Đó là ngày thứ sáu đầu tiên của tháng 3, các sĩ quan cảnh sát trưởng tại chức và đã nghỉ hưu biết chính xác nơi họ sẽ đến để mở tiệc: Bert’s, một nơi tụ tập được ưa thích ở Detroit, bang Michigan.
Ông Donafay Collins, một chỉ huy 63 tuổi nổi danh trong Sở Cảnh sát Hạt Wayne mặc áo đen và đeo cà vạt lộng lẫy đi trong đám đông. Ông là DJ và cũng là người chỉ cho người khác cách khiêu vũ.
Ông hạnh phúc với công việc, gia đình ông khỏe mạnh, cuộc sống thật tuyệt, ông nói với bạn bè.
Chưa đầy ba tuần sau, ít nhất bảy người tham gia bữa tiệc này nhiễm Covid-19. Hàng chục người khác tại sở cảnh sát cũng nhiễm bệnh. Và Collins, người cha của bốn đứa con, tử vong do virus corona.
Trên khắp nước Mỹ, các cuộc tụ họp như ở Detroit đã chính thức bị cấm. Nhưng trong những ngày đầu chống dịch và thậm chí sau đó, tiệc sinh nhật, đám cưới, khiêu vũ, các cuộc họp câu lạc bộ, buổi hòa nhạc và các cuộc gặp gỡ lớn khác vẫn tiếp tục diễn ra. Virus đã đến, nhưng họ vẫn tiếp tục tiệc tùng.
Bây giờ, nước Mỹ phải đối mặt với hậu quả: những cụm lây nhiễm xảy ra trước khi chính quyền hạn chế các cuộc tụ họp mà các chuyên gia y tế gọi là phương thức lây lan hoàn hảo.
“Tôi nghĩ rằng những gì chúng ta thấy ở nhiều nơi là hậu quả của một số sự kiện đó”, ông William Hanage, nhà dịch tễ học Harvard, nói với Washington Post. “Khi có một cuộc tụ tập lớn, nhiều chuỗi lây nhiễm có cơ hội bắt đầu tại cùng thời điểm”.
Đó là một lý do khiến New Orleans, nơi tổ chức lễ hội Mardi Gras trước khi lệnh cấm có hiệu lực, trở thành điểm nóng, ông Hanage nói. Những người đi nghỉ xuân vi phạm các quy tắc cách ly xã hội đã gây nên các cụm lây nhiễm.
Ở những nơi khác, rất khó để truy tìm chuỗi lây nhiễm. Không ai có thể nói chắc chắn khi nào hoặc làm thế nào một người nhiễm virus. Và không giống như các quốc gia như Hàn Quốc, Mỹ không có khả năng xét nghiệm cũng như cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe rộng lớn hơn để theo dõi các chuỗi lây nhiễm này.
 |
| Phố Bourbon trong lễ hội Mardi Gras ở New Orleans. Ảnh: AP. |
Tuy nhiên, các chuyên gia nói rằng việc ngừng các buổi tiệc được kiểm soát không nhất quán đã cho Covid-19 một khởi đầu thuận lợi.
"Chúa ơi tại sao chuyện này xảy ra?"
Bữa tiệc ngày 6/3 tại Detroit dành cho các sĩ quan cảnh sát đương nhiệm và nghỉ hưu diễn ra hơn 6 tuần sau khi Mỹ ghi nhận trường hợp nhiễm Covid-19 đầu tiên. Tuy nhiên, bữa tiệc này diễn ra 4 ngày trước khi Michigan ghi nhận ca nhiễm đầu tiên và 5 ngày trước khi Mỹ thực hiện những bước cách ly xã hội đầu tiên.
Nhưng tất cả điều này vẫn quá muộn với Collins. Vào buổi sáng cùng ngày, Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer kêu gọi nhưng chưa bắt buộc - mọi người tránh các cuộc tụ họp lớn, Collins nói với bạn bè rằng ông cảm thấy không khỏe trên Facebook.
