 |
Các phương pháp điều trị - Paxlovid của Pfizer và molnupiravir của Merck - Ridgeback Biotherapeutics - là những loại thuốc đầu tiên được cơ quan quản lý y tế liên bang Mỹ cho phép người mắc Covid-19 dễ dàng điều trị tại nhà để tránh xuất hiện triệu chứng nặng.
Tuy nhiên, virus SARS-CoV-2 thường đột biến và cho phép chúng vượt mặt thuốc kháng virus, đặc biệt là khi dùng thuốc riêng biệt, như trường hợp của những viên thuốc điều trị Covid-19 mới.
Đó là lý do các phương pháp điều trị virus khác như HIV và viêm gan C phải đi kèm nhiều loại thuốc. Sự kết hợp các loại thuốc làm giảm nguy cơ kháng thuốc do đột biến vì virus cần hoạt động nhiều hơn để tồn tại.
Thuốc Covid-19 hứa hẹn giúp mọi người không phải đến bệnh viện và làm chậm sự lây lan của virus. Tuy nhiên, kháng thuốc có thể gây nguy hiểm cho tính hữu dụng của thuốc, theo Wall Street Journal.
"Chúng tôi biết điều này có khả năng xảy ra vào một thời điểm nào đó. Vì vậy, chúng tôi cần phải đánh bại và ngăn chặn từ trong trứng nước trước khi nó vượt khỏi tầm tay và quá tầm kiểm soát", giáo sư Katherine Seley-Radtke - nhà hóa dược học tại Đại học Maryland, Hạt Baltimore, nơi có phòng thí nghiệm về các liệu pháp kết hợp kháng virus - cho biết.
Tìm hiểu về khả năng kháng thuốc
Một số nhà nghiên cứu và nhà sản xuất thuốc nói rằng nguy cơ kháng thuốc của một số loại viên uống điều trị Covid-19 là rất thấp vì chúng chỉ được sử dụng trong 5 ngày - một khoảng thời gian rất ngắn để sự biến đổi của virus gây lo ngại.
Các nhà nghiên cứu cho biết HIV có thể phát triển khả năng kháng thuốc khi điều trị bằng một loại thuốc duy nhất vì virus HIV dễ bị đột biến hơn khi nhân lên so với virus SARS-CoV-2. Ngoài ra, quá trình điều trị HIV cũng kéo dài hơn nhiều so với bệnh nhiễm trùng cấp tính.
Các nhà nghiên cứu của Pfizer và Merck cho biết họ không nhận thấy việc kháng thuốc trong quá trình thử nghiệm lâm sàng đánh giá thuốc. Mặc dù vẫn trong quá trình tìm hiểu, họ nói thêm rằng mỗi viên thuốc đều có những đặc điểm giúp giảm nguy cơ kháng thuốc.
Virus là những đoạn mã di truyền được bọc trong vỏ protein. Chúng có thể tồn tại và phát triển bằng cách lây nhiễm cho các tế bào mà chúng xâm nhập được để tái tạo và lây lan.
Khi virus tạo ra các bản sao của chính nó, nó có thể đột biến để trốn tránh các phương pháp điều trị. Các thay đổi về mặt di truyền có xu hướng xảy ra khi virus nhân bản trong quá trình điều trị. Đây cũng là lúc các loại thuốc kháng virus hiệu quả nhất.
 |
| Thuốc molnupiravir được phát triển và sản xuất bởi Merck - Ridgeback Biotherapeutics. Ảnh: Bloomberg. |
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã yêu cầu Pfizer và Merck-Ridgeback theo dõi tình trạng kháng thuốc và gửi báo cáo hàng tháng về những phát hiện mới như một điều kiện để nhận phê duyệt.
FDA cho biết họ có thể yêu cầu các nhà sản xuất đánh giá xem thuốc của họ có phù hợp với mọi biến chủng đang được quan tâm và phải cung cấp các mẫu thuốc cho chính phủ để họ đánh giá.
"Giống như mọi loại virus khác, SARS-CoV-2 cũng không ngoại lệ, đều có khả năng xuất hiện tình trạng kháng thuốc, làm ảnh hưởng đến các liệu pháp điều trị hiện có", cơ quan này nói. “Do đó, FDA đưa ra các cơ chế thuộc một phần của quá trình phê duyệt để giúp chúng tôi hiểu được tác động tiềm ẩn của các biến chủng đối với những sản phẩm này”.
Các nhà nghiên cứu độc lập cho biết virus SARS-CoV-2 có thể kháng Paxlovid nhiều hơn là molnupiravir vì những viên thuốc này hoạt động theo cách khác nhau để ngăn virus nhân bản.
