 |
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump lựa chọn Hạ nghị sĩ Matt Gaetz làm Bộ trưởng Tư pháp vào ngày 13/11, trong chuyến bay trở về từ Washington sau khi gặp mặt ông Joe Biden tại Nhà Trắng.
Lựa chọn này khiến nhiều người “ngã ngửa” và thổi bùng tranh cãi. Chỉ 8 ngày sau, 21/11, ông Gaetz tuyên bố rút tên đề cử.
Guardian nhận định đây là một tình huống chính trị kỳ quặc tại Washington. Vậy chuyện gì đã xảy ra?
Bản báo cáo bị săn lùng
Ông Gaetz tạo dựng tên tuổi với tư cách một nghị sĩ cực hữu đến từ Florida. Chính trị gia 42 tuổi này công khai ủng hộ ông Trump, đồng thời chung tay phế truất cựu Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy hồi tháng 10/2023.
Việc ông Gaetz lật đổ ông McCarthy là khởi nguồn cho sự thất bại ngày hôm nay của chính hạ nghị sĩ này.
Bề ngoài, ông Gaetz chống lại ông McCarthy vì muốn đưa một chủ tịch Hạ viện khác lên. Người này phải đồng tình với lời đe dọa đóng cửa chính phủ liên bang nếu tranh cãi về ngân sách từ phe cánh hữu, đồng thời ít có khả năng tìm kiếm sự hỗ trợ từ đảng Dân chủ để tránh những kịch bản này.
Song ông McCarthy không tin vào điều này. Cựu chủ tịch Hạ viện khẳng định ông Gaetz phản đối mình vì muốn ngăn công bố báo cáo của Ủy ban Đạo đức Hạ viện, trong đó có các cáo buộc về hành vi tình dục lệch lạc, sử dụng ma túy bất hợp pháp và nhiều vi phạm khác.
Ông Gaetz kịch liệt phủ nhận, và vẫn phủ nhận, các hành vi sai trái. Bất chấp bê bối, ông Trump vẫn đề cử ông ngồi vào ghế Bộ trưởng Tư pháp, và hạ nghị sĩ này nhanh chóng rời Hạ viện. Theo thông lệ, động thái này chặn đứng Ủy ban Đạo đức Hạ viện công bố báo cáo.
 |
| Hạ nghị sĩ Matt Gaetz, một trong những người bảo vệ ông Trump quyết liệt nhất, là một nhân vật gây chia rẽ tại Điện Capitol, người thường xuyên xung đột với lãnh đạo đảng Cộng hòa. Ảnh: Reuters. |
Thế nhưng, bản báo cáo này - được cho là chứa đựng những thông tin gây chấn động - nhanh chóng trở thành tâm điểm nóng nhất tại Washington. Các phóng viên đua nhau săn lùng, trong khi đảng Dân chủ và một số thành viên đảng Cộng hòa hoài nghi háo hức muốn biết nội dung bên trong.
Hồi năm 2021, ông Gaetz bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra vì có liên quan tới Joel Greenberg, một viên chức thuế vụ của hạt Seminole, Florida. Người này đã nhận tội buôn bán tình dục trẻ vị thành niên và đồng ý hợp tác điều tra bởi Bộ Tư pháp cho rằng Greenberg làm trung gian kết nối ông Gaetz với các cô gái.
Sau cùng, Bộ Tư pháp hủy bỏ cuộc điều tra này. Nhưng lúc này Ủy ban Đạo Đức Hạ viện vào cuộc, trong đó có cáo buộc về hành vi tình dục lệch lạc và sử dụng ma túy bất hợp pháp; chia sẻ hình ảnh/video không phù hợp tại phòng họp Hạ viện; sử dụng sai mục đích hồ sơ nhận dạng của tiểu bang; chuyển quỹ vận động tranh cử cho mục đích cá nhân; và nhận quà tặng không hợp lệ theo quy định của Hạ viện.
