 |
Việc Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đột ngột từ chức đã đẩy đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền vào cuộc đua để chọn ra nhà lãnh đạo tiếp theo.
LDP dự kiến tổ chức cuộc bỏ phiếu để chọn ra lãnh đạo kế tiếp vào giữa tháng 9. Người chiến thắng trong cuộc đua đó sẽ trở thành thủ tướng Nhật Bản.
Trong số những người kế nhiệm tiềm năng có Chánh văn phòng Nội các Yoshihide Suga, cánh tay phải trung thành của Abe; Shigeru Ishiba, đối thủ lâu năm của thủ tướng từng giữ chức bộ trưởng quốc phòng; và Fumio Kishida, cựu ngoại trưởng.
 |
| Ông Shigeru Ishiba. Ảnh: Nikkei. |
Các phe phái trong LDP
Ông Abe không chuẩn bị người kế nhiệm, và chưa có gì chắc chắn về cuộc đua này. LDP có khả năng tổ chức một cuộc bầu cử đơn giản giữa các thành viên nghị viện, chiều theo ý muốn của các phe phái có ảnh hưởng.
"Vấn đề lớn nhất là ai sẽ thành công", Takashi Mikuriya, nghiên cứu viên tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ Tiên tiến của Đại học Tokyo, cho biết. "Ông ấy không nỗ lực hết mình để chuẩn bị cho lãnh đạo thế hệ tiếp theo. Và việc này sẽ phản tác dụng".
Patrick Cronin, chuyên gia về Đông Á tại Viện Hudson, cho rằng ông Suga và Phó thủ tướng Taro Aso có khả năng lãnh đạo ổn định nhưng coi sự ra đi của Abe là dấu hiệu cho thấy "những người trong độ tuổi 70 giờ đang nhường chỗ cho thế hệ chính trị gia trẻ tuổi tại Nhật Bản".
"Quá trình chuyển giao là thời gian thú vị, nhưng đây cũng là giai đoạn rất không chắc chắn và dễ gặp rủi ro hơn", ông nói. "Chúng ta không nên sợ thay đổi mà nên xem đó là cơ hội để điều chỉnh nhằm đối phó với những thách thức của ngày mai".
Các quan chức cấp cao của LDP tổ chức cuộc họp khẩn hôm 28/8 và giao nhiệm vụ cho Tổng thư ký Toshihiro Nikai của đảng quyết định về thời gian và phương pháp lựa chọn. Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra vào ngày 1/9.
Ông Ishiba, báo hiệu ý định tham gia cuộc đua, đã tổ chức một cuộc họp của phe nhóm mình trong đảng hôm 28/8. Người cũng từng là tổng thư ký LDP đang dẫn trước các thành viên khác trong thăm dò ý kiến về người kế nhiệm tiềm năng. Ông từng đánh bại Abe lần đầu tiên trong cuộc khảo sát ý kiến của Nikkei về ghế thủ tướng hồi tháng 7.
Ông Ishiba đã ba lần tranh cử chủ tịch LDP cho đến nay. Năm 2012, ông giành được nhiều phiếu nhất từ các quan chức đảng khu vực và những người ủng hộ. Song Abe đã lội ngược dòng trong cuộc bỏ phiếu giữa các nhà lập pháp LDP. Ông Ishiba thua trong trận tái đấu với ông Abe vào năm 2018.
Tuy nhiên, phe của ông Ishiba chỉ gồm 19 thành viên - thiếu một người để đủ điều kiện đề cử ứng viên cho vị trí lãnh đạo LDP. Điều này khiến ông Ishiba gặp bất lợi đáng kể nếu cử tri chủ yếu gồm các nhà lập pháp.
"Lợi ích lớn nhất của việc trở thành thành viên của đảng là có cơ hội bầu ra người lãnh đạo đảng", ông Ishiba nói, cho rằng tất cả thành viên nên được phép bỏ phiếu. "Việc không cho họ cơ hội bỏ phiếu cũng có thể xem là hành động không trung thực với họ".
