Gan bị tàn phá âm thầm bởi thói quen của nhiều người

Rượu là chất ức chế, làm chậm hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng cả chức năng thể chất và tinh thần. Ảnh: Adobe Stock.

Trong nhiều cuộc gặp gỡ, liên hoan hay công việc làm ăn, rượu bia đã trở thành thói quen khó tránh của không ít người Việt. Tuy nhiên, đằng sau những cuộc vui ấy là những tổn thương thầm lặng ở gan, cơ quan phải hóa giải gần như toàn bộ lượng cồn mà cơ thể tiếp nhận mỗi ngày.

Điều đáng lo ngại hơn, phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh khi gan đã tổn thương nặng, thậm chí bước vào giai đoạn xơ gan hoặc suy gan.

Cuộc tấn công âm thầm gây hệ quả nặng nề

Theo ThS.BS Cao Ngọc Tuấn, khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, viêm gan do rượu bia đang xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ, nhóm vốn được xem là khỏe mạnh. Không ít bệnh nhân bước vào phòng khám trong tâm lý chủ quan, chỉ đến khi cơ thể "lên tiếng" bằng những dấu hiệu bất thường mới biết gan đã bị tổn thương nặng.

Bác sĩ Tuấn cho biết viêm gan do rượu là hệ quả của việc gan phải liên tục chuyển hóa lượng cồn lớn trong thời gian dài. Trong giai đoạn đầu, cơ quan này âm thầm chống đỡ mà không tạo ra bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào.

"Nhiều người uống rượu mỗi ngày nhưng hoàn toàn không thấy mệt, nên cho rằng gan của mình ‘khỏe’. Nhưng thực tế, đó chỉ là sự im lặng trước cơn bão", bác sĩ Tuấn nói.

Thói quen uống bia rượu khiến người trẻ tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan. Ảnh minh họa: VCG.

Khi lượng cồn vượt ngưỡng chịu đựng, tế bào gan bắt đầu bị phá hủy. Điều đáng sợ là người bệnh vẫn có thể sinh hoạt bình thường cho đến khi tổn thương trở nên nghiêm trọng.

Khi tổn thương tiến xa hơn, các triệu chứng bắt đầu trở nên rõ rệt hơn. Người bệnh có thể xuất hiện vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu một cách bất thường, cảm giác đau tức vùng hạ sườn phải kéo dài, chân bị phù do ứ dịch, bụng to dần lên vì dịch tích tụ trong ổ bụng.

Ở giai đoạn nặng, một số người còn nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen do xuất huyết tiêu hóa, dấu hiệu cho thấy gan đã bị tổn thương nghiêm trọng và cần can thiệp y khoa khẩn cấp.

Không ít người đến bệnh viện vì nghĩ mình đau dạ dày, nhưng sau khi siêu âm mới phát hiện gan đã viêm, sưng to hoặc thậm chí tiến triển thành xơ gan.

"Có trường hợp chỉ khi xuất huyết tiêu hóa mới biết bản thân đã xơ gan từ lâu mà không hề hay biết", bác sĩ Tuấn chia sẻ.

Lý do rượu bia hại gan nhanh

Cồn luôn được gan chuyển hóa, nhưng khả năng này có giới hạn. Khi lượng rượu đưa vào cơ thể quá lớn hoặc kéo dài liên tục, gan không kịp xử lý, khiến chất độc tích tụ và phá hủy từng tế bào.

"Không có mức uống nào được xem là an toàn tuyệt đối. Với một số người, chỉ một lượng nhỏ cũng đủ gây viêm gan", bác sĩ Tuấn nhấn mạnh.

Để phát hiện bệnh, bác sĩ thường khai thác kỹ thói quen uống rượu của người bệnh, sau đó chỉ định các xét nghiệm cần thiết như kiểm tra men gan trong máu, tầm soát viêm gan B và C, siêu âm hoặc chụp hình ảnh gan nhằm đánh giá mức độ tổn thương.

Rượu bia khiến gan tổn thương nhanh. Ảnh: Adobe Stock.

Trong những trường hợp khó xác định, sinh thiết gan có thể được thực hiện để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn. Thực tế, đa số người bệnh chỉ được phát hiện khi các triệu chứng đã xuất hiện muộn và tổn thương gan đã tiến triển nặng.

Nếu người bệnh tiếp tục uống rượu khi gan đã tổn thương, quá trình xơ hóa sẽ diễn ra nhanh hơn và kéo theo nhiều hậu quả nghiêm trọng. Lúc này, mô gan dần bị thay thế bằng mô sẹo, dẫn đến xơ gan và làm suy giảm chức năng gan một cách không thể đảo ngược. Nguy cơ ung thư gan cũng tăng cao, đây là biến chứng nặng nề và nguy hiểm nhất ở những người đã xơ gan.

Bên cạnh đó, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản gây xuất huyết tiêu hóa, bụng to lên do dịch tích tụ trong ổ bụng (cổ trướng) và nặng hơn là hôn mê gan, một biến chứng có tỷ lệ tử vong rất cao.

"Khi đã vào giai đoạn xơ gan, gan mất khả năng hồi phục. Điều trị lúc này chỉ tập trung kiểm soát biến chứng", bác sĩ Tuấn nói.

Với các trường hợp nhẹ, việc ngừng hoàn toàn rượu bia có thể giúp gan dần hồi phục, đặc biệt khi người bệnh kết hợp điều chỉnh lối sống, xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý và duy trì theo dõi sức khỏe định kỳ.

Ở những trường hợp nặng hơn, bác sĩ sẽ phải can thiệp để kiểm soát các biến chứng và theo dõi sát tình trạng gan. Nếu tổn thương đã quá mức và gan không còn khả năng đảm nhiệm chức năng sống còn, ghép gan trở thành lựa chọn duy nhất để duy trì sự sống cho người bệnh.

Theo bác sĩ Tuấn, phòng ngừa viêm gan do rượu đơn giản hơn rất nhiều so với điều trị và phần lớn phụ thuộc vào thói quen của mỗi người. Không uống rượu bia là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ gan.

Nếu trong những trường hợp bắt buộc phải uống, người dân nên ăn trước, uống chậm và tránh uống dồn dập để giảm tải cho gan. Việc không để cơ thể tiếp nhận một lượng cồn lớn trong thời gian ngắn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế tổn thương gan.

Bên cạnh đó, bác sĩ khuyến cáo mọi người nên khám sức khỏe và xét nghiệm men gan định kỳ mỗi 6-12 tháng để kịp thời phát hiện các bất thường trước khi bệnh tiến triển nặng.