'Bố già' Mexico khét tiếng bị lừa lên máy bay tới Mỹ

Giới chức Mỹ đã truy đuổi Ismael Zambada Garcia suốt nhiều năm. Ảnh: X/Twitter.

Các viên chức cấp cao Mỹ và Mexico hôm 25/7 thông báo đã bắt giữ Ismael Zambada Garcia - với biệt danh “El Mayo”, thủ lĩnh cấp cao của băng đảng Sinaloa - cùng Joaquin Guzman Lopez, con trai của trùm ma túy El Chapo.

Theo Washington Post, vụ bắt giữ đã giáng đòn mạnh vào Sinaloa, băng đảng buôn bán ma túy toàn cầu, tổ chức lớn nhất “tuồn” ma túy fentanyl vào Mỹ.

Một viên chức Bộ An ninh Nội địa giấu tên cho hay hai người đàn ông này đã bị lừa lên một chiếc máy bay tư nhân đến Mỹ. Zambada và Joaquin Guzman là hai trong số những kẻ buôn ma túy bị chính phủ Mỹ truy nã gắt gao nhất. Bộ Ngoại giao Mỹ treo thưởng số tiền 15 triệu USD cho người cung cấp thông tin giúp bắt giữ được Zambada.

Reuters là hãng thông tấn đầu tiên đưa tin về vụ bắt giữ trùm ma túy Zambada.

Trùm băng đảng kín tiếng

Zambada - 76 tuổi - nổi tiếng vì sự kín tiếng và tránh xa lối sống hào nhoáng so với nhiều trùm ma túy khác. Hai con trai của ông là Ismael và Vicente, cùng với người em trai Jesus “El Rey” Zambada, đã bị bắt giữ và dẫn độ đến Mỹ cách đây vài năm. Tuy nhiên, người đàn ông này chưa bao giờ “lọt lưới”.

“Ông ta là người cẩn thận nhất trong số họ”, John Callery - thuộc Cục Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA) và đã nghỉ hưu vào năm 2022 - chia sẻ. Ông Callery đã truy đuổi El Mayo cùng các thành viên khác thuộc Sinaloa suốt nhiều năm.

“Tôi chưa từng nghĩ ông già này sẽ rời khỏi Mexico vì bất cứ lý do gì. (Chúng tôi) đã thực hiện rất nhiều hoạt động nhằm bắt giữ ông ta trong quá khứ, nhưng tay này rất thông minh và ranh mãnh”, ông Callery nói.

“Người đàn ông này là một huyền thoại”, John Feeley - cựu Đại sứ Mỹ có nhiều kinh nghiệm về Mexico - chia sẻ. Ông Feelay nói rằng Zambada là người rất khó nắm bắt và kín đáo.

Một bức ảnh không rõ ngày tháng của Ismael Zambada Garcia. Ảnh: Procuraduria General de la Republica.

Trong khi đó, El Chapo đã bị bắt vào năm 2016 và bị kết án nhiều tội danh liên quan tới ma túy tại Mỹ. Ông cùng Zambada được coi là những người đồng sáng lập băng đảng Sinaloa.

Dù nhiều người biết tới El Chapo hơn, thì vai trò điều hành hoạt động tổ chức của Zambada cũng quan trọng không kém trong những năm đầu. “Ông ta là người chịu trách nhiệm về hậu cần, người làm cho mọi thứ vận hành trơn tru", ông Feeley nói.

Kể từ khi El Chapo bị bắt, các con trai - với biệt danh chung là "Los Chapitos" - đã chia sẻ quyền lãnh đạo Sinaloa cùng Zambada.

Vào năm 2013, quân đội Mexico đã bắt giữ Ovidio Guzmán - một người con trai của El Chapo - và dẫn độ tên này sang Mỹ. Chính phủ Mỹ treo giải thưởng lên tới 10 triệu USD cho những người cung cấp thông tin giúp bắt giữ hoặc kết án 2 người con đầu, Iván và Jesús Alfredo, và giải 5 triệu USD để bắt con út, Joaquín.

