Khi Taliban đang củng cố chính phủ lâm thời ở Kabul, họ phải đối mặt với mối đe dọa an ninh đến từ nhóm khủng bố IS-K. Đây là nhánh của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng chuyên hoạt động ở Afghanistan và Pakistan.
IS-K đang tận dụng việc rút quân của Mỹ để tự định vị mình là phong trào thánh chiến cực đoan cuối cùng còn sót lại ở Afghanistan, theo Nikkei Asia.
Sau khi IS ở Iraq và Syria bị đánh bại, IS-K là nhánh mạnh nhất còn lại của lực lượng khủng bố này. Giới phân tích cho rằng IS-K đang tận dụng sự bất ổn ở Afghanistan sau khi Taliban tiếp quản và sự rút quân của Mỹ để xây dựng lực lượng.
Làm mất uy tín của Taliban
Các chuyên gia an ninh cho rằng IS-K và các chi nhánh còn lại của IS có ý định làm mất uy tín của Taliban bằng mọi cách có thể. Theo một báo cáo của Liên Hợp Quốc vào tháng 6, IS-K có lực lượng nòng cốt khoảng 1.500-2.200 tay súng, đồn trú chủ yếu ở miền Đông Afghanistan. IS-K thực hiện khoảng 115 vụ tấn công từ tháng 4/2020 đến tháng 3/2021.
Vụ đánh bom liều chết bên ngoài sân bay Kabul ngày 26/8 khiến 170 người thiệt mạng, gồm 13 lính Mỹ là một trong những cách mà IS-K đang sử dụng để làm mất uy tín của Taliban.
 |
| Một thành viên IS-K bị lực lượng an ninh Taliban bắt giữ. Ảnh: Reuters. |
Bằng cách thực hiện các cuộc tấn công bạo lực, IS-K muốn phân biệt "thương hiệu" của mình với Taliban. Trong kế hoạch tuyển quân của mình, IS-K mô tả Taliban là “tay sai của Mỹ”.
Riccardo Valle, nhà nghiên cứu ở Venice, Italy chuyên về Hồi giáo cực đoan, cho rằng khi chính phủ mới của Taliban nhượng bộ để phù hợp với xã hội Afghanistan. Do vậy, IS-K càng tìm thấy chỗ cho những tuyên truyền chống lại Taliban để thu hút tân binh.
“Một số thành viên cực đoan của Taliban bất mãn với các quyết định ôn hòa của chính phủ lâm thời. Họ có thể tìm thấy chỗ đứng trong IS-K. Nhóm này tuyên bố họ là người kế thừa hợp pháp của Osama bin Laden và Mohammed Omar - người sáng lập Taliban”, ông Valle nói.
Giới phân tích cho rằng IS-K cay cú với việc Taliban bắt tay với Mỹ đánh bật lực lượng này khỏi tỉnh Kunar và Nangarhar. Giờ đây, khi Mỹ đã rút quân là thời cơ để IS-K trỗi dậy.
“Taliban không có kinh nghiệm về các hoạt động chống khủng bố để trấn áp mạng lưới IS-K trải khắp đất nước Afghanistan”, ông Valle nói thêm.
Dự đoán trước được sự tiếp quản Afghanistan của Taliban, Shahab al-Muhajir - thủ lĩnh mới được bổ nhiệm của IS-K - đã công bố kế hoạch tấn công chống lại chính quyền Taliban và Mỹ.
Thế khó của Taliban
Taliban đang mạnh tay trấn áp IS-K, đây là một phần trong cam kết của họ với Mỹ. Ông Neda Mohammad, thống đốc tỉnh Nangarhar, Afghanistan gần đây cho biết hơn 80 người ở tỉnh này bị bắt giữ vì nghi ngờ có liên quan đến IS-K.
Kể từ khi tiếp quản Kabul vào ngày 15/8, Taliban được cho là đã giết hại khoảng 150 chiến binh IS-K.
Ngày 5/9, Taliban tiêu diệt giáo sĩ Hồi giáo Abu Obaidullah Mutawakil, dòng Sunni, theo phong trào Salafi. Ông này bị giết vì số lượng lớn tín đồ của ông đầu quân cho IS-K.
 |
| Xe cứu thương đưa những người bị thương trong vụ đánh bom liều chết bên ngoài sân bay Kabul đến bệnh viện. Ảnh: Reuters. |
Taliban cũng đóng cửa hơn 30 nhà thờ Hồi giáo và trường học theo phong trào Salafi trên khắp Afghanistan. Salafi là phong trào cải cách Hồi giáo dòng Sunni ủng hộ việc quay trở lại thế hệ người Hồi giáo thuần túy, không pha tạp.
Vào ngày 8/9, Taliban ám sát Farooq Bengalzai - người đứng đầu IS-K ở tỉnh Balochistan, Pakistan, khi ông đang ở tỉnh Nimroz, Afghanistan.
Taliban cũng đẩy mạnh việc hợp tác với Mỹ để truy lùng và tiêu diệt các tay súng của IS-K, đặc biệt là từ sau vụ đánh bom liều chết ở sân bay Kabul ngày 26/8.
Khan - một giảng viên khoa chính trị Đại học Nangarhar, Afghanistan (yêu cầu không nêu tên đầy đủ) nói những nỗ lực của Taliban trong việc hợp tác với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ, có thể gây phản ứng mạnh từ chính nội bộ của họ.
“Taliban vốn là lực lượng dân quân Hồi giáo chống phương Tây, nhưng khi tiếp quản Afghanistan và thành lập chính phủ, Taliban lại muốn bắt tay với phương Tây”, ông Khan nói.
“Taliban khó có thể thuyết phục bộ phận cực đoan của họ, những người đã dành nhiều năm cho nhiệm vụ thánh chiến chống phương Tây. IS-K đã sẵn sàng để khoét sâu vào điểm yếu này”, ông Khan nói thêm.
Bên cạnh thế khó từ nội bộ, Taliban còn chịu thêm sức ép từ các nước. Gần đây, Trung Quốc yêu cầu Taliban trục xuất các nhóm chiến binh TTP ở Pakistan và phong trào Hồi giáo Đông Turkistan (ETIM).
Trong khi đó, hai nhóm vũ trang này từng giúp Taliban đánh chiếm các tỉnh phía bắc Afghanistan.
“Nếu Taliban cố gắng hành động chống lại TTP hoặc ETIM vì áp lực từ bên ngoài, các nhóm này có thể liên minh với IS-K và gây khó khăn cho việc cai trị của Taliban”, ông Khan nói.