Paxlovid kiềm chế virus bằng cách ngăn một loại enzyme - gọi là protease - tham gia vào quá trình sao chép. Molnupiravir - thuộc nhóm thuốc kháng virus khác - ngăn virus nhân lên bằng cách "đánh lừa" một loại enzyme mà SARS-CoV-2 cần để nhân bản - gọi là polymerase - từ đó chèn lỗi vào bộ gene của virus corona.
Tiến sĩ Seley-Radtke cho biết kết cấu của molnupiravir, giống như các phân tử di truyền, khiến virus khó hoạt động hơn.
Các nhà nghiên cứu độc lập cho biết virus phát triển khả năng kháng cả hai loại thuốc, mặc dù có thể mất nhiều thời gian hơn để khả năng này xảy ra với molnupiravir.
"Tôi đã làm trong lĩnh vực kháng virus 35 năm và tôi chưa biết đến loại thuốc nào có khả năng không kháng virus", John Mellors, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Pittsburgh, cho biết.
Kết hợp các loại thuốc điều trị
Sử dụng kết hợp các loại thuốc có thể giúp ngăn chặn virus vượt qua và trốn tránh việc điều trị, bằng cách tấn công virus ở các bước khác nhau trong quá trình nhân bản.
"Hãy xem điều này giống như phomai Thụy Sĩ", Carl Dieffenbach - Giám đốc bộ phận AIDS tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia - cho biết. "Phomai Thụy Sĩ có các lỗ trên đó, và nếu bạn xếp chồng phomai lên nhau thì không gì có thể lọt qua được".
Viện Y tế Quốc gia muốn thử nghiệm các liệu pháp kết hợp điều trị Covid-19 khi có một số lựa chọn thuốc có sẵn, tiến sĩ Dieffenbach cho biết.
Pfizer đang nghiên cứu thuốc kháng virus Covid-19 mới tiềm năng và nếu cần thiết sẽ cố gắng xem kết hợp những phương pháp nào hiệu quả, Annaliesa Anderson - người đứng đầu nghiên cứu của Pfizer về Paxlovid - cho biết.
 |
| Thuốc viên cho phép người bệnh Covid-19 dễ dàng sử dụng tại nhà và tránh nhập viện. Ảnh: New York Times. |
Nghiên cứu của công ty công bố vào năm 2021 trên tạp chí Nature cho thấy phiên bản thuốc tiêm truyền của Paxlovid hoạt động tốt hơn so với remdesivir - một loại thuốc kháng virus của Gilead Sciences hiện được phép sử dụng cho người nhập viện.
"Cho đến nay, chúng tôi chưa thấy dấu hiệu gì đáng lo ngại. Tuy nhiên, chúng tôi đang tiếp tục tìm kiếm xem có điểm yếu nào trong chiến lược hiện tại không", tiến sĩ Anderson nói.
Merck đang xem xét việc kết hợp molnupiravir với các loại thuốc khác, bao gồm cả remdesivir (Veklury), theo Daria Hazuda - Phó chủ tịch phát hiện bệnh truyền nhiễm của Merck.
Tiến sĩ Hazuda nói rằng sự kết hợp này rất thú vị bởi vì các đột biến kháng lại Veklury sẽ nhạy cảm hơn trước molnupiravir, nên phương pháp này sẽ hiệu quả hơn.
Veklury chỉ được phép sử dụng cho những người không nhập viện. Tuy nhiên, mọi người sẽ rất khó sử dụng cùng molnupiravir tại nhà vì thuốc này dùng dưới dạng truyền trong ba ngày.
Dạng thuốc uống Veklury sẽ bắt đầu thử nghiệm giai đoạn đầu trong quý này. Tuy nhiên, kể cả khi các thử nghiệm thành công, thuốc này sẽ ra mắt sớm nhất vào năm sau, Giám đốc điều hành Gilead - Daniel O’Day - cho biết.
Merck vẫn chưa xem xét liệu molnupiravir có thể hoạt động an toàn với Paxlovid hay không, mặc dù nhà sản xuất cũng đang phát triển chất ức chế protease của riêng Merck, tiến sĩ Hazuda cho biết.
Có nhiều ứng cử viên kháng virus có thể sử dụng kết hợp với Paxlovid hoặc molnupiravir, bao gồm loại của Shionogi. Công ty Nhật Bản cho biết họ sẽ bắt đầu thử nghiệm giai đoạn cuối trong thời gian gần và có kết quả cuối năm nay.
Theo phân tích ngày 7/1 ở London, có 18 nghiên cứu nhằm thu hút hơn 100 người tham gia để thử nghiệm kết hợp thuốc kháng virus, không liên quan đến Paxlovid hoặc molnupiravir.
