Mặt mày ngứa rát, bứt rứt khi ra đường: Bác sĩ chỉ ra 'thủ phạm'

Chỉ sau vài buổi sáng chen chân giữa dòng xe đông đúc từ nhà đến công ty, gương mặt của M.H.N. (26 tuổi, Hà Nội) bắt đầu "lên tiếng". Hai bên má đỏ rát, ngứa ngáy, nóng ran mỗi khi ra đường. Nghĩ da bị kích ứng mỹ phẩm, chị lập tức ngừng trang điểm, cất toàn bộ đồ dưỡng da quen dùng. Thế nhưng, các mảng đỏ chỉ lắng xuống trong chốc lát rồi bùng phát dữ dội hơn.

Tại cơ sở y tế, bác sĩ Nguyễn Tiến Thành, thành viên Hội Da liễu Việt Nam, xác định N. bị viêm da kích ứng do tiếp xúc kéo dài với bụi mịn và không khí ô nhiễm. Các biểu hiện như đỏ rát, nổi mụn nước li ti, cảm giác nóng mặt khi ra ngoài trời là dấu hiệu điển hình của nhóm bệnh lý này, thường bị nhầm với dị ứng mỹ phẩm.

Theo ghi nhận tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, mỗi khi chất lượng không khí Hà Nội xuống mức xấu, đặc biệt vào tháng cuối năm, số ca viêm da liên quan ô nhiễm gia tăng rõ rệt, gióng lên hồi chuông cảnh báo về những tổn thương "thầm lặng" của làn da ở môi trường đô thị.

Hình ảnh da mặt đỏ ửng, bỏng rát của cô gái khi đến cơ sở y tế kiểm tra. Ảnh: BSCC.

Không khí bẩn, làn da "lãnh đủ"

Trao đổi với Tri Thức - Znews, TS.BS Vũ Huy Lượng, Trưởng khoa Laser và săn sóc da, Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng da theo hai cơ chế song song: tác động toàn thân và tại chỗ.

Về tác động toàn thân, để da khỏe mạnh, điều kiện tiên quyết là cơ thể phải được cung cấp máu đầy đủ, lưu thông tốt nhằm đưa dưỡng chất đến nuôi da và đồng thời đào thải các chất độc hại, các gốc tự do sinh ra trong quá trình chuyển hóa.

"Khi cơ thể bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí, tình trạng mệt mỏi kéo dài sẽ làm suy giảm tuần hoàn, lượng máu nuôi da giảm đi, từ đó làm rối loạn quá trình đào thải độc tố. Đây chính là cơ chế tác động toàn thân khiến da suy yếu dần theo thời gian", bác sĩ Lượng phân tích.

Bên cạnh tác động toàn thân, ô nhiễm không khí còn gây ảnh hưởng trực tiếp lên da và những biểu hiện này thường dễ nhận thấy hơn. Theo bác sĩ Lượng, chúng có hai nhóm tác động chính. Thứ nhất, với những người có cơ địa nhạy cảm hoặc dễ dị ứng, các chất ô nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp với da có thể gây phản ứng gần như ngay lập tức, biểu hiện bằng tình trạng mẩn đỏ, ngứa, phù nề, thậm chí rỉ dịch trong những trường hợp nặng.

Những ngày vào đông, Hà Nội liên tục bị xếp vào nhóm những khu vực ô nhiễm bậc nhất. Đặc biệt, nồng độ PM2.5 cao hơn rất nhiều lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Ảnh: Đinh Hà.

Với nhóm người có làn da bình thường, tác động không xảy ra tức thì. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc liên tục với không khí ô nhiễm trong nhiều ngày, làn da sẽ dần trở nên xỉn màu, khô ráp, hàng rào bảo vệ da suy yếu. Các gốc oxy hóa tự do và chất độc từ môi trường dễ dàng xâm nhập, khiến da ngày càng nhạy cảm, dễ tổn thương và dẫn đến các rối loạn sắc tố.

Trong thực tế thăm khám và điều trị, TS.BS Vũ Huy Lượng cho biết ô nhiễm không khí ảnh hưởng rõ rệt đến nhiều nhóm bệnh nhân khác nhau. Những người có cơ địa dị ứng, như bệnh nhân viêm da cơ địa, hen phế quản hoặc viêm mũi dị ứng, thường chịu tác động nặng nề nhất. Khi mức độ ô nhiễm gia tăng, đặc biệt vào mùa đông, các bệnh lý da ở nhóm này rất dễ bùng phát.

"Không ít trường hợp viêm da cơ địa tái phát nặng, tổn thương lan rộng, rỉ dịch nhiều. Trên khuôn mặt - vùng tiếp xúc trực tiếp với không khí - da thường đỏ rực, nứt nẻ, thậm chí chảy dịch, khiến số lượng bệnh nhân cần phục hồi da tăng lên rõ rệt trong thời gian gần đây", bác sĩ Lượng nói.

