Đường lây truyền HIV mới báo động ở Trung Quốc

Khác với xu thế ở một số quốc gia, ngày càng nhiều người lớn tuổi ở Trung Quốc phải đối mặt với HIV. Ảnh: Science Photo.

Ông Trương Lương (69 tuổi), sống tại một huyện miền Tây Nam Trung Quốc và từng là nhân viên y tế thôn bản, được chẩn đoán nhiễm HIV vào tháng 4/2022. Vợ ông, cùng độ tuổi và mắc tâm thần phân liệt, đến nay chưa bị lây nhiễm.

Nhân viên Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) địa phương cho biết dù được vận động nhiều lần, hai vợ chồng từng từ chối điều trị và xét nghiệm. Đến giữa năm nay, ông Trương phải nhập viện do biến chứng viêm phổi nặng liên quan đến AIDS, từng rơi vào tình trạng nguy kịch. Chỉ sau khi xuất viện, ông mới bắt đầu điều trị kháng virus, còn vợ ông cũng chấp nhận xét nghiệm HIV.

Thực tế, trường hợp của ông Trương không phải cá biệt, theo China Newsweek. Nhiều địa phương như Chiết Giang, Quảng Đông ghi nhận tỷ lệ người nhiễm HIV trên 50 tuổi tăng rõ rệt. Riêng tại Chiết Giang, nhóm trung niên và cao tuổi chiếm tới 39,2% số ca nhiễm mới trong năm nay.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu không sớm có biện pháp can thiệp phù hợp, nhóm dân số này có thể trở thành “điểm nóng” mới trong công tác phòng, chống HIV/AIDS.

Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dịch tễ học Trung Quốc, số ca HIV ở người từ 50 tuổi trở lên tăng từ gần 33.000 ca năm 2015 lên khoảng 52.000 ca năm 2022. Trong đó, nhóm trên 60 tuổi tăng từ hơn 17.400 ca lên trên 27.000 ca, chủ yếu tập trung ở các tỉnh Tây Nam và Hoa Nam, nơi dịch HIV vẫn diễn biến phức tạp.

Các chuyên gia cho biết HIV có thời gian ủ bệnh trung bình 2-10 năm. Phần lớn người cao tuổi nhiễm HIV được phát hiện tình cờ khi khám hoặc làm xét nghiệm trước phẫu thuật, thay vì đến viện vì triệu chứng đặc trưng của bệnh. Nhiều trường hợp khi phát hiện đã ở giai đoạn muộn, gây khó khăn cho điều trị.

Lý giải nguyên nhân số ca nhiễm ở người cao tuổi gia tăng, các chuyên gia chỉ ra nhiều yếu tố xã hội và tâm lý. Ông Lương Hiểu Phong, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc, cho rằng quá trình già hóa dân số, tỷ lệ người cao tuổi sống một mình cao, nhu cầu tình dục bị bỏ qua, trong khi kiến thức về sức khỏe tình dục và việc sử dụng bao cao su ở nhóm này rất hạn chế, đã khiến họ trở thành nhóm dễ tổn thương mới.

Thống kê cho thấy hơn 90% ca nhiễm HIV mới ở người trên 50 tuổi lây qua đường tình dục khác giới, trong đó gần 45% liên quan đến quan hệ tình dục thương mại. Nam giới cao tuổi chiếm đa số, thường có trình độ học vấn thấp và sống ở khu vực nông thôn. Chi phí thấp và tính kín đáo của các hình thức mại dâm giá rẻ được cho là yếu tố thúc đẩy nguy cơ lây nhiễm.

Đáng lo ngại, nhiều người cao tuổi sau khi nhiễm HIV chọn cách che giấu bệnh, từ chối điều trị hoặc không tuân thủ phác đồ vì mặc cảm, xấu hổ hoặc tâm lý “tuổi già không còn gì để mất”. Một số trường hợp tự ý giảm liều thuốc, dẫn đến kháng thuốc, biến chứng nặng và tử vong.

Dù hiện chưa có thuốc chữa khỏi AIDS, các chuyên gia khẳng định nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, người nhiễm HIV vẫn có thể sống gần như bình thường.

Theo ông Lương Hiểu Phong, mấu chốt trong phòng, chống HIV ở người cao tuổi là “chặn từ nguồn lây”, thông qua tăng cường truyền thông, đào tạo cho bác sĩ tuyến cơ sở, mở rộng giáo dục sức khỏe tình dục phù hợp với người cao tuổi và khuyến khích xét nghiệm chủ động sau các hành vi nguy cơ.

Các chuyên gia nhấn mạnh, việc đưa người cao tuổi vào trọng tâm của các chương trình phòng chống HIV là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng.