Gia tộc gây chia rẽ nhất Thái Lan trỗi dậy trước thềm bầu cử

Trong gần hai thập kỷ, quân đội và lực lượng bảo thủ ở Thái Lan đã tìm cách ngăn cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra và những người ủng hộ ông khôi phục quyền lực.

Ông Thaksin, chính trị gia dân túy và ông trùm kinh doanh, đã bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2006 trước khi sống lưu vong.

Vài năm sau, bà Yingluck Shinawatra - em gái và là người thay thế ông Thaksin giữ chức thủ tướng - cũng chịu chung số phận, theo New York Times.

Giờ đây, nhóm bảo thủ đang thận trọng theo dõi cuộc bầu cử thủ tướng sắp tới khi đảng của ông Thaksin dường như đang có nhiều lợi thế. Trong đó, bà Paetongtarn Shinawatra, con gái út của cựu thủ tướng và là nhà vận động ngôi sao của đảng Pheu Thai, là ứng viên nặng ký.

Nhà vận động ngôi sao

Dù ít kinh nghiệm chính trị, bà Paetongtarn, 36 tuổi, đã tận dụng gia thế quyền lực của mình để khiến triều đại gây chia rẽ nhất trong nền chính trị Thái Lan một lần nữa trỗi dậy.

Giới chỉ trích cố gắng đào sâu những bê bối trong quá khứ của gia đình bà. Tuy nhiên, bà Paetongtarn vẫn thành công thu hút đám đông trong các sự kiện vận động tranh cử và khơi dậy niềm tin vào di sản của gia đình.

Sự trỗi dậy của bà Paetongtarn làm dấy lên lo ngại rằng nếu bà đắc cử, Thái Lan có thể quay trở lại tình trạng bất ổn chính trị, khi cả hai thủ tướng từ gia tộc Shinawatra trước đó đều vấp phải sự phản đối từ quân đội.

Ông Jatuporn Prompan - người từng là đồng minh lâu năm của ông Thaksin - cho biết việc con gái ông này ra ứng cử phản ánh “rằng ông Thaksin không tin bất cứ ai ngoài gia đình mình”.

“Bà ấy sẽ đối mặt với áp lực to lớn từ phe đối lập, bị soi mói và chỉ trích. Ông Thaksin không nên làm điều này với con cái mình”, ông Jatuporn nói.

Gia đình cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Ảnh: Reuters.

Hiện chưa rõ liệu bà Paetongtarn, Phó giám đốc điều hành công ty quản lý khách sạn của gia đình, có khả năng đắc cử hay không. Ngoài bà, đảng Pheu Thai có hai ứng viên khác cho chức thủ tướng.

New York Times nhận định có khả năng Thượng viện Thái Lan - gồm 250 thành viên do quân đội chỉ định và là cơ quan cuối cùng bỏ phiếu bầu thủ tướng - sẽ phản đối việc lựa chọn con gái của "đối thủ truyền kiếp". Bà Paetongtar cũng phải đối mặt với thách thức từ đảng Tiến lên - một đảng cấp tiến thu hút giới trẻ.

Song thương hiệu chính trị của ông Thaksin rõ ràng vẫn tiếp tục là thế lực đáng gờm ở Thái Lan, ngay cả khi ông đã sống lưu vong 17 năm ở nước ngoài.

Kể từ năm 2001, các chính đảng do ông thành lập luôn giành được nhiều phiếu nhất trong mọi cuộc bầu cử. Pheu Thai là đảng thứ ba của ông Thaksin sau khi hai đảng trước đó bị giải thể, theo Bloomberg.

Nhiều người dân Thái Lan vẫn nhớ các chính sách dân túy của ông, đặc biệt là chương trình chăm sóc sức khỏe 1 USD và việc giải ngân các khoản vay cho nông dân từ năm 2001 đến năm 2006.

“Chưa có chính trị gia nào cho thấy sự quan tâm và khả năng giao tiếp với người nghèo và nhóm bị áp bức như ông Thaksin”, cựu Ngoại trưởng Kasit Piromya, người từng thẳng thắn chỉ trích ông Thaksin, nói.

