Người trẻ cảm thấy áp lực vì phải đối diện với sự cạnh tranh lớn khi tham gia vào thị trường lao động. Ảnh: tVN.

Gần đây công ty tuyển một sinh viên mới tốt nghiệp, lúc phỏng vấn thì cậu ta thể hiện tinh thần phấn chấn và đầy tham vọng, nhưng đi làm chẳng được bao lâu thì tinh thần sa sút, thiếu nhiệt huyết. Tôi tìm đến nói chuyện và hỏi lý do, cậu ấy kể với tôi thế này:

Em cảm thấy cuộc sống đi làm khác xa với những gì em tưởng tượng. Khi còn đi học, em nghĩ mình cũng khá thông minh, thường đạt thành tích tương đối tốt trong các cuộc thi, hoạt động trong và ngoài trường. Sau khi đi làm mới biết rất nhiều bạn vào làm cùng thời điểm với em đều tốt nghiệp từ những trường danh tiếng, có kinh nghiệm và kiến thức vượt trội hơn em.

Đồng nghiệp xung quanh ai cũng rất giỏi, xử lý công việc nhanh gọn, đâu ra đấy. Một số ý tưởng em đóng góp bị từ chối ngay khi nói ra, vì quả thật nó thua kém hẳn so với ý tưởng của đồng nghiệp.

Mới làm được hai tháng nhưng em đã nhận thức sâu sắc về thiếu sót của mình. Mọi người xung quanh đều tài giỏi, chỉ mình em là “cá bé” có thể bị nuốt chửng bất cứ lúc nào. Từng ngày trôi qua, em luôn tự hỏi: Một người không có điểm mạnh như mình phải làm thế nào để tồn tại trong thế giới “cá lớn nuốt cá bé”?

Kiểu suy nghĩ này không hiếm gặp, nhưng thật ra trên đời đâu nhiều kẻ mạnh đến vậy, chúng ta đều đang cố gắng sống như nhau thôi. Tuy nhiên, tôi hiểu và cũng từng trải qua trạng thái như vậy: cảm thấy lạ lẫm khi bước vào môi trường mới; chưa kịp thích ứng với logic hay lối suy nghĩ mới sẽ lập tức bị đả kích, cảm thấy bản thân không đủ năng lực, không có nguồn lực, không thể sánh bằng “ma cũ”, dù muốn cố gắng để tiến bộ và phát triển nhưng thường cảm thấy bất lực.

Đây chỉ là hệ quả sản sinh từ tâm lý “kẻ mạnh là kẻ sống”. Một mặt, bạn vừa bước vào môi trường mới, thoạt nhìn tưởng không biết gì nhưng thực tế lại có tiềm năng vô hạn để học hỏi và làm tốt mọi thứ; mặt khác, dù bạn chưa giỏi bằng những người xung quanh thì chẳng nhẽ không còn con đường nào sao? Chỉ cần chịu nhìn thế giới này ở góc độ khác, bạn sẽ phát hiện kẻ chiến thắng không sở hữu tất cả và kẻ yếu chưa hẳn không có gì.

Mọi người hẳn đều biết về cuộc đua ngựa Điền Kỵ, mặc dù ba con ngựa của Điền Kỵ không chiếm ưu thế, nhưng sau khi sắp xếp lại đã thắng được ba chú ngựa của vua Tề. Đây là một ví dụ điển hình cho việc kẻ yếu vận dụng lý thuyết trò chơi để đánh bại kẻ mạnh. Sau đây chúng ta sẽ cùng lý giải tại sao lý thuyết trò chơi lại kỳ diệu như vậy.