Josep Guardiola Sala - người có cha là một thợ hồ - sinh năm 1971 tại thị trấn nhỏ mang tên Santpedor thuộc xứ Catalonia, cách Barcelona 73 km về phía bắc. Năm 13 tuổi, anh rời nhà để đến sống ở La Masia.

Khi anh đến tham gia buổi tập đầu tiên tại Barcelona, một nhân viên câu lạc bộ đã hỏi huấn luyện viên - người đã chiêu mộ anh - rằng tay lính mới này có gì ghê gớm: “Thằng nhóc này chẳng sút được quả nào, không rê được bóng, cũng không mạnh về thể chất. Tất cả những gì nó có chỉ là một cái đầu bự chảng”.

Vị huấn luyện viên trả lời: “Đúng vậy. Bí mật nằm trong đầu cậu ta đấy”.

Điều này góp phần trả lời cho câu hỏi: bằng cách nào một gã bắt đầu sự nghiệp huấn luyện tại một giải đấu lớn vào năm 37 tuổi lại sớm đạt được rất nhiều thành tựu. Từ cái ngày bước chân đến câu lạc bộ, anh đã trải qua 24 năm chuẩn bị bản thân cho công việc này!

Johan Cruyff - một phần cơ bản trong bức tranh tổng thể của Barcelona và Guardiola, như chúng ta đã thấy - đã “bứng” Pep ra khỏi đội trẻ của câu lạc bộ để đưa anh lên đội một.

Thông qua ánh mắt hau háu và tác phong lanh lợi đến mức căng thẳng của Pep, Cruyff nhìn thấy một cậu học trò vô cùng khao khát. Bậc thầy người Hà Lan chưa từng có một cậu học trò chăm chú và tập trung hơn thế - thông điệp cốt lõi này của Cruyff vẫn là của Guardiola hiện nay.

Lionel Messi công khai thừa nhận mình sẽ không được như ngày hôm nay nếu không có sự trợ giúp của Guardiola. Nguồn: goal.

Để giữ bóng, để phòng ngự bằng cách không cho đối phương có bóng, và để tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn hơn đối thủ, bạn cần có kỹ năng, sự bình tĩnh và trí thông minh. Cruyff nhận thấy Guardiola có đủ phẩm chất đầu tiên, và thừa thãi những phẩm chất thứ hai và ba.

Anh mang áo số 4, đứng ngay phía trước hàng phòng ngự, giữ vai trò cầu nối với hàng tấn công. Eusebio Sacristán - cựu cầu thủ Barcelona có mặt trên sân vào cái ngày Guardiola có trận ra mắt ở đội một - nhớ lại rằng Pep còn lâu mới là một cầu thủ hoàn hảo, nhưng tư duy bóng đá của anh bù đắp cho bất cứ thiếu sót nào về kỹ năng: "Cậu ta không có tốc độ, không thể di chuyển nhanh với bóng, cũng không mạnh về tắc bóng, nhưng Pep đã trở thành cái trục để đội bóng của Cruyff xoay quanh. Bộ não Pep vận hành nhanh đến mức cậu ta có thể khiến những cầu thủ xung quanh chơi với tốc độ ánh sáng”.

Guardiola trở thành thủ lĩnh sáng tạo (chief artificer) của Cruyff trên sân cỏ. Guardiola xử lý - trong tâm trí - mọi trận đấu, buổi tập và bài học mà Cruyff truyền đạt. Evaristo Murtra, thành viên ban lãnh đạo Barcelona và cũng là chủ một doanh nghiệp dệt may lớn, đã thúc đẩy việc Guardiola trở thành huấn luyện viên đội B của Barcelona. Murtra nói: “Đó là nhiệm vụ rất khó khăn. Đội bóng vừa mới rớt xuống giải hạng Ba và nhiệm vụ dành cho anh ta là ngay lập tức đưa họ trở lại giải hạng Hai”.

Pep nhận nhiệm vụ, xốc dậy một đội bóng rệu rã về tinh thần, và đáp ứng yêu cầu đưa Barcelona B thăng hạng. Mặc cho những phẩm chất văn hóa hết sức phù hợp với đội bóng, các cuộc thăm dò dư luận ở Barcelona cho thấy sự hoài nghi mang tính áp đảo đối với Guardiola, khi ông được thăng chức huấn luyện viên trưởng.

Họ không biết chút gì về mảnh giấy được viết bởi hội đồng quản trị câu lạc bộ, trong đó nêu chi tiết các đặc trưng văn hóa để dựa vào đấy mà chỉ định huấn luyện viên tiếp theo cho câu lạc bộ. Tờ El País đã đưa bài báo về lễ nhậm chức của Guardiola xuống tận trang 13 trong phần tin thể thao của họ.

Thật vậy, sự ngờ vực là phản ứng ban đầu của chính Guardiola khi được giao trọng trách ấy. Khi Pep gặp Joan Laporta trong nhà hàng sang trọng Drolma ở trung tâm Barcelona, vị chủ tịch nói với ông rằng nếu Frank Rijkaard ra đi thì ông sẽ là huấn luyện viên tiếp theo của Barcelona.

Guardiola thốt lên: “Ngài sẽ không có gan làm điều đó!”. Sau này ông thừa nhận rằng khi đó men rượu có lẽ đã góp phần vào phản ứng của mình... Juan Carlos Unzué - huấn luyện viên thủ môn của Barcelona 3 năm trong giai đoạn 4 năm mà Guardiola tạo ra một nền văn hóa cam kết - quan sát mọi chuyện từ khoảng cách gần và nhận xét: “Xét về mặt chiến thuật và động lực, về từng khía cạnh cần có của một huấn luyện viên, thì Guardiola là hết sức nổi bật với đẳng cấp của riêng mình”.

Như chúng ta đã thấy, những cầu thủ mà Pep dẫn dắt không hề tầm thường, cũng không phải một nhóm dễ bị thu phục. Hầu hết trong số họ đã đoạt Champions League dưới thời Rijkaard, một vài người đã thắng giải vô địch bóng đá châu Âu (EURO) dưới màu áo đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha, và đội bóng đã giành được một loạt các loại cú khác.

Tóm lại, đó là một tập thể với nhiều cầu thủ trẻ rất giàu có và nức tiếng toàn cầu. Guardiola đã buộc họ phải tuân thủ ý chí của ông - và theo đó là ý chí của câu lạc bộ - bởi họ sẽ thấy rằng hành động theo hướng dẫn của huấn luyện viên chính là công thức để giành chiến thắng.

Victor Valdés nhận xét: “Phẩm chất chính yếu mà Guardiola thể hiện là ông ấy biết cách giành phần thắng”. Và như Unzué đã nói, còn một điều khác nữa: “Hầu như mọi cầu thủ đều thú nhận với tôi rằng Pep khiến họ trở nên tốt hơn”. Điều này bao gồm cả Lionel Messi, người đã công khai thừa nhận rằng anh ta sẽ không được như ngày hôm nay nếu không có sự trợ giúp của Guardiola.