Ảnh minh họa: Time Out Dubai.

Thật may mắn, một đội quân bao gồm đông đảo các nhà cách tân đang nghĩ ra những giải pháp xuất sắc để khép kín vòng lặp trong vấn đề lãng phí thực phẩm, trong đó có những giải pháp cực kỳ đơn giản, không đòi hỏi công nghệ và cũng có những giải pháp có hàm lượng công nghệ rất cao. Nancy Deming, quản lý phụ trách phát triển bền vững của học khu Oakland, California đã triển khai một giải pháp không yêu cầu gì khác ngoài tinh thần hành động đến cùng ở các trường học trong học khu này.

Bà yêu cầu tất cả các trường học phải đặt thùng đựng các loại rác có thể dùng để ủ phân hữu cơ, rác có thể tái chế và những món đồ chưa mở hộp, chẳng hạn hộp sữa và cốc đựng trái cây, bên cạnh thùng rác trong căng-tin trường. Bà cũng vừa triển khai sáng kiến bàn ăn chia sẻ, là nơi học sinh có thể đặt những món đồ mà họ không thích trong bữa ăn của mình. Sau đó những món thực phẩm này sẽ được gửi đến các trung tâm dành cho người vô gia cư và các ngân hàng thực phẩm. Quả là những giải pháp đơn giản, nhưng hiệu quả.

Về phần các giải pháp công nghệ cao, hiện nay đã có rất nhiều ứng dụng ra đời để hỗ trợ việc tái phân phối thực phẩm từ các nhà hàng, công ty dịch vụ thực phẩm, cửa hàng thực phẩm và các hộ gia đình. Một trong số này là ứng dụng Food Cowboy.

Những người có thực phẩm muốn quyên góp có thể gửi thông báo mô tả về những món đồ mà họ đang có và thông báo này sẽ được gửi tới các ngân hàng thực phẩm và những người khác đăng ký sử dụng ứng dụng, sau đó người quyên góp và người nhận quyên góp có thể chủ động thu xếp việc bàn giao đồ cho nhau. Một ứng dụng khác, Food Rescue US, sử dụng các thuật toán phức tạp để phân tích và tìm ra địa điểm tối ưu để tập trung các loại thực phẩm mà người quyên góp thông báo, sau đó thu xếp để các tình nguyện viên lái xe tới chở đồ đi.

Một giải pháp công nghệ cao khác là các thiết bị cảm biến thực phẩm. Chúng có thể cung cấp thông tin theo thời gian thực về mức độ tươi mới của thực phẩm, sửa lại những thông số dự đoán về hạn chót bán và hạn chót sử dụng của sản phẩm. Công ty Evigence của Israel thì sáng chế ra một loại cảm biến có thể dễ dàng dán lên bao bì sản phẩm.

Ở phần hiển thị giao diện của cảm biến trên điện thoại di động là một hình tròn màu xanh lá cây, phần mép ngoài của hình tròn được phân chia thành các phần, và các phần này sẽ lần lượt chuyển sang màu đỏ dựa theo số giờ tính toán thực phẩm đựng trong bao bì đó còn giữ được chất lượng tốt - thông số này đã được hiệu chỉnh kỹ lưỡng để thăm dò mức độ tươi mới của sản phẩm dựa trên những phép tính toán chi tiết được cấu thành từ những thông số đọc nhiệt độ theo thời gian biến chất của thực phẩm.

Một ví dụ khác, các nhà nghiên cứu ở Đại học Hoàng gia London sáng chế ra loại cảm ứng khí làm bằng giấy có in điện cực carbon có khả năng dò tìm nhiều loại khí thoát ra khi thực phẩm bắt đầu biến chất. Do những tấm cảm ứng này được nhúng vi mạch nên người tiêu dùng chỉ cần giơ điện thoại thông minh lên trước tấm cảm ứng là có thể đọc được những thông số đo lường chính xác về tình trạng của thực phẩm. Với giá thành chỉ 2 xu/tấm, chắc chắn những tấm cảm ứng này sẽ được đông đảo thị trường đón nhận.

