Các nước ủng hộ Ukraine 45 tỷ USD, không có Mỹ

Tuy nhiên, Chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Donald J. Trump không đóng góp bất kỳ khoản hỗ trợ nào.

Báo The Kyiv Post của Ukraine chiều 18/12, theo giờ địa phương, cho biết vào ngày 17/12, các đồng minh của Ukraine đã đồng ý chuyển giao hơn 45 tỷ USD giá trị vũ khí và vật tư quân sự thiết yếu trong năm 2026, thiết lập kỷ lục mới về một cam kết hỗ trợ đơn lẻ lớn nhất của cộng đồng quốc tế nhằm giúp Ukraine phòng vệ trong xung đột với Liên bang Nga. Đáng chú ý, Chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Donald J. Trump không đóng góp bất kỳ khoản hỗ trợ nào.

Mười lăm quốc gia thành viên tham gia vòng họp thứ 32 của Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine, một diễn đàn lập kế hoạch hỗ trợ thường được gọi là Định dạng/Nhóm Ramstein, đã cam kết cung cấp cho Kyiv các hệ thống phòng không và đạn dược rất cần thiết, thiết bị bay không người lái (UAV), pháo binh, đạn pháo, vũ khí tác chiến trên không và các hình thức viện trợ quân sự khác.

Một phần các hệ thống công nghệ cao sẽ được chuyển giao trong vòng 12 tháng tới sẽ do các đồng minh của Ukraine mua từ Mỹ thông qua chương trình PURL (Danh mục Yêu cầu Ưu tiên của Ukraine), một cơ chế bán vũ khí quân sự đối ngoại của Mỹ cho phép chuyển giao một số loại vũ khí Mỹ cho các quốc gia NATO, kèm khả năng chuyển tiếp cho Ukraine, với mức phụ phí 10% so với giá bán lẻ đầy đủ.

Tuy nhiên, giống như từ tháng 1/2025 đến nay, các cuộc họp và cam kết hỗ trợ lần này không bao gồm bất kỳ khoản viện trợ nào được tài trợ bằng tiền thuế của người dân Mỹ cho Ukraine.

Nhà Trắng dưới sự lãnh đạo của ông Trump đã đảo ngược chính sách ủng hộ mạnh mẽ Ukraine trước đây của Mỹ, từ cam kết “ủng hộ Ukraine cho đến khi nào cần thiết” sang một đường lối đối ngoại thân thiện hơn với Liên bang Nga.

Trong một cuộc phỏng vấn ngày 9/12 đăng trên tạp chí Politico của Mỹ, Tổng thống Trump nói rằng Ukraine “đang thua” trong cuộc chiến với Liên bang Nga và phải “nhanh chóng chấp nhận thực tế” trong một thỏa thuận hòa bình do Washington đề xuất, theo đó Ukraine sẽ phải nhượng khoảng 20% lãnh thổ cho Moskva.

Ông Trump cho rằng Ukraine nên chấp nhận các điều khoản đó vì Kyiv có rất ít đòn bẩy đàm phán hoặc khả năng chống lại Liên bang Nga.

Danh sách lớn các trang bị quân sự cùng các quốc gia đóng góp tài chính được công bố hôm 17/12 là một phản ứng rõ ràng, của những nước ủng hộ Ukraine nhằm phản đối kế hoạch hoà bình cho Ukraine của Nhà Trắng, đồng thời thể hiện quyết tâm hỗ trợ Kyiv bằng nguồn lực thực chất.

Đức, cường quốc công nghiệp và công nghệ cao, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, đã đưa ra cam kết hỗ trợ lớn nhất cho Ukraine trong ngày 17/12, tuyên bố sẽ viện trợ 11,5 tỷ euro (13,47 tỷ USD) trong năm 2026, ưu tiên cho vũ khí phòng không bao gồm hệ thống tên lửa IRIS-T có hiệu quả cao, thiết bị bay không người lái và đạn pháo do các nhà sản xuất Đức sản xuất.

