"Giúp tôi, vì tình yêu của Chúa, hãy giúp tôi!".
Đó là lời kêu cứu của người đàn ông với vết thương do đạn ở chân, gõ cửa nhà dân lúc 8h sáng 6/5 - ngày diễn ra chiến dịch truy quét tội phạm khu ổ chuột Jacarezinho, Brazil.
Đó là ngôi nhà của Flávia Luciana. Cô vẫn nhớ như in hình ảnh run lẩy bẩy, chân không giày, loạng choạng cầu xin cô cho anh một chỗ trú ẩn bên trong.
Khoảng 30 phút sau, các nhân chứng cho biết một nhóm nhỏ cảnh sát đặc nhiệm xuất hiện bên ngoài ngõ Saint Manuel, con ngõ hẹp ở một trong những khu ổ chuột lớn nhất thành phố Rio de Janeiro - Jacarezinho.
Tay nâng súng trường, đội đặc nhiệm tiến lên hai bậc cầu thang cửa nhà Luciana. Một cảnh sát xông vào bên trong phòng ngủ của cô con gái chín tuổi của Luciana, truy đuổi người đàn ông bị thương, không có vũ khí.
Chồng của Luciana, André Franklin, nhớ lại khoảnh khắc mình nghe thấy một, có thể là hai phát súng khi hai cha con gần như “hóa đá” sau khi nhìn thấy cảnh tượng ngổn ngang đầy thi thể nhuốm máu và vết đạn tại con đường phía sau nhà.
“Sáu người đã bị giết trên con phố này: Một nằm ở đây và năm nằm ở nhà bên cạnh”, Luciana tường thuật lại vụ việc.
27 người đàn ông và một cảnh sát khác, André Frias cũng đã thiệt mạng khi lực lượng an ninh đột kích vào Jacarezinho nhằm trấn áp băng nhóm tội phạm Comando Vermelho - tổ chức tội phạm khét tiếng của Brazil.
Cảnh sát Brazil coi khu ổ chuột Jacarezinho là địa bàn của tổ chức tội phạm này, do đó chiến dịch ngày 6/5 thực hiện nhằm ngăn chặn trẻ em và thanh thiếu niên bị dụ dỗ vào con đường tội phạm, bất chấp lệnh cấm xâm nhập của tòa án vào tháng 6/2020 trong bối cảnh đại dịch Covid-19 hoành hành ở quốc gia này.
Các khu ổ chuột tại thành phố Rio đã phải hứng chịu vô số nỗi kinh hoàng kể từ khi cuộc truy lùng băng nhóm ma túy diễn ra ở Brazil từ những năm 1980. Tuy nhiên, cuộc tàn sát đẫm máu mới đây ở Jacarezinho dường như trở thành giọt nước tràn ly, gây nên một làn sóng phản đối mạnh mẽ từ phía người dân.
“Họ chỉ đến để giết người”
“Họ không đến để bắt bất cứ ai. Họ chỉ đến để giết người”, Norma Bastos, một nhà thuyết giáo địa phương giận dữ, vừa chỉ vào những ngôi nhà đầy vết đạn trong con hẻm ngoằn ngoèo - minh chứng cho mức độ khốc liệt của các cuộc tàn sát.
Leandro Souza, một lãnh đạo cộng đồng khác, cho biết ông đã chứng kiến vô số cuộc đấu súng giữa cảnh sát và tội phạm trong suốt 39 năm cuộc đời của mình ở Jacarezinho, “Đây khác gì chiến tranh, chắc chắn là chiến tranh… mạng người chẳng có giá trị gì ở đây. Đó là một cuộc tàn sát toàn diện, một cuộc săn lùng phù thủy, một bộ phim kinh dị mà tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình sẽ chứng kiến ngoài đời thực”.
 |
| Một bé gái đứng nhìn bức tường đầy đạn ở Jacarezinho. Ảnh: Guardian. |
Các khu ổ chuột tại thành phố Rio đã phải hứng chịu vô số nỗi kinh hoàng kể từ khi cuộc truy lùng băng nhóm ma túy diễn ra ở Brazil từ những năm 1980. Cocaine và vũ khí hạng nặng trở thành đồ vật quen thuộc trong các cộng đồng như Jacarezinho - một trong những thành trì lâu đời của Comando Vermelho.
Kể từ đó, hàng nghìn người - đa số là thanh niên da đen - đã mất mạng vì các cuộc giao tranh không ngừng giữa cảnh sát, những kẻ buôn ma túy và cả sự xuất hiện của các nhóm bán quân sự - bao gồm sĩ quan cảnh sát đã nghỉ hưu.
Tuy nhiên, chưa bao giờ có nhiều người thiệt mạng đến như vậy như trong cuộc đọ súng hôm 6/5 ở Jacarezinho, thậm chí còn dấy lên lo ngại về việc một số nạn nhân bị hành quyết phi pháp. Người dân bắt đầu lên tiếng phản đối về đường lối chính trị cứng rắn mà Brazil thực hiện kể từ khi Tổng thống lên nắm quyền vào năm 2019.
Bắn cả người đầu hàng?