Nguy cơ

Tuy nhiên, chính sự nổi tiếng đó đã khiến ông Thaksin trở thành mối đe dọa với các nhóm bảo thủ, gồm phe bảo hoàng Thái Lan, nhóm người giàu, quân đội và những người dân ủng hộ họ. Các đối thủ chính trị liên tục cáo buộc cựu thủ tướng âm mưu lật đổ chế độ quân chủ.

Thủ tướng Prayuth Chan-ocha - vị tướng giành quyền lực từ tay em gái của ông Thaksin trong cuộc đảo chính năm 2014 và cai trị đất nước kể từ đó với tư cách người theo chủ nghĩa bảo hoàng trung thành - từng thẳng thắn đáp trả câu hỏi về sự trở lại của ông Thaksin.

“Đừng nhắc về người đó. Tôi không thích”, ông Prayuth nói.

Song bất chấp các biến cố chính trị, ông Thaksin vẫn là một trong những người giàu nhất Thái Lan, với giá trị tài sản ròng khoảng 2,1 tỷ USD vào năm 2022.

Bà Paetongtarn cho biết "không có kế hoạch" để cha mình, người sống lưu vong chủ yếu ở Dubai, trở về Thái Lan, nhưng trước đó ông Thaksin nói "chắc chắn sẽ trở lại" trong năm nay.

Bà Paetongtarn trong một cuộc mít tinh. Ảnh: Pheu Thai.

Trong khi đó, một số người Thái tỏ ra thất vọng vì khả năng ông Thaksin trở lại, đặc biệt là cử tri trẻ tuổi.

Các cáo buộc tham nhũng đã đeo bám ông Thaksin trong nhiệm kỳ thứ hai. Năm 2006, Bangkok đã trải qua nhiều tháng biểu tình khi có báo cáo rằng gia đình cựu thủ tướng kiếm được 1,9 tỷ USD từ việc miễn thuế bán cổ phần của họ trong Tập đoàn viễn thông Shin Corporation cho Temasek của Singapore. Tình trạng bất ổn lên đến đỉnh điểm và dẫn đến một cuộc đảo chính.

Năm 2008, ông Thaksin trốn sang Anh với lý do không được xét xử công bằng về hàng loạt cáo buộc tham nhũng, sau đó ông bị kết án 12 năm tù.

Năm 2013, em gái của ông Thaksin, bà Yingluck, đã đề xuất dự luật ân xá cho những người phạm tội trong thời kỳ hỗn loạn sau cuộc đảo chính năm 2006. Điều này dẫn đến các cuộc biểu tình bạo lực.

Sau cuộc đảo chính năm 2014, bà Yingluck đã trốn khỏi Thái Lan vào năm 2017, ngay trước khi phải hầu tòa với cáo buộc sơ suất liên quan đến chương trình trợ cấp gạo.

Dù ông Thaksin và em gái đã rời đi, Thái Lan vẫn ngày càng phân cực. Sự chia rẽ giữa những người ủng hộ ông Thaksin “áo đỏ” từ vùng nông thôn phía bắc và phe “áo vàng” gồm những người bảo hoàng và giới thượng lưu thành thị vẫn còn.

Bên cạnh đó, Thái Lan cũng đối mặt sự chia rẽ chính trị mới giữa các thế hệ.

Vào năm 2020, hàng chục nghìn người biểu tình, chủ yếu là thanh niên, đã tập trung trên đường phố Bangkok, kêu gọi cải cách và kiểm soát quyền lực của chế độ quân chủ.

Hiện chưa rõ bà Paetongtarn có gây được tiếng vang trong giới trẻ Thái Lan hay không. Song trong một cuộc mít tinh hồi tháng 3, các nhà hoạt động thanh niên đã hỏi liệu đảng Pheu Thai có sửa đổi luật hình sự hóa những lời chỉ trích chế độ quân chủ hay không.

Hai nhà hoạt động có mặt tại cuộc biểu tình, Tantawan Tuatulanon và Orawan Phuphong, nói rằng nhóm đã yêu cầu bà Paetongtarn đánh dấu lên một chiếc bảng nếu đồng ý điều luật nên được bãi bỏ.

Bà Paetongtarn đáp lại: “Tôi không muốn tham gia vào hoạt động này”.