Theo truyền thống đã có từ lâu, sau mỗi kỳ bầu cử, Thượng viện bất kể thuộc kiểm soát của đảng nào thường tôn trọng những lựa chọn nhân sự của tổng thống đắc cử cho chính phủ mới.
Nhưng truyền thống ấy đang thay đổi sau 4 năm đối đầu quyết liệt giữa hai phe Dân chủ - Cộng hòa.
Các nghị sĩ Cộng hòa tham vọng chạy đua vào Nhà Trắng năm 2024 đã phát tín hiệu phản đối đề cử nhân sự của tổng thống đắc cử Joe Biden.
Đây là dấu hiệu cho thấy một cuộc đối đầu gay gắt sẽ sớm xảy ra khi ông Biden chính thức tuyên thệ và gửi đệ trình bổ nhiệm nhân sự lên Thượng viện, cơ quan nhiều khả năng tiếp tục nằm trong tay đảng Cộng hòa.
"Quản gia lịch sự cho nước Mỹ suy tàn"
Thượng nghị sĩ Arkansas Tom Cotton hôm 25/11 tuyên bố Alejandro Mayorkas, người được ông Biden lựa chọn cho vị trí bộ trưởng An ninh Nội địa, "không đạt đủ tiêu chuẩn" cho công việc bởi từng tham gia vào quyết định cấp thẻ định cư cho công dân Trung Quốc, những người sau đó được phát hiện cam kết quyên tiền cho một casino ở Las Vegas.
"Alejandro Mayorkas bị điều tra trưởng của chính quyền Obama kết tội bán thẻ định cư cho những nhà đầu tư Trung Quốc giàu có. Ông ta không đủ tiêu chuẩn lãnh đạo Bộ An ninh Nội địa", Thượng nghị sĩ Cotton viết trên Twitter.
 |
| Đội ngũ an ninh quốc gia ông Biden lựa chọn đề cử (từ trên xuống, trái qua): Antony Blinken - vị trí ngoại trưởng, Alejandro Mayorkas - bộ trưởng An ninh Nội địa, Linda Thomas Greenfield - đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, John Kerry - đặc phái viên tổng thống về biến đổi khí hậu, Avril Haines - giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia, và Jake Sullivan - cố vấn An ninh quốc gia. Ảnh: Getty. |
Năm 2013, Wall Street Journal đưa tin ông Mayorkas vấp phải sự phản đối của phe Cộng hòa ở Thượng viện sau khi được đề cử vào vị trí thứ trưởng Bộ An ninh Nội địa.
Ông này bị nghi trao ưu đãi đặc biệt cho casino Sahara ở Las Vegas và nhiều công ty khác thu hút đầu tư thông qua chương trình thị thực EB-5. Đây là chương trình cấp thẻ cư trú cho nhà đầu tư nước ngoài.
Mayorkas bác bỏ mọi cáo buộc, và sau đó được Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát phê chuẩn bổ nhiệm.
Thượng nghị sĩ Josh Hawley của bang Montana hôm 24/11 chỉ trích đội ngũ nhân sự chủ chốt mới của ông Biden phụ trách an ninh quốc gia là "một nhóm tay sai của giới doanh nghiệp, thèm khát chiến tranh và bán mình cho các đại gia công nghệ".
Đội ngũ này gồm ứng viên ngoại trưởng Antony Blinken, ứng viên giám đốc cơ quan tình báo quốc gia Avril Haines, ứng viên đại sứ Mỹ ở Liên Hợp Quốc Linda Thomas Greenfield, ứng viên trợ lý an ninh quốc gia Jake Sulliavan, và ông John Kerry, người được đề cử vị trí đặc phái viên về khí hậu.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Kentucky Rand Paul cho biết ông lo ngại chính sách đối ngoại sẽ được chuyển giao vào tay nhóm người có xu hướng đưa nước Mỹ vào các cuộc can thiệp quân sự quy mô lớn ở nước ngoài.
Ông Blinken, ứng viên ngoại trưởng, từng làm việc tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện dưới quyền ông Biden năm 2002. Đây là năm Thượng viện bỏ phiếu phê chuẩn quyết định sử dụng vũ lực tấn công Iraq. Ông Biden là một trong 29 thượng nghị sĩ Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ quyết định trên.
Thượng nghị sĩ Paul cho rằng ông Blinken là một lựa chọn "tệ hại" cho vị trí lãnh đạo Bộ Ngoại giao, và ông Blinken cần xin lỗi vì đã ủng hộ cuộc chiến của Mỹ tại Iraq.