Nguồn tài trợ của Đức cũng sẽ bao gồm việc mua các tên lửa đánh chặn Patriot do Mỹ sản xuất hoặc sản xuất theo giấy phép, cũng như đạn pháo được sản xuất ngoài nước Đức để chuyển giao cho Ukraine. Nền kinh tế công nghệ cao dựa trên sản xuất của Đức có quy mô lớn gấp khoảng 2,3 lần so với Liên bang Nga.

Trong bài phát biểu chính sách trước Quốc hội hôm 17/12, Thủ tướng Friedrich Merz cho biết Đức có vị thế quốc tế đáng kể và sẽ không đứng nhìn các cường quốc sở hữu vũ khí hạt nhân như Mỹ và Liên bang Nga quyết định các điều khoản về an ninh châu Âu.

Ông Merz nói: “Chúng ta không được đứng ngoài và chứng kiến trật tự thế giới bị sắp đặt lại. Chúng ta là quốc gia đông dân nhất và có nền kinh tế mạnh nhất trong EU, và Đức gánh vác trách nhiệm đặc biệt trong việc định hình một trật tự châu Âu mới”.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Denys Shmyhal cho biết trong các phát biểu với truyền thông hôm 17/12 rằng bộ của ông vừa ký các thỏa thuận quốc phòng với Đức trị giá hơn 12 tỷ euro (14,06 tỷ USD), trong đó một thành phần then chốt là thỏa thuận trị giá 750 triệu euro (880 triệu USD) để cùng sản xuất 200 khẩu pháo tự hành 2S22 Bohdana, lắp trên khung xe tải Mercedes-Benz Zetros do Đức sản xuất.

Ukraine tuyên bố nước này hiện sản xuất khoảng 480 khẩu pháo tự hành Bohdana mỗi năm, đưa Ukraine trở thành nhà sản xuất lớn thứ ba thế giới, sau Trung Quốc và Liên bang Nga, và vượt xa các nhà sản xuất NATO như Pháp hay Mỹ.

Khoảng 90% linh kiện và hệ thống con của pháo Bohdana gắn trên xe tải được sản xuất trong nước. Trước đây, các xe tải KrAZ do Ukraine sản xuất hoặc Tatra do Séc sản xuất từng được sử dụng làm khung gầm. Hệ thống Bohdana được các pháo thủ Ukraine ưa chuộng nhờ kết cấu bền bỉ, độ chính xác cao, dễ sửa chữa và linh kiện sẵn có trong nước.

Xét về con số tuyệt đối, cam kết hỗ trợ 7 tỷ USD của Na Uy cho Ukraine trong năm 2026, lớn thứ hai, theo thông báo chính thức sẽ chủ yếu được dùng để mua vũ khí và đạn dược do các nước khác sản xuất, đặc biệt là các hệ thống phòng không của Mỹ thông qua chương trình PURL, và đạn pháo thông qua một sáng kiến của Séc nhằm huy động nguồn tài chính châu Âu để mua đạn được sản xuất ngoài EU cho Ukraine.

Xét theo bình quân đầu người, đóng góp của Na Uy là hào phóng nhất, khi Oslo thực chất cam kết mức tương đương 1.273 USD cho mỗi người nộp thuế Na Uy để hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Theo cách tính trên mỗi người nộp thuế này, các nước đóng góp hào phóng tiếp theo trong gói viện trợ được công bố hôm 17/12 lần lượt là Luxembourg (208 USD), Đức (160 USD), Estonia (128 USD) và Litva (92 USD).

Cam kết hỗ trợ lớn thứ ba, trị giá 600 triệu bảng Anh (800,4 triệu USD), đến từ Vương quốc Anh, với nguồn kinh phí một phần lấy từ tài sản của Liên bang Nga bị phong tỏa và các đối tác, phần còn lại từ ngân sách quốc gia Anh. Mức đóng góp tính trên mỗi người nộp thuế của Anh khiêm tốn hơn, tương đương khoảng 11 USD cho mỗi người nộp thuế. Theo các thông báo chính thức, ưu tiên tài trợ của Anh sẽ tập trung vào việc tăng cường năng lực phòng không của Ukraine.

