Bên cạnh các đề tài mang tính học thuật, khảo cứu dành cho độc giả trưởng thành, các tác phẩm viết cho thiếu nhi cũng giành được sự quan tâm không nhỏ tại Giải thưởng Sách quốc gia, nhiều đầu sách hấp dẫn, bổ ích dành cho bạn đọc nhí đã được tôn vinh. Qua đó, những người làm nghề và các bậc phụ huynh thấy được sự đa dạng và những đổi mới của thị trường sách thiếu nhi.
Không chỉ dừng lại ở sách văn học
Trong suốt bốn mùa giải vừa qua, đã có nhiều tác phẩm dành cho độc giả nhí lọt vào vòng chung khảo của Giải thưởng Sách quốc gia. Không chỉ bó hẹp ở mảng sách văn học, các tác phẩm tham gia xét giải đã mở rộng về biên độ và thể loại. Ngoài các sáng tác văn chương còn có sách tranh, sách tương tác, hay một số sách phi hư cấu đem đến cho bạn đọc tuổi hoa.
Qua đó, độc giả nhỏ tuổi và các bậc phụ huynh thấy được sự đa dạng của thị trường sách thiếu nhi, đặc biệt là các tác phẩm được viết bởi tác giả trong nước.
Đặc biệt, cuốn art book Chang hoang dã - Gấu (tập đầu trong bộ sách Chang hoang dã) của tác giả Trang Nguyễn, minh họa Jeet Dzung đã đoạt Giải A tại Giải thưởng Sách quốc gia năm 2021. Cuốn sách này đã được nhiều nhà xuất bản trên thế giới mua bản quyền để xuất bản tại các quốc gia như: Penguin Random House (Mỹ), Bookdream (Hàn Quốc), Jieli (Trung Quốc), Ayrinti (Thổ Nhĩ Kỳ), Fontini (Na Uy), AST (Nga)...
Thành công của Chang hoang dã - Gấu cho thấy Giải thưởng Sách quốc gia đã lựa chọn được một tác phẩm có chất lượng. Điều đó không chỉ được công nhận bởi độc giả trong nước mà còn được chứng minh bởi sự ưa chuộng của nhiều nhà xuất bản trên thế giới.
Trước kia, đa phần những bộ sách khoa giáo nổi tiếng dành cho thiếu nhi đều là sách được mua bản quyền từ nước ngoài. Trong vài năm trở lại đây, đã có nhiều bộ sách khoa giáo, sách song ngữ có chất lượng, được viết bởi các tác giả Việt.
Trong đó, có thể kể đến các bộ sách như: Sài Gòn của em (Nhóm tác giả: Lê Thư, Hoàng Nguyên, Thiện Kiều - Nhà xuất bản Trẻ và Công ty Green Horizon phối hợp xuất bản). Lướt cùng Tý Địa lý (Tác giả Xuân Đài, Uyên Trương - Nhà xuất bản Kim Đồng) hay bộ sách song ngữ Dạy con tài chính (nhóm tác giả: Lê Thị Linh Trang, Ngô Thanh Tiên, người dịch Ngô Thị Tâm Thi - Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM).
Ngoài hàng loạt kiến thức bổ ích, còn có phần minh họa hấp dẫn, kích thích được trí sáng tạo của độc giả nhỏ tuổi. Không chỉ dừng lại ở đó, các đầu sách này đều thuộc dạng sách tương tác, bố mẹ vừa đọc sách cho con nghe, vừa có thể chơi trò chơi cùng bé.
Cuốn Lướt cùng Tý Địa lý là dạng sách tương tác scanimation lý thú và sinh động. Ngoài việc thu thập được nhiều kiến thức bổ ích về địa lý và văn hóa, độc giả tuổi mầm non sẽ rất thích thú khi thấy các hình vẽ chuyển động thông qua tấm bản scan đặc biệt.
 |
| Sài Gòn của em là bộ sách thú vị và đẹp mắt. Ảnh: B.S. |
Với bộ sách hai tập Sài Gòn của em bạn đọc nhỏ tuổi sẽ thích thú với hàng loạt hình minh họa 3D ấn tượng, rực rỡ sắc màu. Bên cạnh những kiến thức thú vị về thành phố được mệnh danh là “hòn ngọc Viễn Đông”, độc giả nhí sẽ có cơ hội khám phá nhiều trò chơi dân gian thú vị.
Tại vòng chung khảo Giải thưởng Sách quốc gia năm nay, có hai tác phẩm thiếu nhi đáng chú ý lọt vào vòng chung khảo là Cà Nóng chu du Trường Sa và Cá voi Eren đến Hòn Mun. Cả hai tác phẩm này đều truyền tải những thông điệp ý nghĩa về tình yêu biển đảo đến độc giả nhỏ tuổi.
Tình yêu quê hương, đất nước qua trang sách
Dù ở thể loại nào, các tác phẩm thiếu nhi được tôn vinh tại Giải thưởng Sách Quốc gia bốn năm vừa qua, đều chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử đáng quý. Chúng là một phần hồn cốt của người Việt, được lưu giữ qua trang sách để gửi tới thế hệ măng non. Đó là giá trị nội dung quan trọng mà các tác giả muốn gửi tới độc giả nhỏ tuổi, điều này tạo nên “bản sắc” của sách thiếu nhi trong nước.
Điều này được thể hiện rõ qua các tác phẩm: Xóm bờ giậu, Bi Bi và Mặt Đen (5 tập), Tranh truyện lịch sử Việt Nam (10 tập), hay Chuyện của anh em Mem và Kya… Dù khác nhau về thể loại, tác giả đã lồng ghép một cách khéo léo các yếu tố văn hóa Việt vào trong tác phẩm. Qua trang sách, độc giả nhí sẽ thêm yêu quê hương đất nước và trân trọng những giá trị tốt đẹp của dân tộc.
 |
| Cá voi Eren đến Hòn Mun lọt vào chung khảo Giải thưởng Sách quốc gia 2022. Ảnh. K.Đ. |
Trong nhiều năm qua, thị trường sách thiếu nhi nói chung, và sách văn học dành cho thiếu nhi nói riêng, chứng kiến sự “áp đảo” của sách dịch. Các đầu sách bán chạy đều đến từ các tác giả nước ngoài. Sách thiếu nhi của tác giả Việt nằm trong danh sách “sách bán chạy” chiếm số lượng khiêm tốn, phần lớn là sáng tác của các cây bút quen thuộc.
Nhiều tác phẩm thiếu nhi được vinh danh tại Giải thưởng Sách quốc gia đem lại sự động viên, khích lệ lớn đối với người cầm bút. Từ đó, thúc đẩy sách thiếu nhi trong nước phát triển cả về chất và lượng.
Trong bốn năm qua, tác giả của các đầu sách thiếu nhi đoạt giải Sách quốc gia cũng trải dài ở nhiều độ tuổi. Bên cạnh một số tác giả tạo được dấu ấn trên văn đàn như: Nguyễn Quang Thiều, Trần Đức Tiến, Phạm Việt Long, Lê Minh Quốc, có nhiều tác trẻ như: Đỗ Nhật Nam, Trang Nguyễn, Hoàng Nguyên… các tác giả này đã mang lại những làn gió mới cho thị trường sách thiếu nhi.
