Những tổn thương rất nhỏ, đôi khi chỉ là vết xước niêm mạc khó nhận thấy, có thể thành "cửa ngõ" cho HIV và hàng loạt bệnh lây truyền qua đường tình dục xâm nhập cơ thể (STIs).
Từ thực tế điều trị hàng ngày, TS.BS Trịnh Minh Trang, Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác quốc tế, Phòng khám chuyên đề các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs), Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho thấy mối liên quan chặt chẽ giữa quan hệ tình dục không an toàn, các bệnh STIs và nguy cơ lây nhiễm HIV trong cộng đồng hiện nay.
Khi thiếu kiến thức, HIV dễ lan rộng
Trao đổi với Tri Thức - Znews, TS.BS Trịnh Minh Trang, cho biết da liễu là chuyên ngành thường xuyên tiếp xúc với các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Từ góc độ này, bà nhận thấy mối liên quan giữa STIs và HIV ngày càng rõ rệt, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ tình dục ngày càng cởi mở.
Trước đây, HIV được ghi nhận lây truyền qua 3 con đường chính gồm: đường máu (đặc biệt là tiêm chích), quan hệ tình dục và từ mẹ sang con. Tuy nhiên, trong nhóm bệnh nhân hiện nay do chuyên ngành da liễu quản lý, phần lớn các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện đều liên quan quan hệ tình dục không an toàn.
Đáng chú ý, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới là nhóm thường mắc nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục nhất. Không chỉ mắc đơn lẻ một bệnh, nhiều bệnh nhân rơi vào tình trạng đồng nhiễm, tức cùng lúc mắc từ hai bệnh trở lên. Phổ biến nhất là đồng nhiễm HIV với giang mai, herpes sinh dục hoặc các bệnh STIs khác.
 |
| Thực tế lâm sàng và các số liệu dịch tễ đều cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ đồng giới cao hơn hẳn so với cộng đồng chung. Ảnh: KNT. |
Theo TS.BS Trịnh Minh Trang, nguyên nhân nằm ở đặc thù đường quan hệ tình dục, bao gồm quan hệ qua đường miệng và hậu môn. Đây là những hình thức quan hệ rất dễ gây ra vi tổn thương, sang chấn hoặc xây xước niêm mạc trong quá trình quan hệ. Các tổn thương này có thể xuất hiện ở vùng hậu môn của người nhận hoặc vùng sinh dục của người cho.
"Khi niêm mạc bị tổn thương, dù rất nhỏ, chúng trở thành đường vào thuận lợi cho HIV cũng như nhiều tác nhân gây bệnh khác như vi khuẩn giang mai, virus HPV và các virus, vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục khác", bác sĩ Trang phân tích.
Tất cả tác nhân này đều có thể xâm nhập qua các vết xây xước hoặc vi tổn thương trên bề mặt niêm mạc. Vì vậy, với đặc thù hành vi quan hệ tình dục như trên, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới được xếp vào nhóm nguy cơ rất cao nhiễm HIV. Thực tế lâm sàng và các số liệu dịch tễ đều cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm này cao hơn hẳn so với cộng đồng chung.
Một vấn đề đáng lo ngại khác, theo TS.BS Trịnh Minh Trang, là nguy cơ lây lan ra cộng đồng. Trong thực tế, có những trường hợp không chỉ quan hệ đồng giới nam mà còn có quan hệ với nữ giới. Nếu các mối quan hệ này không được thực hành tình dục an toàn, nguy cơ truyền bệnh sang cộng đồng là hoàn toàn có thể xảy ra.
"Trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, tỷ lệ mắc STIs và HIV cao hơn rõ rệt so với cộng đồng chung", vị chuyên gia nhấn mạnh.
Theo TS.BS Trịnh Minh Trang, việc lây lan hay không phụ thuộc chủ yếu vào kiến thức và hành vi của từng cá nhân. Nếu có hiểu biết đầy đủ và thực hành tình dục an toàn, nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Ngược lại, nếu thiếu kiến thức hoặc duy trì các hành vi nguy cơ cao, khả năng lây lan là điều khó tránh khỏi.
Vì vậy, giải quyết vấn đề HIV ở nhóm này được xem là một trong những trọng tâm quan trọng nhất trong công tác phòng, chống HIV/AIDS hiện nay.
Những tổn thương có thể là dấu hiệu của HIV
TS.BS Trịnh Minh Trang cho biết HIV là virus gây suy giảm miễn dịch, bản thân chúng không tạo ra các biểu hiện da đặc hiệu. Các tổn thương trên da chủ yếu là hậu quả của quá trình suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc các nhiễm trùng cơ hội do virus, vi khuẩn hoặc nấm.
"Những bệnh lý này ở người nhiễm HIV thường xuất hiện sớm hơn, nặng, dai dẳng và khó điều trị hơn so với người có hệ miễn dịch bình thường. Thông qua các tổn thương da bất thường, bác sĩ da liễu có thể nghi ngờ và phát hiện HIV", bác sĩ Trang cho hay.
 |
| TS.BS Trịnh Minh Trang, Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác quốc tế, Phòng khám chuyên đề các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs), Bệnh viện Da liễu Trung ương. Ảnh: Phương Anh. |
Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng được phát hiện sớm. Có những bệnh nhân chỉ biểu hiện tổn thương ở các cơ quan khác như hệ hô hấp hoặc hệ tiêu hóa. Khi đó, bệnh có thể đã tiến triển đến giai đoạn AIDS.
Theo TS.BS Trịnh Minh Trang, trong thực hành lâm sàng, việc phát hiện HIV một cách tình cờ khi bệnh nhân đi khám da liễu là điều không hiếm gặp. Vị chuyên gia ví dụ điển hình về bệnh viêm da tiết bã - bệnh lý rất phổ biến trong da liễu.
Thông thường, viêm da tiết bã chỉ gây tổn thương nhẹ ở một vài vị trí như da đầu, cánh mũi, rãnh mũi, má, cung mày hoặc sau tai. Tuy nhiên, khi gặp những trường hợp viêm da tiết bã rất nặng, lan rộng và dai dẳng, bác sĩ sẽ phải nghĩ đến các nguyên nhân nền làm bệnh nặng lên, trong đó có HIV.
Hiện nay, test nhanh HIV tương đối đơn giản và dễ tiếp cận. Chỉ cần lấy máu đầu ngón tay, kết quả có thể có sau khoảng 30 phút. Vì vậy, các bác sĩ da liễu đã được tập huấn để chủ động sàng lọc HIV khi có nghi ngờ lâm sàng, góp phần phát hiện sớm và kiểm soát nguy cơ lây lan trong cộng đồng.
Cuốn sách "Cơ thể phi tuổi tác tâm trí phi thời gian" mang đến cho độc giả nhiều kiến thức hữu ích liên quan đến quá trình lão hóa của con người. Chúng ta có thể làm chậm quá trình lão hóa bằng những phương pháp rất đơn giản.