Tên lửa phòng không Starstreak của Anh đã được kiểm chứng là trụ cột trong hệ thống phòng không tầm ngắn của Ukraine kể từ năm 2022. Hệ thống phòng không mặt đất Raven (GBAD) do Anh phát triển trong thời chiến, kết hợp xe tải dẫn động bốn bánh Supacat và tên lửa ASRAAM (tên lửa không đối không tầm ngắn tiên tiến) theo tiêu chuẩn NATO, được bàn giao lần đầu vào năm 2023 và được quân đội Ukraine đánh giá cao nhờ độ tin cậy và độ chính xác.

Năm 2024, Anh bắt đầu phát triển và nhanh chóng triển khai tại Ukraine một hệ thống mang tên Greyhawk, một hệ thống dạng container/cơ động được thiết kế để tái sử dụng các tên lửa không đối không thời Liên Xô cho các bệ phóng mặt đất trong mạng lưới phòng không của Ukraine.

Hà Lan cam kết 700 triệu euro (820 triệu USD) cho thiết bị bay không người lái, trong đó 400 triệu euro (469 triệu USD) sẽ được dùng cụ thể để chi trả cho các phương tiện bay robot do Ukraine sản xuất.

Theo các thông báo chính thức, nguồn kinh phí bổ sung sẽ được chuyển tới các nhà sản xuất của Mỹ thông qua chương trình PURL để mua các hệ thống phòng không, cũng như linh kiện và đạn dược phục vụ các máy bay tiêm kích F-16 do Ukraine vận hành.

Các nhà tài trợ lớn khác công bố cam kết mới đối với Ukraine bao gồm Đan Mạch (250 triệu euro/293 triệu USD) cho thiết bị bay không người lái, phòng không, hỗ trợ hàng không và các thương vụ mua sắm thiết bị phòng không của Mỹ thông qua PURL); Litva (220 triệu euro/258 triệu USD) cho các thương vụ PURL mua tên lửa Patriot và linh kiện do Mỹ sản xuất, đóng góp cho sáng kiến mua đạn pháo quốc tế do Séc dẫn dắt và hoạt động rà phá bom mìn); và Estonia: (142 triệu euro/166 triệu USD), trong đó có 9 triệu euro dành cho phòng thủ công nghệ thông tin và tác chiến số.

Các nước đóng góp quy mô nhỏ hơn được công bố hôm 17/12 gồm Canada cam kết 30 triệu đô la Canada (21,8 triệu USD) cho thiết bị bay không người lái, tên lửa AIM-9 và cảm biến quang–điện tử; New Zealand viện trợ 15 triệu USD cho PURL; và Bồ Đào Nha viện trợ 10 triệu USD cho thiết bị bay không người lái. Quan chức Séc và Ba Lan cho biết hai nước sẽ tiếp tục tài trợ cho việc mua đạn pháo cỡ 155 mm cho Ukraine được sản xuất ngoài EU, nhưng không công bố con số cụ thể cho các thương vụ này.

Sáng kiến đạn pháo do Séc dẫn dắt, được Tổng thống Petr Pavel khởi xướng vào tháng 2/2024, tìm nguồn đạn cỡ lớn (chủ yếu là đạn 155 mm theo tiêu chuẩn NATO và các loại 122/152 mm thời Liên Xô) từ các nước thứ ba, với kinh phí do Đức, Na Uy, Hà Lan, Đan Mạch, Canada và các quốc gia khác đóng góp.

Trong năm 2024, dự án đã bàn giao 1,5-1,6 triệu viên đạn cho Lực lượng Vũ trang Ukraine, tương đương khoảng một phần ba đến một nửa mức tối thiểu cần thiết theo tuyên bố của phía Ukraine.

Mục tiêu giao hàng năm 2025 là 1,8 triệu viên đạn đã được vượt qua vào tháng 12. Theo các tuyên bố chính thức tại Praha, trong năm 2026, Séc sẽ tìm cách huy động nguồn tài chính để chuyển giao ít nhất 760.000 viên đạn pháo cho Ukraine thông qua nguồn kinh phí xuất phát từ khuôn khổ Ramstein.