 |
Trao đổi với Zing, tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống - chuyên gia hàng không - cảnh báo sân bay Tân Sơn Nhất đối mặt với nguy cơ "vỡ trận" trong dịp lễ 30/4 -1/5 sắp tới.
"Nếu Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) không áp dụng các biện pháp hiệu quả để giải tỏa tình trạng nghẽn cổ chai ở khâu soi chiếu hành lý, sân bay Tân Sơn Nhất sẽ rơi vào ùn tắc trầm trọng dịp lễ 30/4 - 1/5 khi lượng hành khách dự kiến tăng đột biến do nghỉ lễ dài ngày", tiến sĩ Tống nhấn mạnh.
Trước đó, từ ngày 14/4 đến 19/4, khu vực soi chiếu an ninh của sân bay Tân Sơn Nhất xảy ra ùn tắc liên tục vào buổi sáng. Đại diện Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) giải thích nguyên nhân ùn tắc do lưu lượng khách tăng cao và nhiều khách khách chưa khai báo y tế khi qua cửa an ninh.
 |
| Nhà ga quốc nội sân bay Tân Sơn Nhất trải qua những ngày giữa tháng 4 tắc nghẽn trầm trọng. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Tổ chức và điều hành kém
- Theo ông, đâu là lý do khiến sân bay Tân Sơn Nhất quá tải tại khu vực cửa soi chiếu hành lý trong khi các sân bay lớn khác như Nội Bài và Đà Nẵng không gặp tình trạng tương tự?
- Tình trạng ùn tắc ở khâu soi chiếu an ninh hành lý tại sân bay Tân Sơn Nhất cũng có thể xảy ra tại sân bay Nội Bài. Giải thích tình trạng đó một cách đơn giản là do “quá tải”, nghĩa là khối lượng công việc vượt quá khả năng của khâu soi chiếu an ninh hành lý.
Một nguyên nhân dễ thấy là lượng hành khách tăng đột biến tại các khung giờ cao điểm, vượt xa ngưỡng năng lực khai thác của cơ sở hạ tầng sân bay. Nguyên nhân khác là nhân viên an ninh soi chiếu áp dụng quy định kiểm tra trực quan ngẫu nhiên với 10% hành khách.
ACV cho biết năng lực thông qua cửa an ninh soi chiếu của sân bay Tân Sơn Nhất do Cục Hàng không Việt Nam cấp phép là 1.728 khách/giờ tại sảnh A và 1.584 khách/giờ tại sảnh B. Tuy nhiên, từ 14/4 đến 19/4, đặc biệt trong các khung giờ cao điểm buổi sáng, số lượng hành khách thông qua cửa an ninh soi chiếu vượt xa ngưỡng năng lực khai thác của sân bay Tân Sơn Nhất.
Chẳng hạn tại khung giờ cao điểm từ 6-7h ngày 17/4 có khoảng 2.706 khách/giờ tại sảnh A, ngày 18/4 là 2.400 khách/giờ (vượt năng suất thiết kế khoảng 25-35%), dẫn đến việc ùn tắc. Việc khai báo y tế cũng kéo dài thời gian làm thủ tục khiến ùn tắc gia tăng. Tuy nhiên, điều này ảnh hưởng không đáng kể vì khai báo y tế không làm chậm khâu kiểm tra an ninh hành lý.
 |
| Việc khuyến nghị hành khách đến sân bay sớm 2 tiếng có thể khiến tình trạng ùn tắc trầm trọng thêm. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Sân bay khuyến nghị hành khách đến sớm hơn giờ bay 2 tiếng để tránh ùn tắc, nhưng thực tế điều đó còn làm ùn tắc hơn vì lượng khách những chuyến bay sau dồn về giờ cao điểm sáng sớm rất đông. Sân bay Tân Sơn Nhất và cả sân bay Nội Bài thường không bố trí đủ nhân sự ở cổng an ninh soi chiếu hành lý nên thường bị dồn ứ ở khâu này.
Một lãnh đạo sân bay Tân Sơn Nhất nói rằng nhiều người dân không biết cách khai báo y tế, thời gian làm thủ tục kéo dài, khiến ách tắc trở nên nghiêm trọng. Theo ông này, sau khi sân bay thông tin để hành khách chủ động khai báo y tế, tình trạng ùn tắc đã giảm và nếu nói do lỗi quản lý yếu kém thì không thể nào giải quyết nhanh như vậy được.
Nhưng, thực tế việc tổ chức và điều hành quá kém là lý do chính khiến sân bay Tân Sơn Nhất quá tải tại khu vực cửa soi chiếu hành lý. Hệ thống điều hành sân bay để mặc cho ùn tắc bất thường xảy ra và mọi việc diễn ra lộn xộn trong nhiều ngày, hành khách chen chúc hàng giờ giữa mùa dịch bệnh.
Đừng đổ thừa hoàn toàn cho năng lực cơ sở vật chất thấp hơn nhu cầu, mà nguyên nhân ở đây là chất lượng dịch vụ, năng lực điều phối - cung cấp dịch vụ quá yếu kém.
Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống
Đừng đổ thừa hoàn toàn cho năng lực cơ sở vật chất thấp hơn nhu cầu, mà nguyên nhân ở đây là chất lượng dịch vụ, năng lực điều phối - cung cấp dịch vụ quá yếu kém.
Những người lãnh đạo việc tổ chức và điều hành sân bay phải tiên liệu để có biện pháp dự phòng cho những khi đông khách và phải nhanh chóng giải quyết việc ùn tắc ngay khi xảy ra. Khi có dấu hiệu ùn tắc do khách đông, ngay lập tức những người lãnh đạo sân bay điều phối nhân viên và tổ chức linh hoạt để mở thêm làn, thêm cửa… để giải tỏa nhanh tắc nghẽn.
Còn như vừa qua ở sân bay Tân Sơn Nhất, khi khách phải xếp hàng rồng rắn nhưng khu vực kiểm soát an ninh hay làm thủ tục vẫn không tăng số quầy/cổng, nhân viên vẫn thủng thẳng như bình thường, lãnh đạo ACV và Cục Hàng không vài ngày sau mới họp để bàn cách giải quyết.
Phải tiên liệu để có biện pháp giải quyết
- ACV cho rằng việc các hãng hàng không sử dụng máy bay thân rộng khiến lượng khách đổ về sân bay tăng đột biến tại nhiều khung giờ, gây quá tải. Ông nghĩ sao?
ACV nói lượng hành khách vượt xa ngưỡng năng lực khai thác vì các hãng hàng không sử dụng máy bay chở trên 200 hành khách/chuyến và số chuyến bay quốc nội tăng thay chỗ chuyến bay quốc tế.
Nếu giờ cao điểm buổi sáng có 24 chuyến cất cánh nội địa chở 200 hành khách/chuyến thì lưu lượng cao điểm là 4.800 hành khách/giờ, vượt 45% so với tổng năng suất thông qua cửa an ninh soi chiếu hành lý của cả hai sảnh A và B mà Cục Hàng không cấp phép là 3.312 hành khách/giờ.
Tuy nhiên, rất dễ dự đoán trước tình trạng “quá tải” này và lãnh đạo sân bay Tân Sơn Nhất cùng Cục Hàng không phải tiên liệu để có biện pháp giải quyết sớm chứ không nên để cho ùn tắc xảy ra rồi lý giải nguyên nhân như thế.
Đến nay, sau khi được Cục Hàng không chấp thuận, lãnh đạo sân bay Tân Sơn Nhất đã điều chuyển 5 máy soi chiếu an ninh và cổng từ từ nhà ga quốc tế sang lắp đặt tại sảnh A nhà ga quốc nội.
Như thế hiện nhà ga quốc nội sân bay Tân Sơn Nhất đã có 30 máy soi chiếu an ninh (sảnh A là 19 máy, sảnh B là 11 máy) nên về cơ bản đã khắc phục việc ùn tắc tại điểm kiểm tra soi chiếu an ninh.
 |
| Tiến sĩ Tống cho rằng việc lượng khách tăng do các hãng khai thác máy bay lớn là điều dễ tiên lượng và nếu Tân Sơn Nhất phản ứng sớm hơn, ùn tắc đã không xảy ra. Ảnh: Quỳnh Danh. |
- ACV nên áp dụng giải pháp gì để cởi nút thắt cổ chai tại khu vực soi chiếu hành lý?
Nguyên tắc đơn giản của dòng chuyển động là chỗ nào có nút thắt cổ chai thì mở rộng không gian ở đó lên để giảm trở lực và tăng lưu lượng lên, giảm thời gian dòng chuyển động qua chỗ đó. Mở rộng không gian cho dòng người chuyển động qua khâu soi chiếu an ninh hành lý ở đây là tăng số máy soi chiếu lên.
Nếu bề ngang khu vực này không đủ rộng để lắp thêm máy trên cùng một dãy ngang thì lắp so le hai dãy máy soi chiếu và phân luồng dòng người làm hai.
Ngoài ra để giảm thời gian hành khách qua khâu soi chiếu an ninh hành lý, nhân viên sân bay cần nhắc nhở hành khách chuẩn bị để riêng trong một túi nhỏ những vật dụng kim loại như đồng hồ, chìa khóa, thắt lưng, bóp… và máy tính xách tay (nếu có) trước khi bước tới đưa giấy tờ cho nhân viên an ninh kiểm tra.
Mặt khác nhân viên sử dụng máy soi chiếu an ninh hành lý cần tập trung vào công việc để tăng năng suất và giúp giảm thời gian một hành khách qua khâu soi chiếu. Thời gian một hành khách đi qua khâu soi chiếu có thể giảm từ 90 giây xuống 45 giây và như thế năng suất tăng lên gấp đôi.
Có thể sử dụng nhà ga quốc tế
- Nhiều người đề xuất sử dụng nhà ga quốc tế để giảm tải cho nhà ga nội địa Tân Sơn Nhất. Ông có thấy giải pháp này khả thi không?
Trong đợt dịch Covid-19 này, sân bay Tân Sơn Nhất không có các chuyến bay quốc tế nên hoàn toàn có thể sử dụng nhà ga quốc tế để giảm áp lực cho nhà ga quốc nội. Có thể chuyển một số chuyến bay đông khách sang nhà ga quốc tế, thay vì dồn hết áp lực vào nhà ga quốc nội như hiện nay.
Nhưng khó khăn lớn nhất là hạ tầng không tương thích. Hệ thống phân loại, liên quan tổng thể hành lý đến các quầy check-in đều không tương thích, nếu sử dụng sẽ gây khó khăn trong vấn đề khai thác.
Thật ra, việc điều chỉnh một phần hạ tầng nhà ga quốc tế phục vụ một số chuyến bay quốc nội là khả thi và giúp nhà ga quốc nội được thông thoáng hơn. Việc điều chuyển 5 máy soi chiếu an ninh từ ga quốc tế sang sảnh A nhà ga quốc nội cơ bản khắc phục tình trạng ùn tắc, do đó lãnh đạo sân bay Tân Sơn Nhất không muốn sử dụng nhà ga quốc tế.
- Theo ông, liệu ACV có thể giải bài toán nghẽn cổ chai soi chiếu hành lý trước cao điểm du lịch hè?
 |
| Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống cho rằng nếu không có giải pháp hiệu quả, cảnh quá tải khu vực soi chiếu an ninh sẽ lại tái diễn tại Tân Sơn Nhất trong dịp cao điểm 30/4 - 1/5. Ảnh: TCHK. |
- Nếu ACV không áp dụng các biện pháp hiệu quả để giải tỏa tình trạng “nghẽn cổ chai” ở khâu soi chiếu hành lý thì tới dịp lễ 30/4 sân bay Tân Sơn Nhất sẽ rơi vào khủng hoảng ùn tắc trầm trọng do lượng hành khách dự kiến tăng đột biến do nghỉ lễ dài ngày.
- Nhiều người cho rằng ACV thu được hàng trăm nghìn đồng/lượt khách và hành khách xứng đáng nhận được dịch vụ tốt hơn thay vì xếp hàng hàng chục phút để làm thủ tục soi chiếu hành lý. Ông nghĩ sao?
- Trong 22 sân bay do ACV quản lý, chỉ có 6 sân bay có lãi. Sân bay Tân Sơn Nhất lãi nhiều nhất từ mấy chục năm qua. Do đó, lẽ ra ACV phải sớm đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng sân bay Tân Sơn Nhất và cung cấp dịch vụ chất lượng tốt hơn cho hành khách chứ không phải để dịch vụ yếu kém và cơ sở vật chất chật chội như thế.
Hiện, việc ùn tắc xảy ra ở khâu soi chiếu của sân bay Tân Sơn Nhất là do diện tích nhà ga hành khách quá nhỏ so với nhu cầu hành khách tăng cao hàng năm.
Năm 2019, sân bay Tân Sơn Nhất phục vụ trên 26 triệu hành khách quốc nội và trên 15 triệu hành khách quốc tế. Nhưng nhà ga quốc nội chỉ có diện tích 41.000 m² và nhà ga quốc tế có diện tích 108.000 m2, tức bình quân 1.900 m2 cho 1 triệu hành khách quốc nội và 7.200 khách cho 1 triệu hành khách quốc tế.
Lẽ ra ACV phải sớm đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng sân bay Tân Sơn Nhất và cung cấp dịch vụ chất lượng tốt hơn
Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống
Nếu tính chung cho cả khách quốc tế và quốc nội thì bình quân 3.600 m2 cho 1 triệu hành khách. Với mức bình quân 10.000 m2 cho 1 triệu hành khách như Công ty tư vấn Pháp ADPi đề xuất cho nhà ga hành khách T3, sân bay Tân Sơn Nhất cần diện tích 500.000 m2 cho năng suất 50 triệu hành khách/năm.
Nhà ga hành khách T3 sắp xây dựng thực sự chỉ 100.000 m2 thôi nên tổng diện tích nhà ga phía nam là 250.000 m2 . Như thế, bình quân chỉ đạt 5.000 m2 cho 1 triệu hành khách, bằng 1/3 diện tích bình quân 14.900 m2 cho 1 triệu hành khách của sân bay Long Thành sắp xây dựng.
Do đó, cần xây dựng thêm nhà ga hành khách T4 với diện tích 200.000-250.000 m2 ở khu vực phía bắc để tăng diện tích nhà ga hành khách lên mức 7.500-10.000 m2 cho 1 triệu hành khách.
Chỉ như vậy mới có đủ diện tích để lắp đặt đủ máy soi chiếu an ninh và giải quyết tình trạng ùn tắc chật chội bên trong sân bay khi năng suất sân bay Tân Sơn Nhất tăng lên mức 50-60 triệu hành khách/năm.
