Hội chứng Chèn ép Thời gian: 'Căn bệnh' mới của người hiện đại

Đằng sau áp lực này là một hiện tượng mà các nhà nghiên cứu gọi là Hội chứng Chèn ép Thời gian (Time Compression Syndrome). Hội chứng này xảy ra khi con người cam kết quá nhiều việc trong một khoảng thời gian mà bản thân không thể xử lý một cách lành mạnh. Nguy hiểm hơn, xã hội hiện đại coi bận rộn như biểu tượng của nỗ lực và thành công, khiến chúng ta khó nhận ra những tín hiệu kiệt quệ đang âm thầm tích tụ.

Khi sự bận rộn trở thành kẻ thù thầm lặng

Hội chứng này phá vỡ cấu trúc tinh thần và làm giảm chất lượng cuộc sống. Lịch trình dày đặc khiến sự chú ý bị phân mảnh, khả năng tập trung suy giảm, và sự hiện diện trở nên mờ nhạt. Như nhà khoa học đoạt giải Nobel - Herbert A. Simon từng nói: “Sự giàu thông tin tạo ra sự nghèo chú ý”. Điều này có nghĩa là khi mọi khoảnh khắc đều bị chiếm đóng bởi email, tin nhắn, cuộc họp và trách nhiệm, ta dần mất khả năng cảm nhận cuộc sống bằng chiều sâu.

Sự giàu thông tin tạo ra sự nghèo chú ý | Ảnh: Pinterest

Áp lực càng tăng khi chúng ta cố gắng hoàn hảo trong mọi vai trò: vừa là nhân viên lý tưởng, vừa là cha mẹ hoàn hảo, vừa là người bạn, đồng nghiệp và hình mẫu truyền cảm hứng. Như nhà nghiên cứu Brené Brown từng nói rằng: Bạn không kiệt sức vì làm quá nhiều việc. Bạn kiệt sức vì cố trở thành quá nhiều con người. Căng thẳng kéo dài khiến cơ thể và tâm trí không có cơ hội tái lập trạng thái cân bằng.

Mất kết nối với bản thân

Điều đáng lo ngại là con người hiện đại không chỉ bận rộn mà còn “nghiện” bận rộn. Sự im lặng khiến ta bất an, sự chậm rãi khiến ta sợ mình bị thua kém, và khi có khoảng trống, ta ngay lập tức lấp đầy nó bằng công việc, trách nhiệm hoặc một mục tiêu mới. Chúng ta quên mất rằng tâm hồn cũng cần thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi.

Trong cuốn sách Tu giữa đời thường, tác giả Pedram Shojai ví cuộc sống hiện đại như một con đường cao tốc không điểm dừng: ta cứ lao đi, tăng tốc, cho đến khi cơ thể báo động và tâm trí gục ngã. Nhưng cuộc đời không cần ta chạy nhanh. Cuộc đời cần ta tỉnh táo, nhận diện điều gì là quan trọng với bản thân và học cách buông bỏ những gì chỉ khiến tâm trí thêm nặng nề.

Sách Tu giữa đời thường của tác giả Pedram Shojai | Ảnh: Huỳnh Quỳnh

Và giải pháp để điều trị Hội chứng Chèn ép Thời gian không nằm ở khẩu hiệu ‘sống chậm’, mà ở khả năng chủ động tạo ra những điểm dừng giúp não bộ kịp hồi phục. Đó có thể là vài phút tách khỏi màn hình để giảm quá tải kích thích, là việc giới hạn số cuộc họp nhằm bảo vệ các khoảng thời gian làm việc sâu, hoặc là những khoảng trống cố ý trong lịch trình để tâm trí được thở. Khi những điểm dừng này được duy trì như một thói quen, chúng không chỉ giúp ta lấy lại sự tập trung mà còn ngăn cơ thể rơi vào tình trạng căng thẳng mãn tính.