Chỉ một ngày sau cuộc tàn sát hôm 6/5, hàng trăm người biểu tình đã tập trung để đòi công lý, lôi kéo sự chú ý của Tổng thống Jair Bolsonaro và Thống đốc của thành phố Rio de Janeiro Cláudio Castro.
“Theo góc nhìn của tôi, kiểu hoạt động này chỉ xảy ra ở những nơi đa số là người da đen. Ở đất nước này, bạn có thể làm bất cứ thứ gì với mạng sống của một người da đen”, một luật sư địa phương và nhà hoạt động nhân quyền nhận xét.
Tuy nhiên, Tổng thống Bolsonaro - người ủng hộ mạnh mẽ cuộc đàn áp của cảnh sát, kêu gọi hãy bắn tội phạm như bắn “những con gián” - đã ca ngợi lực lượng an ninh vì cuộc đột kích và bác bỏ sự phẫn nộ của công chúng. “Bằng cách coi những nghi phạm buôn người, trộm cắp, giết hại dân chúng là nạn nhân, giới truyền thông và nhóm cánh tả đang đánh đồng chúng là những công dân bình thường, trung thực, tôn trọng pháp luật”, nhà lãnh đạo Brazil viết trên mạng xã hội Twitter ngày 6/5.
Phó tổng thống Brazil Hamilton Mourão cho biết không có bằng chứng chứng minh trong số 27 người bị cảnh sát bắn chết có người vô tội.
 |
| Biệt danh của những người có buôn bán ma túy được treo tại một con phố của Jacarezinho. Ảnh: Guardian. |
“Nạn nhân duy nhất là một sĩ quan cảnh sát dân sự, người bị bắn vào đầu sau khi ra khỏi xe chống đạn. Những người khác bị bắn khi chống đối lực lượng cảnh sát, ai muốn đầu hàng đều đã bị bắt giữ”, quan chức cảnh sát cấp cao Rodrigo Oliveira nói.
Danh tính của các nạn nhân là nam giới từ 18 đến 43 tuổi - bị cho là đã tham gia hoạt động buôn bán ma túy - được sơn lên các biểu ngữ treo trên các con phố chính của Jacarezinho.
Nhưng có những người khác thì không hề liên quan đến các hoạt động này.
"Brazil cần phải thay đổi"
Bruno Brasil, người đàn ông 37 tuổi, đã bị cảnh sát bắn vào bụng khi đang đi mua đồ vào sáng sớm. Người thân của anh khẳng định: “Anh trai tôi là một công nhân. Anh ấy không liên quan (đến ma túy) gì cả. Tôi không thể im lặng để họ vấy bẩn tên anh ấy như vậy”.
Isaac Pinheiro de Oliveira, 22 tuổi, người bị bắn chết trong cuộc tấn công ngày 6/5, là thành viên một băng đảng buôn người với biệt danh “Pé” hoặc “Foot”.
 |
| Bạn bè và người thân tham dự tang lễ của Isaac Pinheiro de Oliveira. Ảnh: Guardian. |
“Tôi sẽ không nói dối, cháu tôi có tham gia buôn người. Nhưng nó không phải loại xã hội đen đi khắp nơi để giết người vô tội”, bà của Oliveira, Célia Regina Homem de Mello, nói trong đám tang.
Gia đình của Oliveira tuyên bố Oliveira và đồng bọn - tên là Richard Gabriel da Silva Ferreira - đã bị giết chết ngay sau khi bị cảnh sát phát hiện, kể cả khi họ muốn đầu hàng.
“Họ đã bị hành quyết. Họ không có vũ khí. Cảnh sát đã có thể đã bắt sống họ”, dì của Oliveira, Teixeira - người cũng có con trai bị cảnh sát bắn ba năm trước - nói trong đám tang của anh.
“Chúng tôi phải lên tiếng, nếu không điều tương tự sẽ xảy ra ở những khu ổ chuột khác trên đất nước này”, Teixeira nói thêm.
Nhà hoạt động xã hội Costa cho biết không thể biết chính xác điều gì đã thúc đẩy cuộc truy kích đẫm máu này. Cuộc truy kích hôm 6/5 thậm chí còn cướp đi nhiều sinh mạng hơn cả vụ tàn sát khét tiếng năm 1993 tại khu ổ chuột Vigário Geral. Giống như nhiều người khác, anh nghi ngờ việc bắn chết một sĩ quan cảnh sát trong giai đoạn đầu của cuộc đột kích sẽ châm ngòi cho “một chiến dịch trả thù”.
Những người khác suy đoán cuộc tấn công vào một trong những căn cứ quan trọng nhất của có thể là một phần trong nỗ lực không ngừng nhằm làm suy yếu phe ma túy lâu đời nhất của Rio. Ngoài ra, điều này cũng mở rộng sự hiện diện của các nhóm bán quân sự trên khắp thành phố.
“Tôi chỉ là một phụ nữ Brazil (trong số hàng nghìn phụ nữ Brazil khác) đã mất cháu trai của mình vì cách này. Cảnh sát đã có thể tống cháu tôi vào tù”, bà De Mello than thở trước khi cháu trai được chôn cất trong một nghĩa trang đã chật cứng những nạn nhân trẻ tuổi của các cuộc đột kích. “Brazil cần phải thay đổi”, bà khẳng định.
