Theo trang tin Bloomberg, dựa trên chỉ số HHI quý I/2023 - một thước đo được sử dụng để đánh giá mức độ cạnh tranh của thị trường - ngành xe điện Trung Quốc đã chính thức chuyển từ trạng thái phân mảnh sang trạng thái tập trung.
Điều này có nghĩa là không còn nhiều công ty có thể trụ lại, và nhóm người chiến thắng đều là những gã khổng lồ như BYD hay Tesla.
Theo ông Wang Hanyang - chuyên viên phân tích thị trường tại 86Research - 80% các công ty khởi nghiệp Trung Quốc về xe năng lượng mới đã hoặc đang rời khỏi thị trường.
 |
| Trung Quốc hiện chỉ còn khoảng 100 nhà sản xuất xe điện có thể tiếp tục hoạt động. |
Trạng thái thanh lọc thị trường
Hiện tại, thị phần theo doanh số của 4 công ty dẫn đầu đã tăng lên 60% trong quý đầu tiên của năm 2023, cao hơn nhiều so với mức 44% của cùng kỳ 3 năm trước.
Trong khi đó, Trung Quốc lại quyết định kéo dài thời gian giảm thuế cho người mua xe năng lượng mới nhưng sẽ không tiếp tục hỗ trợ các nhà sản xuất gặp khó khăn.
Giải thích cho động thái này, ông Xin Guobin - một quan chức của Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc - cho biết rằng dừng trợ cấp sẽ khiến các vụ hợp nhất xảy ra, từ đó giúp các thương hiệu còn sống sót có khả năng cạnh tranh quốc tế.
Trên thực tế thì đúng như vậy, khi BYD liên tục khẳng định vị thế mạnh mẽ của mình trong 2 năm qua. Hiện tại, hơn 1/3 xe điện bán ở Trung Quốc đều đến từ công ty này, tăng từ mức dưới 15% vào cuối năm 2020, kể từ khi thị trường xe sạch đạt mốc doanh thu 100.000 xe mỗi tháng.
Sự mạnh mẽ này đang chèn ép cả đối thủ đứng thứ 2 là Tesla - hiện chỉ còn khoảng 11% thị phần. Tuy nhiên, tổng thị phần của 2 “ông lớn” này đã chiếm đến gần nửa thị trường.
Trong khi đó, một số “viên ngọc quý” trong ngành đã âm thầm biến mất. Nhiều loại xe điện ban đầu được tạo ra chủ yếu để đủ điều kiện nhận trợ cấp và không có chất lượng đủ tốt để người tiêu dùng tìm mua.
“Chúng tôi gọi đấy là ôtô hợp quy, tức là những mẫu xe chủ yếu được thiết kế để đáp ứng các quy tắc tiêu thụ nhiên liệu cũng như nhận được trợ cấp”, ông Jochen Siebert tại JSC Automotive cho biết.
Do đó, nhu cầu đối với các phương tiện này đang dần mất đi khi yêu cầu của người dùng cao lên và các đối thủ xuất hiện ngày một nhiều.
Công ty nhỏ gần như biến mất
Trước đây, Zhidou Electric Vehicle - một công ty có trụ sở tại Ninh Hải - từng bán được 100.000 xe với quãng đường di chuyển chỉ 100 km mỗi lần sạc trong giai đoạn 2015-2017. Tuy nhiên, nhà sản xuất này sau đó đã nhanh chóng rơi rụng khi Trung Quốc chấm dứt trợ cấp cho những chiếc xe điện có quãng đường di chuyển dưới 150 km vào năm 2018.
Tương tự, Beijing Electric Vehicle - hiện thuộc bộ phận EV của BAIC Motor - đã từng dẫn đầu doanh số ôtô thuần điện trong hơn 5 năm bằng cách nhắm vào các nhà khai thác vận chuyển, sau đó bắt đầu báo lỗ sau khi không còn nhận trợ cấp.
Ngay cả Byton - công ty được thành lập bởi các cựu quản lý của BMW - cũng phải tạm dừng sản xuất trước khi giao chiếc xe đầu tiên, trong khi Zhiche Youxing dự định niêm yết vào năm 2019 đã phải đệ đơn phá sản vào năm 2022.
Thậm chí, với một số nhà sản xuất “nghiêm túc” hơn, mọi chuyện cũng không hề dễ dàng. WM Motor Technology Group - hãng xe được hỗ trợ bởi gã khổng lồ Baidu - cũng đang “sống dở chết dở” và phải cắt giảm lương, đồng thời sa thải nhân viên để giảm bớt gánh nặng.
 |
| Mẫu xe WM Motor’s EX5 tại Triển lãm ôtô Quảng Châu hồi tháng 5. Ảnh: Qilai Shen. |
Nói về điều này, bà Freya Cui - một trong những chủ sở hữu sớm nhất của mẫu xe đa dụng WM Motor EX5 - cho biết mình đã phải bỏ chiếc xe 4 năm tuổi của mình vào tháng 4 vừa qua vì lỗi pin.
Người bán hàng nói với bà rằng không có sản phẩm thay thế vì công ty đang gặp khó khăn về tài chính và trường hợp của cô không phải duy nhất. Trong khi đó, chi phí mua khối pin mới từ bên thứ 3 thậm chí còn cao hơn giá của chiếc xe mới sau hỗ trợ của chính phủ.
Do đó, Cui đã buộc phải mua một chiếc xe xăng giá rẻ để đi lại, đồng thời hy vọng vào sự phục hồi của công ty.
“Tôi đặt hàng chủ yếu vì chế độ bảo hành pin trọn đời. Ai có thể nghĩ một ngày nào đó công ty sẽ sụp đổ cơ chứ”, Cui cho biết.
Trên thực tế, WM là một trong những ví dụ điển hình của sự thay đổi trên thị trường ôtô điện Trung Quốc. Công ty này từng được đánh giá rất cao và nhận 2 trên 5 khoản đầu tư mạo hiểm lớn nhất trên thị trường ôtô năng lượng sạch, tuy nhiên giờ đây WM lại thất bại.
Do đó, giới chuyên gia giờ đây kỳ vọng vào sự an toàn, hiệu suất, cũng như độ bền mà các nhà sản xuất có thể mang lại. Chính những điều đang được ít quan tâm trong lĩnh vực xe điện mới có thể làm nên thành công, thay vì các tính năng hào nhoáng như lái tự động, màn hình lớn, hay hệ thống karaoke.
Năm 2023, kinh tế thế giới được dự báo còn nhiều biến động và chưa thể phục hồi nhanh. Nhiều nền kinh tế lớn vẫn phải đối mặt với các rủi ro như GDP tăng trưởng chậm, lạm phát, thất nghiệp, nợ xấu... Mời độc giả của Zing đón đọc Tủ sách kinh tế 2023 để nắm bắt những kiến thức, thông tin kinh tế mới trong năm 2023.