Theo ông Callery, "El Mayo" Zambada bị tiểu đường và sức khỏe không tốt, nhưng vẫn được xem như "bố già" trong giới ma túy Mexico, khi có khả năng môi giới và duy trì các thỏa thuận giữa các nhóm đối đầu.

Không thể giải quyết tận gốc

Tuyên bố từ Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland không cung cấp thông tin chi tiết về cách bắt giữ Zambada và Joaquin Guzman hôm 25/7.

Theo một quan chức cấp cao Mexico giấu tên, hai người này không bị bắt khi ở Mexico. Hoạt động này dường như là một phần thỏa thuận với Guzmán; không rõ gia đình ông được lợi gì từ vụ việc này. Một số viên chức tiết lộ hai tay buôn ma túy bị FBI bắt giữ tại El Paso, Texas.

Hồi tháng 2, Giám đốc DEA Anne Milgram cho biết chính phủ nước này nhắm mục tiêu mạnh mẽ vào băng đảng Sinaloa, khi đây “là tổ chức buôn bán fentanyl lớn nhất vào Mỹ”.

Thuốc phiện tổng hợp là nguyên nhân cho “đại dịch” ma túy chết người nhất trong lịch sử nước Mỹ, với hàng chục nghìn ca tử vong trong vài năm qua.

Theo một cựu quan chức giấu tên, Joaquin - con trai của El Chapo - đã chịu áp lực từ gia đình để tự nộp mình cho chính quyền Mỹ.

Các vụ bắt giữ xảy ra trong bối cảnh đảng Cộng hòa tăng cường công kích chính quyền Tổng thống Joe Biden vì “bệnh dịch” fentanyl ngay trước thềm cuộc bầu cử vào tháng 11 tới.

Trước đây, Mexico thường xuyên bắt giữ những trùm ma túy vào các thời điểm chính trị quan trọng nhằm cải thiện mối quan hệ với Washington. Mexico đã bắt giữ Ovidio Guzmán vào tháng 1/2023, vài ngày trước khi Tổng thống Biden đến thăm Mexico.

Các con trai của El Chapo - ông trùm băng đảng Sinaloa. Ảnh: Law and Crime/Bộ Ngoại giao Mỹ.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ lực lượng an ninh Mexico đóng vai trò gì trong chiến dịch truy bắt hôm 25/7.

Ông Callery cho biết có nguy cơ việc bắt giữ Zambada khơi nguồn cho những vụ bạo lực mới. Người này cũng lưu ý ông trùm cũng có thể cung cấp cho chính quyền Mỹ thông tin về các quan chức Mexico tham nhũng: “Hãy cùng đợi xem ông ta sẽ tố giác ai”.

Dẫu vậy, việc bắt giữ những nhân vật cấp cao của Sinaloa khó có thể rút cạn nguồn cung fentanyl vào Mỹ. Có thông tin cho rằng nhiều bên sản xuất quy mô nhỏ là nhà cung cấp cho băng đảng này.

Hôm 23/7, Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt trừng phạt 2 thành viên người Mexico của băng đảng Jalisco New Generation với cáo buộc liên quan đến hoạt động kinh doanh fentanyl. Tuyên bố lưu ý nhóm này "là một trong những nhà sản xuất và buôn bán fentanyl bất hợp pháp lớn nhất vào Mỹ".

Joe Evans - người điều hành văn phòng DEA tại Mexico trong thời gian Mỹ hợp tác chặt chẽ với cựu Tổng thống Felipe Calderón nhằm hạ bệ các trùm ma túy - cho biết vụ bắt giữ Zambada đánh dấu sự kết thúc cho băng đảng vốn từ lâu đã là thế lực thống trị. "Ông ta có rất nhiều quyền lực", ông nhấn mạnh.

Dẫu vậy, ông Evans cũng cho rằng những trùm buôn ma túy mới sẽ sớm xuất hiện.

“Chúng tôi hoạt động hiệu quả trong việc bắt giữ hoặc tiêu diệt những tên này, nhưng họ sẽ chẻ nhỏ thành những nhóm mới”, ông nói. “Tiêu diệt (một người) tạo ra khoảng trống quyền lực, và những người khác sẽ tranh giành quyền lực đó, do lợi nhuận khổng lồ từ hoạt động buôn bán ma túy”.