Mặc dù việc cải thiện khả năng giám sát độ tươi mới của thực phẩm trên kệ trưng bày tại cửa hàng và trong tủ lạnh ở nhà là một bước tiến đáng ngưỡng mộ, nhưng tôi đặc biệt hào hứng với một ý tưởng đổi mới sáng tạo khác, hứa hẹn có thể thực sự giữ cho những thực phẩm dễ hư hỏng tươi lâu hơn: màng bọc thực phẩm siêu mỏng có thể ăn được.

Ngay khi gặp gỡ Adam Behrens, CEO của Mori, tôi đã biết rằng đây là chàng thanh niên không bao giờ phải để bố mẹ lo lắng cho tương lai của mình. Tại thời điểm chúng tôi gặp nhau, anh vừa mới đưa ra một quyết định táo bạo là rời bỏ một vị trí đầy danh giá ở Phòng Thí nghiệm Langer của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nơi anh làm nghiên cứu sau tiến sĩ chuyên ngành khoa học y sinh và trong thời gian đó anh đã thực hiện nghiên cứu phát triển các loại vaccine và nghiên cứu bổ sung chất dinh dưỡng cho thực phẩm nhằm góp phần cải thiện tình tình sức khỏe ở các nước đang phát triển.

Đề tài nghiên cứu khóa luận tốt nghiệp của anh liên quan đến việc phát triển các vật liệu để xịt lên da với mục đích cầm máu. Anh thậm chí còn giành được một nguồn tiền tài trợ từ Bill Gates.

Adam và đội ngũ của anh thành lập công ty Mori chuyên cung cấp một loại màng bọc siêu mỏng và có thể ăn được giúp ngăn chặn quá trình hư hỏng biến chất của thực phẩm, một sản phẩm rất được những người trồng rau xà lách hoan nghênh. Màng bọc vô hình và không mùi vị này được làm từ phân tử lụa chiết xuất từ vỏ kén tằm kết hợp với một hỗn hợp đơn giản chỉ gồm muối và nước.

Đây là công thức do Giáo sư Fiorenzo Omenetto, người điều hành phòng thí nghiệm lụa tại Đại học Tufts, hợp tác phát triển cùng với Giáo sư Benedetto Marelli, một nhà khoa học vật liệu tại MIT. Khi hai vị giáo sư đang cùng nghiên cứu chế tạo ra các loại màng bọc giúp bảo vệ các loại thuốc và vaccine thì Marelli nảy ra ý tưởng rằng cũng có thể dùng màng bọc lụa để bảo quản thực phẩm.

Ông thử xịt một lớp siêu mỏng vật liệu này lên một trái dâu tây, độ dày của lớp phủ này chỉ tương đương hai tế bào máu và vài ngày sau quay lại kiểm tra, ông thấy quả dâu tây vẫn trong tình trạng hoàn toàn tươi mới. Những thử nghiệm với nhiều loại thực phẩm khác nhau cho thấy lớp màng bọc này có thể kéo dài độ tươi mới gấp 2-3 lần mà không cần đến tủ lạnh.

Tại thời điểm đó, Adam đang là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ ở phòng thí nghiệm trên và anh cho rằng phát minh này có tiềm năng rất lớn, vì thế anh lập tức dồn sức tập trung vào xây dựng công ty Mori, bất chấp thực tế rằng anh chưa từng có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh.

Anh cũng chưa từng có kinh nghiệm gì về nông nghiệp và khi tôi hỏi đâu là sự phát hiện lớn nhất của anh về những người nông dân mà anh đã tiếp xúc cũng như về cách thức vận hành của họ, anh trả lời ngay rằng: “Những phương pháp trồng trọt của họ rất tinh vi và phức tạp; thực sự họ phải là những nhà khoa học mới đúng”.

Nhiều người đã lắp đặt những hệ thống cảm biến trên đất canh tác của mình để đo lường nồng độ dinh dưỡng trong đất, điều chỉnh việc sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu sao cho hợp lý và hiệu quả và đo lường độ ẩm nhằm kiểm soát tốt hơn việc tưới tiêu.

