Bà Nikki Haley - người phụ nữ và người da màu đầu tiên được bầu làm thống đốc bang South Carolina - tuyên bố tranh cử tổng thống Mỹ vào năm 2024, CNN ngày 14/2 đưa tin. Bà là ứng viên nặng ký đầu tiên thách thức cựu Tổng thống Donald Trump trong đảng Cộng hòa.
Bà Haley từng được ông Trump lựa chọn làm đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc trong giai đoạn năm 2017-2018. Tính đến thời điểm hiện tại, bà Haley là người phụ nữ duy nhất giữa lúc đảng Cộng hòa cân nhắc lựa chọn ứng viên mới - người có thể thu hút cử tri không thích ông Trump. Ngoài ra, Thống đốc South Dakota Kristi Noem có thể cũng tham gia cuộc đua vào mùa xuân này.
Theo Wall Street Journal, thông báo mới của bà Haley làm mối quan hệ giữa cựu thống đốc và sếp cũ trở nên càng phức tạp.
"Chưa bao giờ thua cuộc ở South Carolina"
Sinh ra ở South Carolina với tư cách là con của người nhập cư Ấn Độ, bà Haley học kế toán tại Đại học Clemson và điều hành công ty hàng hóa - quần áo xa xỉ của gia đình, trước khi tham gia chính trường.
Cựu thống đốc thường chỉ ra bà chưa bao giờ thua cuộc ở South Carolina. Từ lâu, bà đã được coi là ứng viên quốc gia tiềm năng, một phần vì tiểu sử của bà có thể là sức hút cho một đảng đang vật lộn để thu hút sự ủng hộ từ các nhóm thiểu số.
Trong lần đầu tiên tranh cử thống đốc, bà là ứng viên ủng hộ phong trào Tea Party. Tuy nhiên, bà đã đánh mất sự ủng hộ trong lần bỏ phiếu tại Phòng Thương mại South Carolina. Theo truyền thống, nhóm sẽ ủng hộ người như bà Haley, nhưng các thành viên bỏ phiếu nhận thấy quan điểm của bà không linh hoạt.
 |
| Bà Haley ăn mừng cùng gia đình sau khi được bầu làm thống đốc bang Nam Carolina vào tháng 11/2010. Ảnh: The State/AP. |
Theo Britannica, Tea Party là phong trào chính trị xã hội dân túy bảo thủ nổi lên vào năm 2009 tại Mỹ, thường phản đối đánh thuế quá mức và sự can thiệp của chính phủ vào khu vực tư nhân, đồng thời ủng hộ các biện pháp kiểm soát nhập cư chặt chẽ.
Từng là thống đốc, bà ký luật trợ cấp cho Boeing, động thái được cho là mâu thuẫn với phong trào Tea Party.
Sau khi không còn là Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc vào tháng 10/2018, bà Haley trở lại South Carolina và tham gia hội đồng quản trị tại Boeing - công ty mở một cơ sở sản xuất ở North Charleston dưới thời bà làm thống đốc.
Bà cũng dành thời gian cho các buổi diễn thuyết, thu hút các khoản phí có thể cao tới 200.000 USD. Gần đây hơn, bà Haley đi khắp đất nước vận động cho các ứng viên đảng Cộng hòa, mở rộng quan hệ ở những bang đề cử sớm và xây dựng mạng lưới gây quỹ của riêng mình.
"Thế hệ lãnh đạo mới"
Cách tiếp cận của bà Haley với ông Trump thay đổi theo thời gian.
Đầu năm 2016, bà Haley chỉ trích việc ông Trump miễn cưỡng lên án người theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng. Chưa đầy một năm sau, bà đồng ý tham gia nội các của cựu tổng thống.
Sau đó, bà cũng từng lên án cựu tổng thống trong lần xuất hiện trước Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa ngay sau cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1/2021, nói hành động của ông sẽ bị “lịch sử nghiêm khắc phán xét”.
Những nhận xét này khiến một số thành viên đảng Cộng hòa trung thành với ông Trump tức giận. Bà Haley lại dịu xuống. Hồi tháng 4/2021, bà nói sẽ không tham gia cuộc đua 2024 nếu cựu tổng thống tái tranh cử.
Khi được hỏi về việc đảo ngược quyết định trong bài phỏng vấn gần đây với Fox News, bà Haley nói mình thông báo không đối đầu ông Trump trước khi ông Biden rút quân Mỹ khỏi Afghanistan và thực hiện các động thái khác mà bà không đồng tình.
Mùa thu năm 2021, trong một bài phỏng vấn, bà Haley ca ngợi cựu tổng thống và nói ông Trump đã để lại một “di sản mạnh mẽ”. “Chúng tôi cần ông ấy trong đảng Cộng hòa. Tôi không muốn chúng tôi quay trở lại những ngày ‘trước Trump’’’, bà nói.
 |
| Ông Donald Trump và bà Nikki Haley vào ngày 9/10/2018. Ảnh: Reuters. |
Sau sự kiện ở Charleston hôm 15/2, bà Haley sẽ lên đường tới Iowa và New Hampshire trong những ngày tới. Tại South Carolina, bà có thể sẽ phải cạnh tranh với Thượng nghị sĩ Tim Scott.
South Carolina sẽ là bang thứ ba tổ chức vòng bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa sau Iowa và New Hampshire. Tiểu bang này đóng vai trò sống còn trong tham vọng của bà Haley. Nếu không có kết quả khả quan trên sân nhà, giấc mơ Nhà Trắng của cựu thống đốc South Carolina sẽ sớm chấm dứt.
Trước đó, hồi cuối tháng 1, ông Trump đã đến South Carolina trong chuyến vận động tranh cử đầu tiên và được sự ủng hộ từ Thống đốc Henry McMaster và Thượng nghị sĩ Lindsey Graham.
Glenn McCall - thành viên Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa từ South Carolina - hiện vẫn giữ thái độ trung lập trong cuộc đua đề cử tổng thống của đảng. Ông cho rằng bà Haley sẽ là đối thủ mạnh, đặc biệt là ở bang quê hương.
Ông McCall cho biết các cử tri đảng Cộng hòa tại bang đang tìm kiếm một người bảo thủ mạnh mẽ, “người thực hiện các chính sách giúp chúng ta tiến lên, nhưng cũng người có tố chất của một tổng thống, thu hút cử tri thay vì đẩy họ ra xa”.
Trong video phát hành một ngày trước thông báo chính thức tranh cử ở Charleston, bà Haley kêu gọi một “thế hệ lãnh đạo mới”. Điều này dường như ám chỉ đến tuổi tác một số ứng viên hàng đầu dự kiến tham gia cuộc đua. Ông Trump đã 76 tuổi, trong khi Tổng thống Joe Biden - người dự kiến đưa ra thông báo chính thức vào tháng 3 hoặc tháng 4 - đã 80 tuổi.
Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.