Những người khác tham dự bữa tiệc trả lời rằng họ cũng bị bệnh.
Collins qua đời vào ngày 25/3 và đó là lần đầu tiên Ray Washington quen biết một người tử vong vì Covid-19. Washington là phó cảnh sát trưởng và có văn phòng cạnh Collins. Hai người là bạn thân trong hơn một thập kỷ.
Trong vài ngày, virus corona lấy đi mạng sống nhiều người Washington quen biết. Tất cả họ đều thích tụ tập để thể hiện tình cảm hoặc chia sẻ đam mê với người khác.
 |
| Từ trái sang: Tyrone Carter, Tyrone Dearing, Craig Cooper và Donafay Collins tại một sự kiện ở Detroit. Ảnh: Washington Post. |
“Chúng tôi ai rồi cũng sẽ chết. Nhưng khi bạn mất đi 8 người thân do Covdi-19 sau hai tuần thì sao? Tôi không thể tưởng tượng nổi”, ông Washington, 60 tuổi, nói với Washington Post. “Tôi là người có đức tin nên tôi không nghi ngờ Chúa. Nhưng tôi gần như muốn hỏi thật sao, Chúa ơi, tại sao chuyện này xảy ra?”.
Công thức cho thảm họa
Đức tin cũng là tâm điểm của một đợt lây nhiễm khác ở quận Rockland ngay bên ngoài thành phố New York. Dịch bệnh đã ảnh hưởng nặng nề đến cộng đồng người Do Thái ở đây.
Khi ngày lễ Purim vào đầu tháng 3 sắp đến, giáo sĩ Yisroel Kahan đã nhìn vào cách Covid-19 lây lan ở những nơi khác và khả năng các bệnh viện có thể quá tải. Ông quyết định ngày lễ gồm việc tặng quà và đi đến nhà người khác không thể diễn ra.
“Buổi lễ thế này là một công thức cho thảm họa”, ông Kahan nói.
Các giáo sĩ khác không làm tương tự. Giờ đây, khu vực có nhiều người theo đạo Do Thái nhánh Hasidim là nơi có tỷ lệ nhiễm bệnh trên dân số cao nhất nước Mỹ.
 Yirmeyahu Gourarie, thứ hai từ trái sang, đọc Purim từ Sách Esther cho cư dân tự cách ly vào ngày 9/3 tại New Rochelle, New York. Ảnh: AP. |
Đám tang của một nạn nhân tử vong do tội ác vì thù ghét (hate-crime) vào tuần trước được hàng chục người tham dự. Mặc dù nhiều người đeo khẩu trang, hình ảnh và video cho thấy họ đứng gần nhau trong đám tang gây ra sự phẫn nộ trên mạng xã hội. Nhiều người ở ngoài cộng đồng chỉ trích họ không tuân theo các quy tắc cách ly xã hội của chính phủ nhưng cũng có một vài người trong cộng đồng lên tiếng.
“Chúng tôi là một cộng đồng rất gắn bó”, giáo sĩ Yakov Horowitz nói với Washington Post. “Nhưng điều may mắn này lại trở thành thách thức trong đại dịch”.
"Họ không có tiếng nói"
Kiểm soát các cuộc tụ họp rất quan trọng trong việc ngăn Covid-19 lây lan ở các khu vực thành thị. Tuy nhiên, việc này còn quan trọng hơn ở các cộng đồng nhỏ hơn, nơi các ca nhiễm xuất hiện có vẻ ngẫu nhiên.
Tại thành phố Grand Island, bang Nebraska có dân số khoảng 50.000 người, lực lượng Vệ binh Quốc gia Mỹ đã được điều đến để giúp đối phó với một ổ dịch gồm ít nhất 13 công nhân tại nhà máy đóng gói thịt JBS USA.
