 |
Khủng hoảng khí hậu ngày càng gay gắt khiến thời tiết trở nên cực đoan trên toàn thế giới; nhiệt độ ở các vĩ độ phía bắc đặc biệt nhạy cảm với sự thay đổi này.
Các nhà khí tượng học tại Met Office (Văn phòng Khí tượng Anh) đã nghiên cứu các mô hình khí hậu tầm xa vào mùa hè năm 2020 để dự đoán xu hướng thời tiết sẽ diễn ra trong 30 năm tới.
Bản tin của họ hôm 11 và 12/7 đã cho thấy xu hướng này đã trở thành hiện thực, nhưng sớm hơn 28 năm.
Hôm 15/7, Met Office đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia với cảnh báo đỏ ở nhiều khu vực vào tuần tới.
Tuyên bố được đưa ra sau khi Cơ quan An ninh Y tế Anh tăng mức cảnh báo y tế do nắng nóng từ mức 3 lên 4, tức tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Ác mộng tới sớm
Simon Lee, một nhà khoa học khí quyển tại Đại học Columbia, New York, Mỹ đã chú ý đến sự tương đồng nổi bật của dự báo viễn cảnh năm 2050 và dự báo thực tế tại Anh.
"Dự báo thời tiết hôm 12/7 gần như giống hệt giả định năm 2050 trên nhiều khu vực lớn của Anh", ông Simon viết trên Twitter.
 |
| Chú thích trên bản tin của Met Office: "Đây không phải là dự báo thời tiết thực tế: Giả định về thời tiết dựa trên phỏng đoán khí hậu". Ảnh: Dr Simon Lee. |
Trong vòng 30 năm nữa, dự báo này sẽ trở thành hiện tượng đặc thù.
Nhiệt độ được dự báo sẽ ấm hơn bình thường từ 10 đến 15 độ vào đầu tuần tới ở Anh. Lần đầu tiên mức nhiệt cao nhất có thể lên tới 40 độ C, một con số dự đoán khiến các nhà khí tượng học đưa ra cảnh báo về nhiệt độ "đỏ".
Đây sẽ là mức nhiệt cao kỷ lục. Nhiệt độ nóng nhất từng đo được ở Anh là 38,7 độ C tại Vườn Thực vật Cambridge vào năm 2019.
Đây cũng là dấu hiệu rõ ràng cho thấy cuộc khủng hoảng khí hậu đang thay đổi thời tiết của chúng ta một cách nhanh chóng.
Nhà khoa học Nikos Christidis của Met Office cho biết: “Hy vọng chúng ta sẽ không rơi vào tình trạng này. Biến đổi khí hậu góp phần tạo ra hiện tượng nhiệt độ cực đoan ở Anh. Tỷ lệ xuất hiện những ngày nóng 40 độ C ở Anh có thể cao hơn gấp 10 lần so với khí hậu tự nhiên không bị ảnh hưởng bởi tác động của con người".
Tỷ lệ nhiệt độ vượt quá 40 độ C đang "tăng lên nhanh chóng", ông Christidis nhận định.
Những hiện tượng cực đoan như vậy chỉ diễn ra ít ngày. Nắng nóng khắc nghiệt một trong những hiện tượng thời tiết khiến con người tử vong nhiều nhất. Có thể chúng ta không thấy rõ việc đó xảy ra nghiêm trọng, vì sốc nhiệt và tử vong vì thời tiết thường được cho là do bệnh tim hoặc bệnh hô hấp.
Theo một số báo cáo, không quá 5% ngôi nhà tại Anh lắp máy lạnh để làm mát không khí.
Mùa hè năm ngoái tại Mỹ, khi nắng nóng cực đoan diễn ra liên tục tại vùng Tây Bắc Mỹ ven biển Thái Bình Dương, hàng trăm người đã tử vong vì thời tiết. Giới chức thành phố British Columbia nhấn mạnh rằng đã có hơn 800 người tử vong trong thời điểm đó, rất bất thường so với thời điểm đó hàng năm.
Kristie Ebi, một nhà nghiên cứu khí hậu và sức khỏe tại Đại học Washington, cho biết không giống như lũ lụt hoặc cháy rừng tàn phá, cảm giác chết trong bối cảnh nắng nóng lại không quá nghiêm trọng.
Ebi nói rằng: "Trời nóng quá mức là một kẻ giết người thầm lặng. Người ta không nhận thức được và cảnh giác về những rủi ro liên quan đến việc chết vì nóng".
 |
| Người phụ nữ dùng quạt giấy để giải nhiệt trên xe buýt Westminster Bridge ở London. Ảnh: Xinhua/Rex/Shutterstock. |
Khí hậu sẽ diễn ra ngày càng khác so với những quy luật cũ. Khủng hoảng khí hậu đã và đang ảnh hưởng đến cuộc sống của con người, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương.
Bà nói: “Ai cũng mong chờ đến mùa hè khi tiết trời ấm hơn, nhưng sẽ có những người bị tác động sức khỏe bởi nhiệt độ cao. Khi khí hậu tiếp tục thay đổi hoặc tăng nhiệt độ cao, mọi người cần phải chú ý nhiều hơn, đặc biệt là những người thân của bạn".
