 |
| Hai tay súng của băng đảng Sinaloa tại vùng núi Sierra Madre, Mexico. Ảnh: Wall Street Journal. |
Ngày 5/1, khi trời còn chưa sáng, hàng trăm tay súng của băng đảng Sinaloa tràn vào thị trấn Jesús María, Mexico để cố gắng giải cứu thủ lĩnh của mình khỏi các binh sĩ Mexico.
Tuy nhiên, chênh lệch lực lượng giữa họ và lực lượng chính phủ là quá lớn.
“Chúng tôi đã bị đánh bại”, một tay súng của băng đảng Sinaloa nói với Wall Street Journal. “Họ đã chuẩn bị tốt hơn”.
Sau khi Guzmán bị bắt, băng đảng Sinaloa hứng chịu đòn giáng mạnh. Dù vậy, một nhân viên điều chế cho biết các phòng thí nghiệm của băng đảng đã bắt đầu sản xuất trở lại, giữ hoạt động kinh doanh không bị ngưng trệ.
Trở lại hoạt động
Cùng với đối thủ Cártel de Jalisco Nueva Generación (CJNG), Sinaloa kiểm soát việc buôn bán fentanyl, loại ma túy chịu trách nhiệm cho phần lớn trong số 107.000 cái chết do quá liều tại Mỹ năm 2021. Hầu hết ma túy được sản xuất tại các phòng thí nghiệm tạm bợ gần thủ phủ Culiacán của bang Sinaloa.
Năm 2021, Bộ Ngoại giao Mỹ nhận định Guzmán cùng một người anh em trai đang giám sát 11 phòng thí nghiệm tại bang Sinaloa. Các cơ sở này có khả năng sản xuất tới hơn 2.000 kg methamphetamine mỗi tháng.
Ở thời điểm đó, giới chức Mỹ treo thưởng 5 triệu USD cho thông tin có khả năng giúp họ bắt giữ con trai trùm ma túy “El Chapo”, theo Vice.
“ Guzmán bị bắt giữ giữa lúc đang củng cố quyền lực”, ông Alejandro Schtulmann, người đứng đầu hãng tư vấn Empra tại Mexico, nói.
Trong vụ bắt giữ, băng đảng Sinaloa đã mất 19 tay súng và một số xe bọc thép tự chế. Quân đội Mexico mất 10 binh sĩ, bao gồm một đại tá lục quân. Bộ trưởng Quốc phòng Mexico Luis Crescencio Sandoval cho biết thêm 35 binh sĩ bị thương.
 |
| Một nhân viên điều chế ma túy của băng đảng Sinaloa chuẩn bị điều chế fentanyl trong một phòng thí nghiệm tạm bợ ở Culiacán. Ảnh: Wall Street Journal. |
Nhân viên điều chế ma túy được Wall Street Journal liên hệ tuyên bố việc Sinaloa có thể huy động hàng trăm tay súng hòng giải cứu Guzmán cho thấy sức mạnh của băng đảng này.
“Nếu họ giết 200 người, 500 người sẽ cầm lấy vũ khí”, người này nói.
Một ngày sau vụ đấu súng, nhân viên điều chế này tạm dừng hoạt động để nghe ngóng. Tuy nhiên, chỉ sáu ngày sau, ông bắt đầu điều chế ma túy tổng hợp trở lại. Các phòng thí nghiệm khác cũng làm điều tương tự.
“Ovidio (Guzmán) là ông chủ, nhưng chúng tôi không thể chờ đợi”, ông chia sẻ.
“Băng đảng Sinaloa sẽ ‘chịu đòn’ và tiếp tục hoạt động”, ông Adrián López - biên tập viên của Noroeste, tờ báo hàng đầu ở Culiacán - nhận định.
Vụ đụng độ kinh hoàng
Cư dân tại Jesús María, một thị trấn chỉ có khoảng 2.000 dân cách thủ phủ Culiacán khoảng hơn 30 km, tỉnh giấc khi nghe thấy tiếng súng vào khoảng 4h20. Do quá sợ hãi, họ phải ẩn náu trong phòng tắm hoặc dưới gầm giường.
Theo các nhân chứng và quân đội Mexico, các tay súng của băng đảng tràn vào Jesús María để giải cứu ông chủ của mình. Trong khi đó, tại Culiacán, một số tay súng khác cướp các xe tải, xe buýt và ôtô, trước khi đốt cháy chúng để ngăn đường.