Các ca nhiễm tại đây đã xuất hiện khoảng hai tuần sau khi một quinceañera (bữa tiệc sinh nhật lần thứ 15 của bé gái của nền văn hóa Trung Mỹ) tổ chức ở một ngôi làng gần đó và có hàng trăm người tham dự, trong đó có một số nhân viên của JBS, theo y tá và nhà hoạt động địa phương người Guillermo Peña.
Bà Peña cho biết nhiều người tham dự bữa tiệc ngày 14/3 đã ngại lên tiếng khi họ nhận ra có người bị bệnh, một phần vì sợ mất việc nếu họ nhiễm Covid-19.
“Những người này rất sợ hãi. Họ không có tiếng nói, nhưng họ nói với tôi như vậy”, bà Peña nói. Bà cũng cho rằng các quan chức địa phương chưa làm tốt trong việc phổ biến thông tin về virus bằng tiếng Tây Ban Nha.
 |
| Nhân viên trong hội chợ việc làm Kathy Zywiec đưa ra các túi chứa thông tin việc làm trong hội chợ việc drive-thru vào ngày 1/4 tại Omaha, Nebraska. Ảnh: AP. |
Các công nhân không phải là những người duy nhất sợ hãi. Tại ngôi làng Doniphan, nơi tổ chức quinceañera, người dân náo loạn sau khi các quan chức thông báo có người tham gia bữa tiệc dương tính với Covid-19.
Doniphan vẫn chưa phát hiện ca nhiễm nào nhưng vẫn có thể thấy sự sợ hãi ở đây. Mặc dù thống đốc Nebraska Pete Ricketts chưa đưa ra lệnh phong tỏa, các quan chức địa phương đã tự mình làm điều đó. Trường học đóng cửa, nhà hàng chỉ bán thức ăn mang đi và sân bóng chày có biển báo ngăn trẻ em vào.
Nhận thức muộn màng
Phía bên kia nước Mỹ, một bữa tiệc dường như cũng làm lây virus trong giới tinh hoa chính trị.
Ngày 8/3, cùng ngày mà hàng nghìn người tập trung tham dự cuộc đua marathon ở Los Angeles, khoảng 60 người đã dự tiệc sinh nhật lần thứ 70 của cựu thị trưởng Susan Brooks của thành phố Rancho Palos Verdes, California tại câu lạc bộ golf Trump National.
Bà Brooks và hơn một chục người khác, bao gồm cả thị trưởng hiện tại, John Cruikshank đã nhiễm virus sau bữa tiệc này.
“Chúng tôi nhận thức vấn đề thật muộn”, ông Cruikshank nói. “Tất cả chúng tôi đều hát Chúc mừng sinh nhật. Chỉ cần có một người bị nhiễm bệnh, mầm bệnh sẽ đáp xuống bánh kem. Và chúng tôi đều ăn bánh”.
 |
| Một người phụ nữ cầm biển chúc mừng sinh nhật thứ 32 của bạn cô trong khi tuân thủcác quy tắc cách ly xã hội vào ngày 5/4 trong khu vực Bushwick của Brooklyn. Ảnh: AFP. |
Ông Cruikshank đã có bốn ngày như địa ngục chống chọi lại với Covid-19. Ông đau đầu và gặp ảo giác. Nhưng trải nghiệm này cho ông thấy Covid-19 nghiêm trọng đến mức nào. Và khi đưa ra chính sách cho thành phố 42.000 dân của mình, ông không dám sơ hở. Những con đường dọc bờ biển và nơi công cộng đều phải bị đóng lại.
Không tụ tập đi ngược lại mọi bản năng của con người, ông Cruikshank nói. Nhưng với những hậu quả trước mắt, những bản năng đó này sẽ phải hạn chế, ít nhất là ở thời điểm hiện tại.
“Con người thích sống xung quanh người khác. Chúng ta không giống như một con gấu có thể làm bất kỳ điều gì mình muốn trong rừng. Chúng ta cần ở xung quanh mọi người”, ông Cruikshank nói. “Và hiện tại, chúng ta sẽ phải tìm ra cách để làm điều này một cách an toàn”.
