 |
Cựu Tổng thống Donald Trump thường xuyên xé báo cáo, trang báo, thư từ và các bản ghi chú, bất kể chúng có nội dung mật hay không.
Ông Trump thường xé giấy làm tư với hai động tác dứt khoát và chắc nịch. Thỉnh thoảng, các văn bản bị xé thành nhiều mảnh vụn nhỏ khi vị cựu tổng thống hăng hái hơn.
Giấy vụn được ông Trump vứt ở nhiều nơi như mặt bàn Phòng Bầu dục, thùng rác trong thư phòng riêng ở Cánh Tây của Nhà Trắng hoặc trên sàn Không lực Một.
Việc ông Trump xé giấy vi phạm Đạo luật Bảo vệ Hồ sơ Tổng thống (PRA). Vị cựu tổng thống từng được ít nhất hai chánh văn phòng Nhà Trắng và cố vấn nhắc nhở tuân thủ quy định lưu trữ hồ sơ nhưng đâu vẫn hoàn đó.
“Đó tuyệt đối là sự vi phạm PRA”, Courtney Chartier, Chủ tịch Hội Lưu trữ Mỹ, nói. “Không có chuyện không biết tới những điều luật này. Nhà Trắng đã có tài liệu hướng dẫn về cách bảo quản văn bản”.
Vi phạm pháp luật
Tuy thói quen xé giấy của ông Trump từng được báo chí đề cập vào đầu nhiệm kỳ, cuộc điều tra của một ủy ban Hạ viện Mỹ đối với vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 đã làm sáng tỏ hơn vấn đề.
Chẳng hạn, khi ủy ban yêu cầu một số tài liệu liên quan tới việc ông Trump cố gây sức ép cho Phó tổng thống Mike Pence, một phần hồ sơ không còn tồn tại vì đã bị xén vụn từ trước, theo nguồn thạo tin.
 |
| Ứng viên tổng thống Donald Trump vứt một tờ giấy chứa số liệu thăm dò ý kiến người dân trong một sự kiện gặp gỡ vào ngày 6/10/2016 tại New Hampshire. Ảnh: AFP. |
Nội dung Washington Post phỏng vấn 11 cựu nhân viên, đối tác và người quen cho thấy thói quen xé giấy của ông Trump phổ biến hơn những gì được biết trước đó. Việc này xảy ra nhiều tới mức đội ngũ của ông Trump đặt ra các quy trình đặc biệt để đảm bảo vị cựu tổng thống tuân thủ PRA.
Cụ thể, các cố vấn của Văn phòng Thư ký Nhà Trắng hoặc Cơ quan Điều hành Phòng Bầu dục thông thường sẽ theo sau ông Trump để lấy lại mảnh vụn, theo một nguồn thạo tin. Sau đó, nhân viên từ Văn phòng Quản lý Hồ sơ Nhà Trắng sẽ dán giấy bằng băng dính trong.
Đạo luật PRA quy định Nhà Trắng cần bảo lưu mọi thông tin liên lạc bằng văn bản có liên quan tới nhiệm vụ chính thức của tổng thống - ghi chú, thư từ, báo cáo, email, fax và các tài liệu khác - để chuyển cho Cục Quản lý hồ sơ và Lưu trữ Quốc gia Mỹ (NARA).
Hiện chưa rõ bao nhiêu tài liệu bị thất lạc hoặc tiêu hủy vì thói quen xé giấy của ông Trump, cũng như hậu quả mà vị cựu tổng thống phải đối mặt. Hàng trăm tài liệu và thậm chí là hơn có thể đã bị xé, các nguồn thạo tin cho biết.
“Hành động ấy vi phạm luật nhưng vấn đề là nội dung hiện hành của PRA không thực sự có cơ chế thực thi”, ông James Grossman, Giám đốc điều hành Hiệp hội Lịch sử Mỹ, nói.
“Chưa từng có tiền lệ”
Một nguồn tin thông thạo với quá trình lưu trữ của NARA cho biết các nhân viên ở đây đã rất ngạc nhiên với số lượng giấy vụn họ nhận được từ chính quyền Trump. Trong nội bộ, họ gọi đây là việc “chưa từng có tiền lệ”.
Một quan chức Nhà Trắng cấp cao dưới thời ông Trump cho biết ông và các đồng nghiệp thường xuyên bỏ tài liệu vào “túi tiêu hủy” - loại túi chuyên đựng giấy tờ sẽ được mang đi đốt. Họ cũng thường tự quyết giấy tờ nào được giữ hoặc bị hủy.
 |
| Ông Trump bỏ một mẩu giấy vào túi áo vest. Ảnh: AP. |
Trong khi đó, văn phòng hồ sơ Nhà Trắng mới là phía quyết định đâu là tài liệu được lưu trữ, theo một quan chức. PRA cũng đặt ra quy trình cho phép một tổng thống chỉ được hủy tài liệu sau khi được quan chức lưu trữ chấp thuận.