Cuộc đua hồi hộp
Ông Kishida, người hiện là chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Chính sách quyền lực của LDP, dẫn đầu phe phái đứng thứ tư trong LDP. Nếu ông quyết định đua tranh, đây sẽ là chiến dịch tranh ghế lãnh đạo đầu tiên của ông sau khi bỏ lỡ cơ hội vào năm 2018.
 |
| Ông Fumio Kishida. Ảnh: Nikkei. |
Ông Kishida sẽ phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ phe Hosoda lớn nhất, cũng như từ phe Aso lớn thứ hai. Song việc liệu cả hai phe có ủng hộ ông hay không vẫn là câu hỏi mở.
Đầu tiên, ông Kishida đứng gần cuối trong các cuộc thăm dò dư luận, điều mà giới phê bình cho rằng không giúp ông tạo ra nhiều ảnh hưởng trong các thông điệp. Trong số các nhà lập pháp trẻ tuổi, có nhiều nghi ngờ về việc ông Kishida sẽ là gương mặt đại diện cho đảng trước cuộc bầu cử hạ viện tiếp theo.
Ông Suga đã nhanh chóng có được sức kéo như một ngựa ô tiềm năng có thể lấn sân. Ông đã đóng vai trò trụ cột của nội các kể từ khi ông Abe bắt đầu nhiệm kỳ thủ tướng thứ hai vào tháng 12/2012.
Ông Suga cũng có quan hệ rộng rãi với Nikai và đảng Komeito, đối tác liên minh. Mặc dù ông Suga không tham gia bất kỳ phe phái nào, ông đã nhận được sự ủng hộ đáng kể từ các nhà lập pháp không theo phe phái.
 |
| Ông Yoshihide Suga. Ảnh: Nikkei. |
Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono, một thành viên của phe Aso, đã bày tỏ sự quan tâm đến cuộc đua. Ông Aso đã có lúc tỏ ra ủng hộ ông Kishida trở thành người thay thế Abe, nhưng những người khác trong phe Aso nói rằng sự ủng hộ đó nên chuyển sang ông Kono.
Ngoại trưởng Toshimitsu Motegi, thành viên của phe Takeshita lớn thứ ba, cũng có thể tham gia cuộc đua. Tuy nhiên, phe Takeshita đã bị chia rẽ trong cuộc chạy đua lãnh đạo LDP vào năm 2018, với các thành viên ở thượng viện ủng hộ ông Ishiba và hầu hết thành viên ở hạ viện bỏ phiếu cho ông Abe.
Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi, người xếp hạng cao trong các cuộc thăm dò dư luận về người kế nhiệm tiềm năng, cho đến nay vẫn chưa đưa ra dấu hiệu chắc chắn về việc liệu ông có tham gia cuộc đua hay không.
"Công việc của thủ tướng không phải là thứ có thể làm một mình", ông Koizumi nói. "Không có sự hỗ trợ của cộng sự thì không có điểm xuất phát".
Chủ tịch LDP có nhiệm kỳ ba năm và cuộc bỏ phiếu cho vị trí này thường được tổ chức khi nhiệm kỳ kết thúc. Các quan chức đảng và những người ủng hộ trên khắp đất nước, cũng như các nhà lập pháp quốc gia, sẽ bỏ phiếu.
Trong trường hợp chủ tịch đảng từ chức trước khi nhiệm kỳ hiện tại kết thúc, đảng được phép đi tắt.
Theo đó, các nhà lập pháp được phân bổ mỗi người một phiếu. Song không giống như cuộc bỏ phiếu nội bộ thông thường, mỗi tỉnh chỉ có thể gửi ba phiếu bầu. Ông Nikai hôm 28/8 gợi ý rằng ông có thể chọn phương án này.
Nội các dự kiến từ chức hàng loạt sau khi lãnh đạo LDP mới được bầu. Sau đó, cuộc bầu cử thủ tướng sẽ được tổ chức trong một phiên họp toàn thể bất thường của quốc hội, sẽ được triệu tập sớm nhất có thể.
Thủ tướng mới được bầu sẽ ngay lập tức bắt đầu tập hợp nội các và ra mắt chính phủ mới.
Bởi vì ông Abe ban đầu dự kiến rời nhiệm sở vào tháng 9/2021, nhiệm kỳ đầu tiên của lãnh đạo LDP mới sẽ kéo dài cho đến ngày đó
Thủ tướng tiếp theo sẽ phải đối mặt với hai nhiệm vụ to lớn là xử lý đại dịch virus corona và phục hồi nền kinh tế.