Sân bay Culiacán cũng bị tấn công. Một viên đạn bắn trúng máy bay thương mại đang chuẩn bị cất cánh. Hai máy bay của Không quân Mexico cũng buộc phải hạ cánh do bị tấn công.
Các nguồn tin khác nhau kể lại sự việc theo những cách khác nhau. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Sandoval, vụ bắt giữ Guzmán là kết quả của sáu tháng giám sát và thu thập tin tình báo. Khi các binh sĩ chạm mặt một đoàn xe vũ trang có Guzmán, họ lập tức hành động.
 |
| Ovidio Guzmán, con trai trùm ma túy “El Chapo” của băng đảng ma túy Sinaloa, từng bị bắt giữ năm 2019, nhưng lại được thả ra. Ảnh: AP. |
Khi bị bắn, các binh sĩ bắn trả. Khi các tay súng rút lui vào một ngôi nhà, các binh sĩ theo sau, ông Sandoval cho biết.
Trong khi đó, cư dân Jesús María và các thành viên băng đảng tuyên bố vụ chạm trán với đoàn xe không xảy ra. Thay vào đó, các binh sĩ đã tấn công nhà của Guzmán. Giới chức Mexico không phản hồi đề nghị bình luận về thông tin này.
Đây không phải lần đầu tiên quân đội Mexico tìm cách bắt giữ Guzmán. Năm 2019, họ từng buộc phải thả trùm buôn ma túy này sau khi hàng trăm tay súng xâm nhập Culiacán và bắt giữ các binh sĩ. Lo ngại đổ máu, Tổng thống López Obrador ra lệnh thả Guzmán.
“Chúng tôi đã gieo rắc sự kinh hoàng”, một tay súng của băng đảng đã tham gia cả hai chiến dịch năm 2019 và 2023 cho biết. “Chúng tôi bắt cóc một số người và tuyên bố rằng sẽ giết họ”.
Theo giới chuyên gia, vụ việc năm 2019 là một nỗi xấu hổ với cả chính quyền của Tổng thống López Obrador lẫn quân đội Mexico. Trong khi đó, các băng đảng ma túy dường như có thêm sức mạnh.
Lời kể của nhân chứng
Bà Érida Serrano, người sống cách nơi ẩn náu của Guzmán chỉ một con đường, cho biết đã phải trốn trong phòng ngủ. Giống như nhiều người dân khác tại Jesús María, bà Serrano biết ơn Guzmán vì đã mang lại việc làm, cũng như chi trả chi phí y tế và tang lễ cho người dân thị trấn.
Mái và tường nhà bà Serrano vẫn găm đầy lỗ đạn. Bốn viên đạn bắn vỡ cửa sổ nhà bà.
“Thật khủng khiếp. Nếu tôi bị huyết áp cao, tôi có thể đã qua đời rồi”, bà nói.
 |
| Người dân Jesús María biểu tình phản đối sự hiện diện của quân đội Mexico sau vụ đấu súng. Ảnh: Wall Street Journal. |
Trong giai đoạn đầu của cuộc đấu súng, hai vệ sĩ của Guzmán tạm trú trong nhà bà Serrano. Khi tiếng súng tạm lắng, hai người này giúp bà lên xe lăn để đến nơi an toàn tại nhà hàng xóm.
Trong khi đó, bà tỏ ra tức giận vì các binh sĩ chính phủ lục tung nhà mình để tìm vũ khí. Bà cáo buộc các binh sĩ đã lấy trộm một máy xay, một vài cái ấm và một đôi giày của con trai mình.
Để giải quyết tâm lý chống đối của dân chúng trong thị trấn, quân đội Mexico đã thiết lập một đơn vị dân vận sau vụ đấu súng. Đơn vị này cắt tóc miễn phí và cung cấp bánh taco và nước sạch cho người dân.
Tuy vậy, đa số người dân trong thị trấn không quan tâm. Vào tuần trước, khoảng 50 người dân tại Culiacán và Jesús María biểu tình để yêu cầu quân đội rời thị trấn.
“Con trai tôi hoảng sợ vì những gì đã xảy ra”, bà Sonia Mesa, một người biểu tình, nói. “Chúng tôi chỉ chấp nhận hỗ trợ nếu quân đội rời đi.
Những cuốn sách để hiểu thêm về Mỹ Latin
Zing giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Mỹ Latin - một khu vực rộng lớn gồm nhiều quốc gia với nền văn hóa đa dạng.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