Một cựu quan chức chính quyền cấp cao cho biết ông Trump đã được cựu cố vấn Nhà Trắng Donald McGahn, cùng hai chánh văn phòng đầu tiên là Reince Priebus và John Kelly, cảnh báo về PRA. Ông Kelly còn từng than phiền với đồng minh rằng ông Trump “xé mọi thứ”, theo một nguồn tin.
“Ông ấy không muốn có ghi chép về bất cứ thứ gì”, một cựu quan chức cấp cao Nhà Trắng dưới thời Trump nói. “Ông ấy không bao giờ ngừng xé giấy. Bạn nghĩ là ông ấy sẽ quan tâm về luật lưu trữ à?”.
Vấn đề về việc lưu trữ hồ sơ kéo dài suốt nhiệm kỳ của ông Trump và đặc biệt nổi bật tại thời điểm chuyển giao quyền lực cho chính quyền ông Biden.
Các chính quyền trước đó cũng vi phạm PRA. Cố vấn Nhà Trắng ở cả chính quyền Dân chủ hoặc Cộng hòa từ lâu đã dùng thiết bị cá nhân để nhắn tin với phóng viên và đồng nghiệp, thay vì dùng thiết bị được cấp. Một số từng bị phát hiện dùng email cá nhân cho công việc.
 |
| Tổng thống Donald Trump chuẩn bị cắt ruy băng nối giữa hai chồng giấy thể hiện số quy định vào năm 1960 và năm 2017. Ảnh: Washington Post. |
Nhưng những người thạo tin nhận xét hành vi của ông Trump đi sâu hơn nhiều so với việc thỉnh thoảng lấn qua ranh giới luật pháp.
“Điều lớn nhất tôi rút ra được từ hành vi đó là nó thể hiện suy nghĩ ông ấy ở trên luật pháp”, nhà sử học về tổng thống Mỹ Lindsay Chervinsky nói. “Ông ấy thấy mình không bị những thứ đó ràng buộc”.
Hành vi “tùy tiện”
Các cựu cố vấn cho biết ông Trump rất tùy tiện trong việc xé tài liệu. Vị cựu tổng thống xé cả văn bản không mật hoặc không nhạy cảm.
Một số cựu cố vấn cho rằng họ coi đây là thói quen của ông Trump hơn là việc cố tránh bị công chúng dòm ngó. Nguyên nhân một phần là ông Trump thường không phân biệt những thứ mình xé.
Thói quen này hình thành từ thời điểm vị cựu tổng thống còn là doanh nhân, khi ông hiếm khi dùng email. Michael Cohen, cựu luật sư riêng của ông Trump, cho biết ông Trump có vẻ thích thú với việc xé giấy, đặc biệt là nếu ông không thích nội dung trong đó.
“Khi có giấy tờ làm mình khó chịu, ông ấy sẽ xé nó”, ông Cohen nói. “Đối với Donald, hành động xé giấy đem lại cảm giác nhẹ nhõm, giống như vấn đề ấy không còn ý nghĩa nữa”.
 |
| Tổng thống Donald Trump đọc giấy trong lúc phát biểu tại một buổi họp chính phủ ở Nhà Trắng vào ngày 10/1/2018. Ảnh: Washington Post. |
Theo một cựu quan chức dưới thời Trump, thói quen xé giấy trở thành mối lo ngại nội bộ từ đầu nhiệm kỳ sau khi nhân viên lưu trữ phát hiện một loạt văn bản gửi tới Phòng Bầu dục hoặc Dinh Tổng thống không được chuyển lại để lưu theo quy định.
Ban đầu, các nhân viên đôi lúc tìm thấy những giấy tờ này trong một đống giấy vụn ở Phòng Bầu dục hoặc Dinh Tổng thống. Nhưng những lần khác, tài liệu bị xé xuất hiện trong các túi tiêu hủy, theo một cựu quan chức Nhà Trắng dưới thời Trump.
Nhân viên lưu trữ thường xuyên phải đổ đồ bên trong túi tiêu hủy ra bàn để xem giấy tờ nào cần được dán lại và bảo lưu, vị quan chức này nói.
Theo ông Grossman, sự hỗn loạn trong cách ông Trump xử lý giấy tờ để lại các lỗ hổng lớn trong hồ sơ lưu trữ, chưa kể đó còn là sự không tôn trọng đối với người làm công tác bảo quản và người dân.
“Chúng ta không biết bao nhiêu tài liệu đã được dán lại thành công”, ông Grossman nói. “Ngoài ra, người đóng thuế đã phải trả bao nhiêu tiền để các nhân viên lưu trữ cao cấp ngồi một góc và dán giấy tờ?”.
