng thủ cả biên giới phía bắc, theo EU Observer.
"1.070 km biên giới với Belarus sẽ trở thành mối đe dọa cho chúng ta. Đe dọa không đến từ Belarus, Ukraine vốn có tình cảm nồng ấm với người dân nước láng giềng, mối đe dọa thực sự là Nga đưa quân đi qua Belarus", Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov nói.
Novi Yarylovychi là đồn biên phòng của Ukraine ở biên giới với Belarus. Tuyến đường từ đồn này tới thủ đô Kiev chỉ dài khoảng 220 km. Con đường được Tổng thống Volodymyr Zelensky sửa sang khi mới nhậm chức để giải quyết tình trạng xuống cấp của hệ thống đường sá.
Giờ đây, tuyến cao tốc có thể trở thành con đường thuận tiện cho xe tăng Nga tiến thẳng tới thủ đô Kiev, bởi phần lớn tên lửa chống tăng Javelin của Ukraine đã được triển khai ở miền Đông.
Ukraine hiện vẫn chưa thể xây dựng một hệ thống phòng thủ đáng kể tại biên giới phía bắc. Mùa thu 2021, Ukraine triển khai 8.500 binh sĩ tới biên giới với Belarus. Tuy vậy, lực lượng này có sự kết hợp của biên phòng, cảnh sát và vệ binh quốc gia, nhiệm vụ chủ yếu là ngăn Belarus đẩy người di cư Trung Đông qua biên giới.
 |
| Đồn biên phòng Novi Yarylovychi của Ukraine. Ảnh: New York Times. |
Cửa khẩu biên giới hiện chỉ còn một nhóm nhỏ lính biên phòng trang bị súng máy, lực lượng này không có cơ hội nếu phải đối đầu với xe tăng Nga.
Nga vẫn đang triển khai thêm binh lính, xe thiết giáp và trang thiết bị quân sự tới Belarus gần như mỗi ngày. Truyền thông Belarus miêu tả giới chức và phụ nữ địa phương mặc trang phục truyền thống mang bánh mỳ và muối đến để chào đón đoàn quân đến từ Nga.
Yevgeni là một tài xế xe tải mới đến Ukraine từ bên kia biên giới. Người này nói đã nhìn thấy hàng đoàn xe quân sự bên phía Belarus. Biển số xe cho thấy lực lượng này đến từ vùng Ryazan gần Moscow.
"Những đoàn xe dài hàng km, được cảnh sát Belarus hộ tống", tài xế Yevgeni nói.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết nước này triển khai những đơn vị tinh nhuệ, hiện đại nhất tới 9 căn cứ khác nhau ở Belarus. Trước đó, Nga đã đưa các đơn vị biệt kích, lính dù, hệ thống phòng không S-400 cùng hàng trăm máy bay tới Belarus, giới chức Ukraine cho hay.
Belarus ngả hẳn về Nga
Aleksei Shevchuk là phó chỉ huy đồn biên phòng bên phía Ukraine. Shevchuk nói ông và các đồng đội sẵn sàng chiến đấu nếu lực lượng Nga xâm phạm lãnh thổ. Tuy nhiên, người đàn ông thừa nhận họ sẽ không làm được gì nhiều trước xe tăng của Moscow.
"Chúng tôi vẫn chưa quan sát thấy điều gì bất thường, không vũ khí, không người lạ, cũng không thấy lực lượng vũ trang Belarus gần đồn biên phòng. Nếu xảy ra tấn công hoặc những tình huống bất thường khác, chúng tôi sẽ hành động", ông Shevchuk nói.
Suốt chiều dài lịch sử, Belarus và Ukraine có mối quan hệ hữu hảo. Dù là đồng minh thân thiết của Điện Kremlin, Tổng thống Belarus Aleksandr Lukashenko thường tránh vướng vào tình huống phải chọn phe trong các mâu thuẫn giữa Kiev và Moscow.
Nhưng sự trung lập của Minsk đã không còn sau cuộc tổng tuyển cử tháng 8/2020, khi tình báo Nga hỗ trợ Tổng thống Lukashenko đối phó các phong trào biểu tình, giúp ông có thể ngồi vững trên chiếc ghế lãnh đạo Belarus.
Từ đó, Lukashenko thay đổi lập trường, quay sang công nhận việc Nga sáp nhập trái phép bán đảo Crimea, đồng thời tuyên bố sẽ ủng hộ Moscow nếu xảy ra xung đột vũ trang với Ukraine.
Chính quyền Lukashenko cũng cáo buộc Ukraine đang leo thang căng thẳng, tìm cách phát động chiến tranh, giọng điệu tương tự Moscow những ngày gần đây.
"Mười năm trước, chúng ta không thể tưởng tượng rằng sẽ có lúc phải thành lập cả một cụm cứ điểm để bảo vệ biên giới phía nam", Tổng thống Lukashenko nói khi tới thăm các doanh trại quân đội tháng 12/2021.
Trong bài phát biểu hôm 28/1, ông Lukashenko cáo buộc phương Tây đang tìm cách "dìm chết tình cảm huynh đệ giữa Nga - Ukraine trong bể máu".
 |
| Đa phần quân đội Ukraine đã được triển khai tới miền Đông. Ảnh: AP. |
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Reznikov nhận định Nga có thể dùng lãnh thổ Belarus để đe dọa nước mình, thậm chí xa hơn là "phần còn lại của châu Âu". Tuy vậy, ông Reznikov tin tưởng các biện pháp ngoại giao sẽ tháo ngòi căng thẳng.
Giới chức một số quốc gia châu Âu khác thì bi quan hơn, đặc biệt tại Đông Âu như Ba Lan hay khu vực Baltic.
"Đã đến lúc NATO cần có những biện pháp đáp trả thỏa đáng trước các hoạt động củng cố lực lượng của Nga và Belarus ở châu Âu", Ngoại trưởng Latvia Edgars Rinkevics nói, theo Reuters.
Hiện xuất hiện những ý kiến chỉ trích chính quyền Tổng thống Zelensky không củng cố phòng thủ đất nước đặc biệt tại biên giới Belarus.
Cựu Thủ tướng Arseniy Yatsenyuk cho rằng mối đe dọa lớn nhất là việc phần lớn quân đội Ukraine đang tập trung ở miền Đông, trong khi tuyến đường ngắn nhất đến Kiev lại từ Belarus, theo EU Observer.
"Việc khẩn cấp không kém cần làm ngay là bổ sung lực lượng lập rào chắn quân sự trên đường cao tốc và bảo vệ thủ đô Kiev", ông Yatsenyuk nói.
Lúc này, những người làm việc gần đồn biên phòng Novi Yarylovychi vẫn chưa hoàn toàn tin chiến tranh là điều không thể tránh khỏi, hoặc ít nhất là tình hình sẽ không xấu đi ở nơi họ sống, cách xa khu vực giao tranh tại miền Đông. Nhưng những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày đã bắt đầu xuất hiện.
"Người qua lại hai bên biên giới đã dần thưa thớt bởi những diễn biến được truyền hình đưa tin", Viktor Beznoshenko, chủ một văn phòng bảo hiểm du lịch ở địa phương, cho hay.
Beznoshenko không tin Nga sẽ phát động chiến tranh với Ukraine. Dù vậy, người đàn ông miêu tả Nga giống như một vị hàng xóm cao 2 m, bỗng một sáng thức dậy và quyết định lấn vào đất nhà mình vài phân.
"Người Belarus có thể chấp nhận, nhưng Ukraine thì không. Chúng tôi sẽ không để người Nga muốn làm gì thì làm", ông Beznoshenko nói.