Thượng nghị sĩ Florida Marco Rubio, người từng tham gia chạy đua tổng thống năm 2016, thì mỉa mai ông Biden đã chọn ra "những quản gia lịch sự và quy củ cho sự suy tàn của nước Mỹ".
"Tôi ủng hộ sự vĩ đại của nước Mỹ, tôi không hứng thú quay trở lại trạng thái 'bình thường' đã khiến chúng ta lệ thuộc vào Trung Quốc", ông Rubio viết trên Twitter.
Ghi điểm trước nội bộ đảng
Các chiến lược gia đảng Cộng hòa cho rằng lựa chọn nhân sự nội các của ông Biden sẽ tạo cơ hội chống đối cho các nghị sĩ đầy tham vọng như Cotton, Paul hay Rubio. Các chính trị gia Cộng hòa cũng đồng thời tranh thủ cơ hội thu hút sự chú ý của cử tri và nhà tài trợ.
"Câu hỏi lớn là liệu có đủ số nghị sĩ Cộng hòa để chặn các đề cử ấy", Brian Darling, một chiến lược gia Cộng hòa, nói.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsay Graham, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện, từng gây tranh cãi khi tuyên bố ông Biden "xứng đáng có nội các" như mong muốn, và ông Graham sẵn sàng thỏa hiệp đối với cải cách nhập cư.
Trong ngày hôm đó, Fox News chỉ trích bình luận của ông Graham, cho rằng thượng nghị sĩ bang South Carolina "sẵn sàng bán đứng cử tri ủng hộ chỉ vài giờ sau khi được bầu".
 |
| Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton. Ảnh: AP. |
Các hãng thông tấn cánh hữu cũng chỉ trích đội ngũ mới mà ông Biden lựa chọn. Sean Hannity của Fox News bình luận lựa chọn nhân sự cho thấy ông Biden muốn "đảo ngược chính sách 'nước Mỹ trên hết' của Tổng thống Trump".
Hạ nghị sĩ Devin Nunes của bang California, thành viên của Ủy ban Tình báo Hạ viện, nói các ứng viên ông Biden đề cử "dường như liên quan tới hồ sơ bẩn", ám chỉ một hồ sơ dẫn đến cuộc điều tra đặc biệt đối với cáo buộc chiến dịch tranh cử của ông Trump câu kết với Nga.
"Không có nghi ngờ gì, cuộc đua giành lấy đề cử của đảng Cộng hòa đã bắt đầu, trong trường hợp ông Trump không chạy đua cho năm 2024", Ford O'Connell, một chiến lược gia Cộng hòa, cho biết. Ông O'Connell gọi đề cử nội các của ông Biden là "phiên bản Obama 2.0".
Hạ bệ các ứng viên của ông Biden là một cách nhằm "củng cố sự ủng hộ của đảng", Cotton, Paul, Rubio và những chính trị gia có tham vọng chạy đua sau đây 4 năm có thể ảnh hưởng tới nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa nếu họ dốc toàn lực phản đối lựa chọn của ông Biden, chiến lược gia O'Connell nói.
"Họ có nhiều cơ hội để quy chụp cho ông Biden, bởi ông Biden chưa từng tự xây dựng hình ảnh cho bản thân, người ta thường chỉ biết Biden là phụ tá trung thành của Barack Obama", ông O'Connell nói.
Đội ngũ ông Biden lựa chọn nhiều khả năng sẽ nhận được cái gật đầu từ những thượng nghị sĩ ôn hòa như Susan Collins, Mitt Romney hay Lisa Murkowski.
Câu hỏi lớn hiện là liệu lãnh đạo phe đa số Cộng hòa Mitch McConnell có liều lĩnh tiến hành cuộc bỏ phiếu mà chỉ nhận được sự ủng hộ của một bộ phận đảng viên. Ông McConnell trước đó từng tuyên bố sẽ không đưa ra Thượng viện những vấn đề có khả năng gây chia rẽ nội bộ đảng.
Thượng nghị sĩ McConnell hiện vẫn giữ im lặng đối với nhân sự nội các mới của ông Biden.
Đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát tối thiểu 50 ghế tại Thượng viện trong 2 năm tới. Nhiều khả năng phe Cộng hòa sẽ tiếp tục nắm quyền kiểm soát đa số ở Thượng viện, nếu hai ứng viên thượng nghị sĩ đảng Dân chủ không thể đồng thời chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu vào tháng 1 ở bang Georgia.
Lần cuối cùng Thượng viện và Nhà Trắng thuộc quyền kiểm soát của hai đảng khác nhau khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống mới là năm 1989 dưới thời George H.W. Bush.