Anh ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia
Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm 16/7 bị cáo buộc "thiếu hành động" sau khi ông không dự cuộc họp khẩn của Ủy ban Cobra để thảo luận về tình trạng sóng nhiệt khẩn cấp quốc gia sau những dự đoán cho thấy hàng nghìn người có thể chết vì nắng nóng đỉnh điểm trong tuần tới, theo Guardian.
Cobra là ủy ban liên bộ được thành lập để phản ứng trước các tình huống khẩn cấp của nước Anh. Tên đầy đủ của ủy ban này Phòng họp văn phòng nội các - được viết tắt là COBR nhưng gọi chệch đi là "Cobra" (mang ý nghĩa Rắn hổ mang).
Giữa lúc mối đe dọa đến tính mạng người dân từ đợt nắng nóng sắp xảy ra đang hiển hiện, thủ tướng đã quyết định bỏ qua cuộc họp chiều 16/7, theo giờ địa phương. Thay vào đó, ông đã ở lại nơi nghỉ dưỡng đồng quê tại Chequers của mình, nơi thủ tướng sẽ tổ chức bữa tiệc cảm ơn những người ủng hộ vào ngày 17/7.
Nhiệt độ tại Anh dự báo lên tới đỉnh điểm vào ngày 18/7, có thể tới mốc 40 độ C. Mối đe dọa này đã khiến một số trường học đóng cửa, Cơ quan Y tế Quốc gia (NHS) cảnh báo "những cơn ác mộng" thời tiết và chỉ dẫn hành khách đường sắt không đi lại nếu không thực sự cần thiết.
 |
| Chiếc lốp xe cũ lộ ra khi thủy triều xuống ở sông Carew, Pembrokeshire. Ảnh: AFP. |
Met Office đã lần đầu tiên đưa ra cảnh báo đỏ về nắng nóng cực đoan - báo hiệu nguy cơ “bệnh nặng hoặc nguy hiểm đến tính mạng”, ngay cả đối với những người khỏe mạnh.
Nhà khoa học trưởng của Cơ quan An ninh Y tế Anh Isabel Oliver hôm 16/7 chỉ ra rằng sóng nhiệt năm ngoái đã cướp đi sinh mạng của hơn 1.600 người trong khi nhiệt độ năm 2021 thậm chí chưa tới gần mốc nhiệt dự đoán vào tuần tới.
“Ai cũng có thể bị ảnh hưởng”, vị giáo sư nhấn mạnh.
“Điều quan trọng là mọi người cần được biết là ở mức nhiệt độ đặc biệt cao này, mọi người đều có thể bị ảnh hưởng”, bà khẳng định - “mặc dù tất nhiên những đối tượng dễ bị tổn thương nhất vẫn nằm ở những người ở nhóm tuổi lớn hơn và người mắc bệnh mạn tính”.
Hoạt động ứng phó của chính phủ được dẫn đầu bởi Bộ trưởng Văn phòng Nội các Kit Malthouse, người chủ trì cuộc họp của Ủy ban Cobra. Sự vắng mặt của ông Johnson đã khiến phó lãnh đạo của Công đảng Angela Rayner giận dữ. Bà cáo buộc thủ tướng "thiếu hành động".
“Boris Johnson lại biến mất. Ông ta quay lại chiến thuật cũ là bỏ qua các cuộc họp quan trọng của Cobra. Kế hoạch cung cấp các dịch vụ thiết yếu đâu rồi? Mọi người cần làm gì để giữ an toàn tại nơi làm việc, trên phương tiện giao thông, trong trường học, bệnh viện và nhà dưỡng lão khi nắng nóng đỉnh điểm?”, Phó lãnh đạo Công đảng Angela Rayner chỉ trích ngày 16/7.
“Công chúng sẽ không còn niềm tin vào chính phủ Bảo thủ ‘zombie’ về cách ứng phó nhanh chóng và dứt khoát với tình trạng khẩn cấp khi vị thủ tướng tai tiếng đang chuẩn bị tiệc tùng giữa lúc cả nước Anh đang bị ‘luộc sôi’. Nếu ông ta không thể chịu trách nhiệm cho công việc của mình thì nên từ chức ngay đi”, bà Rayner nhấn mạnh.
Những người trong cuộc ở Phố Downing nói rằng không có gì bất thường khi các bộ trưởng cấp cao chủ trì cuộc họp của Ủy ban Cobra thay vì thủ tướng.
Tuy nhiên, chính phủ đang bị cáo buộc chậm đưa ra các lời khuyên cho người dân đối phó với nắng nóng. Sau cuộc họp Cobra hôm 16/7, ông Malthouse nói: "Nếu không buộc phải di chuyển, đây là thời điểm để làm việc ở nhà".
Dù vậy, cuộc cách mạng làm việc ở nhà dường như đang bị đảo ngược - ít nhất là tạm thời - vì người lao động muốn tới văn phòng để tận hưởng máy lạnh.
