Đội chủ sân Camp Nou vừa trải qua một tháng đầy căng thẳng. Ngoài sân cỏ, Leo Messi tranh cãi trên mặt báo với Giám đốc Thể thao Eric Abidal, cố vấn của chủ tịch Josep Bartomeu dính tới lùm xùm trên mạng xã hội. Trên sân, mọi chuyện cũng không khá hơn khi Barca để thua Valencia 0-2 hồi cuối tháng 1 và mất ngôi đầu vào tay Real Madrid ở thời điểm ấy.
Cuối tuần qua, mọi chuyện có vẻ dễ thở hơn khi thầy trò HLV Quique Setien giành chiến thắng 5-0 trước Eibar. Suýt nữa Eibar đã ghi bàn trong những phút đầu và vô hiệu hóa hàng tấn công của Barca bằng sự chặt chẽ trong khâu phòng ngự. Tuy vậy, Messi đã tỏa sáng khi Barca cần nhất, ghi 4 trong số 5 bàn thắng để mang về 3 điểm.
Những vụ lùm xùm xen lẫn những khoảnh khắc tuyệt hảo đến không ngờ. Đó là cách Barca đã “sống” trên sân trong thời gian dài vừa qua. Bỏ lại rắc rối cả trong và ngoài sân cỏ phía sau lưng, họ lại đang dẫn đầu La Liga 2019/20, lại nằm trong nhóm những ứng cử viên hàng đầu cho danh hiệu vô địch Champions League năm nay, dù Messi cho rằng họ đang “không ở trình độ đó”.
 |
| Messi vẫn đang bùng nổ trong màu áo Barca. Ảnh: Getty. |
Không phải mùa giải tốt nhất của Barca
Thông số cho thấy lối chơi của Barca vẫn không thay đổi trong nhiều năm qua. Họ giữ bóng nhiều hơn bất kỳ CLB nào khác: Đứng đầu La Liga về số đường chuyền/trận (692.1), tỷ lệ chuyền bóng thành công (88.5%), số pha chạm bóng/trận (863.4), thời gian giữ bóng trung bình/lần kiểm soát (29.8 giây). Đối trọng gần nhất với họ trong tất cả thông số trên đều là Real Madrid.
Từ việc kiểm soát bóng ấy, Barca thường chỉ có 3 cách ghi bàn: Một là Messi làm điều gì đó không ai nghĩ tới, hai là các pha bóng cố định (thường cũng có dấu chân Messi), và bài vở “chuyền bóng đến khi nó vào lưới” trong một chuỗi kiểm soát kéo dài vô tận.
Họ có thể chơi theo kiểu một màu đấy, nhưng cái “màu” của họ khá chất lượng.
 |
| Không phải lúc nào trong mùa này, Barca cũng chơi tốt. Ảnh: Getty. |
Dù vậy, với 4 trận thua và 4 trận hòa sau 25 vòng đã đấu, Barca thu về trung bình 2.2 điểm trận. Nếu giữ tốc độ này đến cuối mùa, họ sẽ có 83-84 điểm, số điểm thấp nhất từ mùa giải 2007/08, ngay trước khi Pep Guardiola lên nắm quyền. Trong 12 năm qua, chưa có đội bóng nào vô địch La Liga với ít hơn 87 điểm.
Như vậy họ đang làm sai điều gì? Mọi thứ bắt đầu ở hàng phòng ngự. Barca đang để thủng lưới 1.16 bàn/trận, nhưng chỉ đứng hạng 7 ở La Liga năm nay, dự kiến thủng lưới tổng cộng 44 bàn vào cuối mùa, con số tệ nhất của họ từ 47 lần vào lưới nhặt bóng mùa 2002/03.
Hàng phòng ngự Barca không phải mới gặp vấn đề trong thời gian gần đây. Đó là câu chuyện bắt đầu từ mùa 2017/18, khi tỷ lệ bàn thua kỳ vọng của họ tăng lên nhiều so với trước, mỗi mùa trung bình từ 1.15 bàn thua/trận trở lên so với mức 0.85-1.03 trong giai đoạn 2010/11-2016/17.
Trong khung gỗ, tỷ lệ cản phá thành công của các thủ môn cũng chỉ là 65.9%, tệ nhất trong 7 năm qua. Các thông số phòng ngự như số lần đánh chặn, thu hồi bóng và tắc bóng cũng nằm ở nhóm tệ nhất trong vòng một thập kỷ.
Hàng thủ đã vậy, hàng công Barca cũng không tạo được nhiều pha chạm bóng nguy hiểm như trước. Đó từng là một tập thể có khả năng chuyển sang phương án chuyền dài khi những pha phối hợp nhỏ không hiểu quả. Họ từng tạt bóng khá tốt với bộ ba Leo Messi - Neymar - Luis Suarez trên hàng công, nhưng giờ đó chỉ còn là dĩ vãng.