Ngay cả những người có làn da bình thường cũng không nằm ngoài ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm. Sự thay đổi ở nhóm này thường diễn ra âm thầm và chỉ được nhận ra khi tình trạng da được theo dõi kỹ.

Nhiều người đến khám vì da khô căng, xuất hiện các vết nứt nhỏ, bong vảy mịn hoặc trở nên xỉn màu, kém tươi, thường được gọi là "da xuống sắc", sau nhiều ngày sống trong không khí ô nhiễm. Trẻ em, người cao tuổi và những người thường xuyên lao động, sinh hoạt ngoài trời là các đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất.

TS.BS Vũ Huy Lượng, Trưởng khoa Laser và săn sóc da, Bệnh viện Da liễu Trung ương. Ảnh: PA.

Chăm sóc da thế nào cho đúng?

Trước thực trạng ô nhiễm không khí kéo dài, Trưởng khoa Laser và săn sóc da, Bệnh viện Da liễu Trung ương, khuyến cáo người dân cần chú trọng hơn đến việc chăm sóc và bảo vệ làn da. Làm sạch da được xem là bước nền tảng, bởi các chất ô nhiễm bám trên bề mặt da có thể kích hoạt phản ứng viêm và gây tổn thương cơ học.

Tuy nhiên, làm sạch không đồng nghĩa với việc chà rửa quá mức. Tẩy trang hoặc tẩy tế bào chết quá thường xuyên, quá mạnh có thể làm mất lớp lipid bảo vệ tự nhiên, khiến da khô và nhạy cảm hơn.

"Việc làm sạch cần được điều chỉnh phù hợp với từng loại da: da khô, da nhạy cảm nên ưu tiên các sản phẩm dịu nhẹ, ít bọt, hạn chế thời gian tiếp xúc với nước; trong khi da dầu cần các sản phẩm có khả năng hòa tan dầu để loại bỏ bã nhờn và chất ô nhiễm", bác sĩ Lượng hướng dẫn.

Song song với làm sạch, việc chăm sóc và phục hồi hàng rào bảo vệ da cũng đóng vai trò quan trọng. Khi da khỏe mạnh, các tế bào được gắn kết chặt chẽ, giúp ngăn chặn tác nhân gây hại từ môi trường.

Bác sĩ khuyến cáo trong giai đoạn ô nhiễm không khí, điều trị da nên ưu tiên các phương pháp phục hồi thay vì can thiệp xâm lấn. Ảnh: Thế Bằng.

Trong điều kiện hanh khô và ô nhiễm, cấu trúc này dễ bị suy yếu, vì vậy cần bổ sung các sản phẩm cấp ẩm và phục hồi ngay sau khi làm sạch để giúp da nhanh chóng lấy lại khả năng bảo vệ.

Kem chống nắng cũng là bước không thể thiếu, giúp ngăn tia UV và hạn chế sự xâm nhập của các yếu tố ô nhiễm. Bên cạnh đó, các biện pháp bảo vệ vật lý như đeo khẩu trang, đội mũ khi ra ngoài trời cần được duy trì, đặc biệt trong những ngày chất lượng không khí ở mức xấu.

Vị chuyên gia cũng cho hay trong giai đoạn ô nhiễm không khí, điều trị da nên ưu tiên các phương pháp phục hồi thay vì can thiệp xâm lấn. Làn da được phục hồi tốt sẽ tăng khả năng chống chịu với môi trường, trong khi các thủ thuật xâm lấn có thể tạo tổn thương, khiến yếu tố ô nhiễm dễ xâm nhập và làm tăng nguy cơ biến chứng.

Vì vậy, các phương pháp an toàn, không xâm lấn hoặc xâm lấn tối thiểu như laser không xâm lấn, RF, PRP hoặc mesotherapy nhẹ được khuyến nghị sử dụng.

Vụ nghi ngộ độc bánh mì ở Quảng Ngãi: Bệnh nhân tăng, cơ sở xin lỗi Liên quan đến vụ hàng loạt bệnh nhân nhập viện nghi ngộ độc sau khi ăn bánh mì, cơ sở này đã lên tiếng xin lỗi. 28:1690 hôm qua

6 ngày sốt cao, người đàn ông lâm bạo bệnh, tổn thương gan thận Ban đầu chỉ sốt và tiêu chảy, bệnh nhân người Malaysia nhanh chóng chuyển nặng với viêm phổi, suy hô hấp và sốc nhiễm khuẩn đe dọa tính mạng. 32:1927 hôm qua

Căn bệnh truyền nhiễm chưa có thuốc trị, nguy cơ cao xâm nhập Việt Nam Bại liệt là bệnh truyền nhiễm có thể khởi phát âm thầm, tiến triển nhanh trong vài ngày và để lại hậu quả suốt đời nếu không được tiêm vaccine phòng bệnh. 19:17 14/12/2025