Họ không ngừng tìm kiếm những tài liệu viết về lĩnh vực trồng trọt của mình trên máy tính, đồng thời theo dõi rất kỹ các tạp chí thương mại cũng như các website hay công bố những sự phát hiện mới nhất trong lĩnh vực nghiên cứu nông nghiệp. Hầu hết trong số họ đều thường xuyên thử nghiệm các loại hạt giống mới và áp dụng lời khuyên về trồng trọt của các nhà khoa học nông nghiệp.

Nhưng ngay cả với những nỗ lực cao nhất, bất kỳ người nông dân nào vào bất kỳ vụ mùa nào đều có thể gặp phải tai ương. Adam buồn rầu kể về lần anh thẫn thờ đi giữa một vườn anh đào tiêu điều xác xơ vì một trận mưa đá; còn đối với những người nông dân trồng xà lách, vi khuẩn E.coli là một cơn ác mộng.

Kế hoạch đặt ra cho Mori là ban đầu làm việc với người nông dân, cung cấp màng bọc để họ xịt vào các loại rau củ quả của mình ngay sau khi thu hoạch, sau đó có thể là mở rộng phạm vi bán hàng sang các công ty chuyên đóng gói bao bì sản phẩm và các cửa hàng thực phẩm để họ bảo quản thêm cả các loại thịt và cá.

Đối với rau xà lách, giải pháp này sẽ giúp giảm bớt một khối lượng đáng kể số rác thải trong các cửa hàng thực phẩm và số lượng khổng lồ các túi rau sống đã được đóng gói sẵn nhưng không có cơ hội đến được với các nhà bán lẻ. Bãi rác Salinas ngày ngày đều tiếp nhận rất nhiều túi rau củ với hạn chót bán còn kéo dài tới những hai tuần nữa do các công ty đóng gói bao bì sản phẩm trong vùng vận chuyển tới.

Sở dĩ như vậy là bởi vì thời gian hai tuần không đủ để bảo đảm rằng khi tới được cửa hàng các sản phẩm này vẫn còn thời hạn sử dụng đáp ứng được những tiêu chuẩn mà các cửa hàng đặt ra, vì rằng chúng phải đi một chặng đường rất dài, cũng như sẽ phải mất thời gian chờ trong các trung tâm phân phối trước khi thực hiện chuyến hành trình cuối cùng đến với các cửa hàng.

Ngoài ra, mặc dù chưa có dữ liệu chính xác nào về số lượng rau xà lách và các loại nông sản khác bị lãng phí tại thời điểm trước đó nữa trong chuỗi cung ứng, tức là số lượng nông sản bị loại bỏ ngay trên đất canh tác do trồng trọt dư thừa, nhưng Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Quốc gia ước tính rằng nhiều nông dân cố tình trồng thừa khoảng 10%. Adam hy vọng rằng việc Mori có thể giữ cho thực phẩm tươi lâu hơn sẽ thuyết phục được người nông dân để họ yên tâm trồng trọt ít lại.

Mori sẽ loại bỏ bớt một số nhu cầu vận chuyển đông lạnh, từ đó góp phần giảm bớt lượng khí thải carbon và methane thông qua việc giảm bớt năng lượng cần dùng để đưa nông sản tới các cửa hàng. Không những thế, việc sử dụng Mori còn giúp người nông dân và các chủ cửa hàng thực phẩm cắt giảm được khối lượng màng bọc nhựa mà họ đang sử dụng tràn lan nhằm giữ tươi thực phẩm, đồng thời kéo dài được thời gian bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh và trên kệ đựng đồ ở các gia đình.

Mori là một trong số những công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực cung cấp màng bọc thực phẩm, mỗi công ty lại quảng bá cho sản phẩm độc đáo riêng của mình, và họ đều đang bắt đầu tích lũy được đà tăng trưởng mạnh mẽ trên thị trường. Apeel Sciences là nhà sản xuất một loại màng bọc làm từ thực vật.

Công ty này đã triển khai một số chương trình thử nghiệm với quả bơ cho tập đoàn thực phẩm Kroger, kết quả báo cáo cho thấy màng bọc của họ giúp ngăn chặn quá trình hư hỏng của quả bơ tới một tháng. Apeel Sciences cho biết khi sử dụng loại màng bọc này, táo và việt quất cũng có thể giữ tươi trong một tháng, còn chanh kéo dài tới bảy tuần.