Bộ Công Thương tìm hướng xuất khẩu gạo

Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, dự kiến từ nay đến cuối năm xuất khẩu gạo của cả nước đạt khoảng 3 triệu tấn, nhưng tình hình khó khăn và mù mờ như hiện nay sẽ khó xác định được mục tiêu xuất khẩu.

Bị động với thị trường truyền thống

Ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng thư ký VFA cho biết, thông thường tổng mức xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm phải đạt 3,2 – 3,5 triệu tấn. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo trong 6 tháng đầu năm 2016 chỉ có 2,7 triệu tấn. Đây là mức thấp nhất trong nhiều năm. Nguyên nhân chủ yếu vì giá cao nên khó cạnh tranh.

Xuất khẩu gạo năm 2016 đang rơi vào khủng hoảng. Ảnh: N. Trinh

Theo nhận  định của Bộ Công Thương, sự suy yếu kinh tế và bất ổn chính trị tại các thị trường chủ lực làm giảm nhu cầu tiêu dùng, kéo theo giá giảm. Cùng với đó, sự suy giảm của một số nền kinh tế đã  tác động trực tiếp đến xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Cụ thể riêng quý I, sản lượng xuất khẩu gạo đạt 1,4 triệu tấn là do hợp đồng từ cuối năm 2015 để lại. Còn tình hình sắp tới như thế nào VFA cũng chưa đánh giá được một cách cụ thể, do bức tranh xuất khẩu gạo khá ảm đạm, nhu cầu thị trường chưa rõ nét.

Hiện nhu cầu tại các thị trường truyền thống rất khó xác định. Cụ thể, Indonesia luôn bất nhất trong nội bộ nên thay đổi liên tục kế hoạch nhập khẩu gạo, trong khi Philippines cũng do một số yếu tố nội tại mà trì hoãn hoạt động nhập. Trung Quốc thì chỉ mua gạo với giá thấp và sẵn sàng chuyển nguồn mua, nếu họ tìm thấy nguồn cung có giá rẻ hơn.

Tổng thư ký VFA than phiền: “Thị trường châu Á chiếm 70 – 75% sản lượng xuất khẩu. Trường hợp các thị trường truyền thống tiếp tục “làm màu” thì chắc chắn hoạt động xuất khẩu gạo sẽ ảnh hưởng lớn trong thời gian tới”

Bộ Công Thương tìm hướng

Chất lượng thấp, giá kém cạnh tranh đang là trở ngại đối với hoạt động xuất khẩu gạo. Nếu không tập trung tốt cho hoạt động sản xuất, nguy cơ gạo Việt không đạt chỉ tiêu xuất khẩu cũng như khó vươn xa vào thị trường các nước vì mải cạnh tranh về giá.

Thực tế, từ trước đến nay gạo Việt Nam chủ yếu “lấy lòng” nhà nhập khẩu các nước bằng giá thấp. Tuy nhiên, thời gian tới ưu điểm này không còn là lợi thế, bởi tồn kho gạo của Thái Lan rất lớn. Song song đó, lợi thế về địa lý đang tạo điều kiện cho gạo Ấn Độ và Pakistan phát triển mạnh.

Về giá trị, gạo cao cấp “made in Vietnam” xuất khẩu được một lượng ít, riêng gạo thơm chỉ khoảng 23%.  VFA cho rằng, gạo Việt đang bị “đụng tường” vì không đáp ứng được yêu cầu chất lượng của thị trường nhập khẩu. Trường hợp thị trường truyền thống cũng yêu cầu sản phẩm chất lượng và cao cấp thì Việt Nam không biết xuất khẩu gạo cho ai.

Theo ông Nguyễn Minh Toại, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Cần Thơ: “Xây dựng thương hiệu cho gạo là cấp bách, cần đi sâu vào hoạt động sản xuất  để sản phẩm đạt chất lượng cao từ đó tìm kiếm thị trường tốt hơn”.

 Bàn về giải pháp cho hoạt động xuất khẩu gạo, ông Huỳnh Minh Huệ cho rằng, nên xem xét lại khâu sản xuất. Bởi vì nếu sản xuất không có chất lượng thì thị trường cũng loại gạo Việt ra khỏi cuộc chơi.

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh nhận định: “Sản phẩm không đảm bảo chất lượng, không an toàn, nguồn hàng thiếu ổn định khó có thể phát triển thị trường. Sắp tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ Công Thương sẽ làm việc với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, tìm giải pháp cho xuất khẩu gạo. Đặc biệt, làm sao đó để kết nối doanh nghiệp với nông dân”.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, nhu cầu của nền kinh tế là tăng trưởng xuất khẩu, vì vậy phải phấn đấu đạt và vượt chỉ tiêu xuất khẩu chứ không có chuyện giảm. Khó khăn khách quan và chủ quan tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu là có, nhưng Bộ sẽ tìm cách phát triển thị trường cũ cũng như thị trường mới. Muốn mở rộng thị trường hiệu quả cần có thông tin dự báo và những biến của thị trường, để doanh nghiệp tìm triển khai tốt cho hoạt động xuất khẩu gạo.