Các gia đình di cư từ Mexico và khu vực Trung Mỹ mong muốn đến được Mỹ trên những chiếc container của các tay buôn lậu ngày càng tăng. Thảm kịch mới nhất ở San Antonio, bang Texas, với 51 người vượt biên thiệt mạng được phát hiện trong container, một lần nữa nhấn mạnh vấn đề nhức nhối này.
Việc buôn lậu người từ Mexico vào Mỹ bằng xe container phổ biến từ lâu, khi những tay buôn lậu ở Mexico có thể tăng lợi nhuận, đồng thời tránh nguy cơ bị kiểm tra so với di chuyển bằng xe chở khách.
Hiện nay, những trường hợp buôn người bằng xe container tăng lên ở biên giới cả hai nước. Tại Mỹ, những người tị nạn sẽ được giấu trong container để đi sâu vào nội địa nước này và tránh bị phát hiện.
"Vụ việc ở San Antonio cho thấy các phương pháp buôn lậu người di cư ở Mexico cũng được áp dụng tại Mỹ. Đó là sự tiếp nối của cùng một quy trình, được thực hiện bởi cùng một tổ chức", Tonatiuh Guillen, cựu Giám đốc cơ quan nhập cư Mexico, hiện là giáo sư Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM), cho biết.
Hiểm nguy rình rập
Vào tháng 12/2021, một xe container chứa hơn 160 người di cư đã đâm vào cầu đi bộ ở miền Nam Mexico, gần biên giới Guatemala, khiến hơn 50 người thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương.
Hai tháng trước đó, giới chức Mexico đã bắt giữ hơn 650 người di cư, với khoảng 350 trẻ em đang được chở trong 3 xe container đông lạnh gần biên giới với Mỹ.
Các quan chức cho biết đã nghe thấy tiếng động trong các thùng xe. Họ đã sử dụng thiết bị X-quang và phát hiện người bên trong - những người di cư chen chúc nhau trong tình trạng đói và khát nước.
 |
| Hiện trường vụ tai nạn xe container tháng 12/2021 khiến hơn 55 người chết ở miền Nam Mexico. Ảnh: CBC News. |
Rủi ro lớn với những người di cư là họ có thể bị tài xế xe container bỏ mặc. Một vài tài xế sẽ bỏ trốn nếu cảm thấy xe của họ sắp bị Lực lượng Tuần tra Biên giới Mỹ hay các cơ quan chức năng chặn lại.
“Những tài xế sẽ để lại xe ở những nơi khắc nghiệt, không có nước hay thức ăn”, Ngoại trưởng Honduras Enrique Reina cho biết.
Ít nhất 2 người Honduras được cho là đã chết trong vụ việc ở San Antonio. “Họ bị nhốt và bỏ mặc đến chết theo cách tồi tệ và vô nhân đạo”, ông Reina nói.
Việc vận chuyển người di cư bằng xe container là một cách hiệu quả để buôn người, do lượng xe lưu thông cao và hầu hết xe đều được đăng ký hợp pháp. Theo Bộ Giao thông Mỹ, hơn 7 triệu lượt xe tải lưu thông giữa biên giới Mỹ - Mexico trong năm 2021.
Jenn Budd, nhà hoạt động vì quyền của người nhập cư, cũng là một cựu sĩ quan Tuần tra Biên giới cấp cao, cho biết những vụ vận chuyển người di cư trên các phương tiện giao thông diễn ra hàng ngày ở biên giới Mexico.
Các vụ như thế này thường gây chết người. Những tội phạm buôn người chỉ quan tâm đến lợi nhuận của họ nên thường muốn cho càng nhiều người càng tốt vào các phương tiện bất chấp nguy hiểm.
Budd kể lại trong một lần thực hiện nhiệm vụ, cô đã chặn một chiếc xe bán tải Ford cũ chạy trên một con đường miền núi gần biên giới. Nằm phần sau của chiếc bán tải là khoảng 30 người, họ nằm thẳng và xếp chồng lên nhau.
"Họ nằm xếp chặt cá mòi", cô nhớ lại. "Thật nguy hiểm. Những chiếc xe bán tải đó có thể lật. Những người ở phía dưới thường bị chết ngạt.
Nhiệt độ trong các "hộp cá mòi" đó còn tăng hơn nhiều so với ngoài trời, có thể lên tới 50 hay 60 độ C.
Tiền mất, tật mang
Florentin - một người di cư từ Guatemala - sống sót sau vụ tai nạn xe container tháng 12/2021. Khi nhớ lại vụ việc, ông nói được xếp chung với hơn 160 người tị nạn khác trong xe. Tai nạn xảy ra khi tài xế chạy ẩu và mất lái ở khúc cua gấp.
Ông cho biết chiếc xe mình ngồi là xe container thứ hai được những tay buôn lậu bố trí để đi tới Mỹ từ bang Chiapas ở miền Nam Mexico trong ngày đó. “Chúng tôi không thể ngồi vào chiếc đầu tiên. Có rất nhiều người chen chúc nhau”.
Florentin nói ông và hai người bạn phải trả 9.000 USD mỗi người để những tay buôn lậu đưa tới biên giới Mỹ. Để có khoản tiền đó, cả 3 người phải vay nợ bằng cách dùng nhà và mảnh đất nông nghiệp nhỏ làm tài sản thế chấp, ông nói với Wall Street Journal khi đang được điều trị tại bệnh viện ở Chiapas.
 |
| Khu tưởng niệm hơn 50 người di cư thiệt mạng trong vụ tai nạn xe container tại miền Nam Mexico tháng 12/2021. Ảnh: Wall Street Journal. |
Jose Daniel Paz, một nông dân 41 tuổi ở miền Tây Honduras, đã cùng đứa con 6 tuổi là Oscar bỏ trốn khỏi tình trạng bạo lực tại quê nhà, sau khi một người thân bị giết bởi các băng đảng tội phạm.
Ông Paz cho biết ngay khi họ vượt qua biên giới , ông phải trả 8.000 USD cho những tay buôn lậu để lên xe container di chuyển đến thị trấn Reynosa ở miền Bắc Mexico, gần thành phố McAllen của bang Texas. Nhiều trẻ em cũng ở trong container đó.
“Nó rất nóng, với rất nhiều người trong đó. Những đứa trẻ gần như bị ngộp thở”, ông Paz cho biết. Sau đó ông đã đầu thú với cơ quan nhập cư Mỹ và bị buộc phải quay lại Mexico.
“Bây giờ tôi đang nợ 10.000 USD. Tôi không còn cách nào khác ngoài việc đợi nộp đơn xin tị nạn một lần nữa”, ông nói khi đang ở trại tị nạn tại thành phố Tijuana, Mexico.
Một quan chức an ninh bang Tamaulipas ở Mexico, giáp với bang Texas cho biết các xe tải chở người di cư đến thung lũng Rio Grande thường đi qua thành phố Monterrey, Mexico - nơi có nhiều tuyến đường đi vào biên giới Mỹ.
Sau khi vượt qua sông - thường sử dụng bè bơm hơi - những người nhập cư sẽ được chất lên các xe container và xe bán tải.
Trong khi có nhiều trạm kiểm soát nhập cư dọc theo các tuyến đường tại Mexico,tình trạng tham nhũng và thiếu kinh phí khiến công tác kiểm tra thiếu hiệu quả.
Ngoài ra, khoảng 3.000 xe tải và xe container vận chuyển hàng hóa xuất khẩu ở tuyến đường Monterrey - Reynosa đến Mỹ mỗi ngày, theo dữ liệu từ chính quyền bang Tamaulipas.
