 |
Quyết định về việc ân xá cho Phó chủ tịch Samsung Electronics Lee Jae Yong của tổng thống Hàn Quốc cho thấy rằng ngay cả một công tố viên chuyên nghiệp cũng không thể mang đến công lý bình đẳng. Trước khi nhậm chức tổng thống, ông Yoon từng là một công tố viên, đẩy nhiều lãnh đạo cấp cao vào vòng lao lý vì tội tham nhũng.
Lệnh ân xá dự kiến có hiệu lực vào ngày Giải phóng của Hàn Quốc vào hôm 15/8.
Việc ân xá trong ngày Giải phóng là một truyền thống lâu đời ở Hàn Quốc. Tuy nhiên, theo Nikkei Asia, tình hình đặc biệt của năm nay chắc chắn đã định hình cho những tính toán của ông Yoon về việc nên đưa ai vào danh sách ân xá.
Gây tò mò khi "thái tử Samsung" được ân xá
Mặc dù ông Yoon chỉ mới nhậm chức vào tháng 5, tỷ lệ ủng hộ của nhà lãnh đạo Hàn Quốc đã giảm xuống thấp hơn con số được ghi nhận dưới thời ông Moon Jae In. Ông Yoon bị chỉ trích vì phong cách lãnh đạo của mình, không thực hiện các chính sách đã hứa, cũng như cách ông lèo lái nền kinh tế.
Hàn Quốc hiện phải đối mặt với tình trạng lãi suất tăng, lạm phát leo thang và đồng won suy yếu xuống mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Đối với ông Yoon, việc ân xá cho ông Lee và lãnh đạo doanh nghiệp khác, chẳng hạn Chủ tịch Lotte Shin Dong Bin, là một cách dễ dàng để thể hiện ông đang cố gắng xây dựng động lực tích cực cho nền kinh tế. Đây cũng là cách được nhiều tổng thống Hàn Quốc sử dụng.
 |
| Tổng thống Hàn Quốc đã ân xá cho "thái tử Samsung" Lee Jae Yong. Ảnh: Reuters. |
Trong khi ân xá cho nhiều lãnh đạo doanh nghiệp, ông Yoon lại không ban hành lệnh ân xá cho các cựu lãnh đạo chính trị như cựu Tổng thống Lee Myung Bak, người đang thụ án 17 năm vì tội tham nhũng.
Song ngay cả khi chấp nhận lý do kinh tế để ân xá cho một số lãnh đạo doanh nghiệp, việc ông Lee Jae Yong được ân xá vẫn là điều gây tò mò, vì phó chủ tịch Samsung đã ra tù.
Cựu Tổng thống Moon đã ra lệnh tạm tha cho ông Lee cách đây một năm, sau khi phó chủ tịch Samsung đã chấp hành phần lớn bản án tù vì tội hối lộ và tham ô. Lý do là ông Lee được tạm tha sẽ giúp Hàn Quốc mua được vaccine Covid-19 và ổn định ngành công nghiệp bán dẫn trong bối cảnh biến động nghiêm trọng trên toàn cầu.
Lời giải thích chính thức cho việc ân xá của Lee là mặc dù "thái tử Samsung" đã mãn hạn tù, sự khoan hồng là cần thiết để xóa bỏ các hạn chế trong bản án của ông.
Với cơ hội ân xá, ông Lee có thể tham gia lại vào hội đồng quản trị Samsung. Động thái này sẽ giúp ông thoát khỏi lệnh cấm điều hành doanh nghiệp trong 5 năm kể từ khi mãn hạn tù.
Một số người tin rằng điều này đã ngăn Samsung đưa ra các quyết định lớn về chiến lược và các giao dịch tiềm năng. Tuy nhiên, ngay cả sau khi được ân xá, ông Lee vẫn có thể phải đối mặt với phiên tòa xét xử với các cáo trạng khác.
Có thể làm suy yếu pháp quyền
Mặc dù việc ân xá cho các lãnh đạo doanh nghiệp chủ chốt thường đi kèm với các thông báo về những hợp đồng hoặc khoản đầu tư mới, vẫn chưa rõ tác động kinh tế lâu dài của những lệnh ân xá đó thực sự là gì.
Tuy nhiên, điều rõ ràng là thông điệp về đặc quyền và bất bình đẳng, vốn đi kèm với sự đối xử đặc biệt mà một lãnh đạo doanh nghiệp nhận được. Sự khoan hồng như vậy khiến căng thẳng xã hội Hàn Quốc trở thành tâm điểm chú ý.
Ngay cả khi việc ân xá cho những lãnh đạo doanh nghiệp như ông Lee có thể mang tới lợi ích kinh tế ngắn hạn, về lâu dài, những lựa chọn chính sách như vậy có tác động kép đến sự công bằng của xã hội Hàn Quốc.
Điều đó có thể thúc đẩy quan niệm cho rằng các nhà lãnh đạo của chaebol (tập đoàn gia đình) sẽ không phải chịu trách nhiệm hoàn toàn và hưởng lợi nhờ quan hệ với bộ máy chính trị. Hơn nữa, điều đó có thể làm suy yếu pháp quyền trong một xã hội đã nỗ lực thúc đẩy dân chủ.
 |
| Chủ tịch Lotte Shin Dong Bin cũng nằm trong danh sách được ân xá của Tổng thống Yoon. Ảnh: AP. |
Sự khoan hồng hoặc ân xá của tổng thống mà không có lý do xác đáng có thể sẽ truyền đi thông điệp rằng tiền bạc lấn át công lý, sự công bằng và minh bạch.
Cuối cùng, câu hỏi được đặt ra là việc một người được ân xá có ý nghĩa như thế nào đối với một công ty lớn, hay nói rộng ra là một quốc gia. Rủi ro khi dựa vào một nhân vật chủ chốt như vậy trong hầu hết doanh nghiệp sẽ là rủi ro không thể chấp nhận được đối với nhiều nhà đầu tư.
Chắc chắn đó là trường hợp của một đất nước năng động như Hàn Quốc, quốc gia đã đạt được rất nhiều thành tựu về kinh tế, chính trị và văn hóa trong nửa thế kỷ qua.
Cách xử lý của ông đối với đợt ân xá đầu tiên trong nhiệm kỳ dường như cho thấy ông có thể không khác biệt so với các tổng thống trước đó. Hy vọng rằng khi ổn định ở văn phòng mới của mình, ông sẽ có thể đi theo một con đường khác.