Hiện tại, những đối thủ của Barca dễ thở hơn khi có thể chuẩn bị cho việc phòng ngự các bài bóng ngắn. Họ giữ bóng nhiều, nhưng không làm được điều gì đáng kể. Tính từ mùa 2012/13, đây là năm mà Barca có thông số tệ nhất về số đường chuyền lên phía trước, số lần chạm bóng trong vòng cấm đối phương và số lần kiểm soát bóng dẫn tới pha dứt điểm.
Neymar đã ra đi, Luis Suarez qua thời đỉnh cao và đang ngồi ngoài vì chấn thương, Messi bơ vơ trong một hàng công không kịp chuyển mình sang thế hệ những cầu thủ mới.
Giải pháp của Setien
Thật đáng kinh ngạc khi nhìn lại thời gian HLV Ernesto Valverde dẫn dắt Barca. Sau khi được bổ nhiệm thay thế Luis Enrique vào mùa Hè năm 2017, ông đã giúp Barca giành 2 chức vô địch La Liga và 1 Copa del Rey. Tuy nhiên, khi bước ra Champions League, họ chỉ mang về những thất bại.
Hai lần vấp ngã liên tiếp trước AS Roma ở tứ kết năm 2018 và Liverpool tại bán kết năm ngoái khiến vị trí của HLV Valverde lung lay dữ dội trước khi bị sa thải ngày 13/1 năm nay.
 |
| Quique Setien là người được chọn tại Barca. Ảnh: Getty. |
Cựu thuyền trưởng Real Betis, Quique Setien, là người được chọn để thay thế Valverde. Nếu Barca muốn tìm lại vinh quang như dưới thời Guardiola bằng lối chơi kiểm soát bóng đến chết, có lẽ không ai phù hợp hơn thế.
Bằng phương pháp của Setien, Barca đã đi từ mức kiểm soát bóng 64% dưới thời Valverde lên tới 73%. Nhịp độ vốn đã chậm giờ còn chậm hơn, và mọi thứ được tập trung ở phần sân nhà, với số đường chuyền ở khu vực này tăng từ 271 lên 361 mỗi trận.
Triết lý này có mang đến một lối chơi thú vị hơn? Đương nhiên là không! Tệ hơn nữa, đến một lúc nào đó, nó có thể khiến họ phải trả giá trước một đội bóng pressing hiệu quả như Liverpool chẳng hạn. Tuy vậy, Eibar và Getafe, lần lượt đứng thứ 2 và 3 La Liga về số lần giành được bóng ở 1/3 sân đối phương vừa thất thủ trước Barca với tổng tỷ số 1-7.
Phong cách giữ bóng đến chết này khiến đối thủ trở nên thấm mệt, và việc Barca làm tốt phần pressing của mình có thể xem là yếu tố giúp họ đạt được chiến thắng. Từ 4.5 lần giành lại bóng ở 1/3 sân đối phương mỗi trận thời HLV Valverde, họ có trung bình 6.7 lần dưới với HLV Setien. Antoine Griezmann, Ivan Rakitic, de Jong và Ansu Fati đều góp phần trong việc tạo áp lực bên phần sân đối thủ. Kết quả cuối cùng? Bóng tới chân Messi nhiều hơn.
Trung bình mỗi 90 phút thi đấu, Messi đang có 63.8 đường chuyền (thông số cá nhân tốt nhất từ mùa 2011/12), 7.5 cú sút, 1.0 pha kiến tạo (tốt nhất trong sự nghiệp) và 93 lần chạm bóng (cao nhất từ mùa 2010/11). Liệu siêu sao người Argentina có giữ được phong độ này? Có thể là không. Hiện tại những việc HLV Setien đang yêu cầu các học trò làm không nằm ngoài bộ kỹ năng của họ.
Sau thời gian “làm nóng” với hệ thống của Setien, Barca sẽ đối mặt với hai thử thách lớn: Napoli ở trận lượt đi vòng 16 đội Champions League, sau đó là El Clasico trong trận chiến giành ngôi dẫn đầu. Những thay đổi của chiến lược gia 61 tuổi không phải thứ mang đến sự quyến rũ, nhưng Barca đang thu về hiệu quả cao hơn trước.
 |
| Có Messi, Barca có tất cả. Ảnh: Getty. |
Theo đánh giá của trang web thống kê FiveThirtyEight, Barca có đến 83% cơ hội sẽ vượt qua Napoli và 11% khả năng giành ngôi vô địch Champions League mùa giải năm nay.
Đội bóng vùng Naples cũng không phải đối thủ có thể đe dọa phong cách cầm bóng nhiều của Barca: Họ giành lại bóng vỏn vẹn 3.3 lần/trận ở 1/3 sân đối phương trong khuôn khổ vòng bảng Champions League 2019/20. Về giải quốc nội, FiveThirtyEight cho Barca 58% cơ hội lên ngôi La Liga.
Người ta nói Barca đang trải qua một năm tồi tệ, người ta bàn tán chuyện thành tích ghi bàn của Messi giảm sút, chưa kể đến việc thay tướng và không ít chấn thương, nhưng họ vẫn đang ở một vị trí tốt.