Việc ông Trump đề cử ông Gaetz gây tranh cãi vì một số lý do khác. Đầu tiên, cựu hạ nghị sĩ này từng ủng hộ những người bị kết tội trong vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6/1/2021, đồng thời cam kết trả thù những đối thủ chính trị của ông Trump. Ngoài ra, ông cũng được cho là thiếu kinh nghiệm và chuyên môn pháp lý hoàn toàn bằng không, dù từng tốt nghiệp trường luật nhưng chỉ hành nghề trong thời gian ngắn trước khi bước vào chính trường.
Giọt nước tràn ly
Song tất cả lý do trên bị lu mờ khi các chi tiết trong báo cáo của Ủy ban Đạo đức Hạ viện bị rò rỉ.
ABC News là bên đầu tiên đưa tin Ủy ban nắm trong tay hồ sơ ghi ông Gaetz trả hơn 10.000 USD cho 2 người phụ nữ, một số khoản thanh toán cho quan hệ tình dục.
Một luật sư của 2 người này đã phát biểu với giới truyền thông, cho hay một người mới 17 tuổi khi cô được trả tiền để quan hệ tình dục với ông Gaetz.
Trong khi đó, phe ông Trump liên tục dẫn chứng việc Bộ Tư pháp đã hủy bỏ cuộc điều tra, trong bối cảnh có báo cáo lo ngại về độ tin cậy của các nhân chứng.
Hôm 20/11, Ủy ban Đạo đức Hạ viện xem xét có nên công bố báo cáo không. Phiên họp kết thúc trong bế tắc, khi 5 đảng viên Dân chủ đồng thuận, còn 5 đảng viên Cộng hòa phản đối. Tại Hạ viện, đảng Dân chủ liên tục kêu gọi bỏ phiếu để quyết định vấn đề này.
Mâu thuẫn chuyển sang cả Thượng viện. Đảng Dân chủ đã yêu cầu FBI cung cấp hồ sơ về ông Gaetz, giữa lúc vị nghị sĩ này cùng Phó tổng thống đắc cử JD Vance tìm cách thuyết phục đồng nghiệp bỏ phiếu chứng thực.
Mọi chuyện không diễn ra tốt đẹp. Thượng nghị Lisa Murkowski từ Alaska và Susan Collins từ Maine - những đảng viên Cộng hòa ôn hòa - không ủng hộ.
Nhưng cũng có một số người đồng thuận với ông Gaetz. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham từ South Carolina, đồng minh thân cận của ông Trump, cho biết sẽ "kêu gọi tất cả đồng nghiệp Thượng viện, đặc biệt đảng viên Cộng hòa, không hùa theo đám đông và mở ra một cơ hội thúc đẩy quá trình này”.
Song rất nhiều đảng viên Cộng hòa hoài nghi về khả năng ông Gaetz được Thượng viện phê chuẩn.
 |
| Nhiều đảng viên Cộng hòa trước đó hoài nghi về khả năng ông Gaetz được Thượng viện Mỹ phê chuẩn. Ảnh: New York Times. |
Thượng nghị sĩ John Cornyn từ Texas - thành viên Ủy ban Tư pháp - nhận định phiên điều trần của ông Gaetz sẽ giống vụ “Kavanaugh dùng steroid”, ám chỉ đến phiên điều trần dữ dội vào năm 2018 của ứng viên thẩm phán Tòa án Tối cao Brett Kavanaugh - người kịch liệt bác bỏ các cáo buộc tấn công tình dục. Trường hợp của ông Kavanaugh là minh chứng cho việc tranh cãi nhưng vẫn được chấp thuận.
Nhưng ông Gaetz không còn cơ hội để trải qua chuyện tương tự. Hôm 21/11, trên mạng xã hội, vị cựu hạ nghị sĩ tuyên bố từ bỏ vị trí Bộ trưởng Tư pháp, “bởi không có thời gian lãng phí vào cuộc tranh luận không cần thiết tại Washington”.
Sau đó, CNN đưa tin người phụ nữ - người nói đã quan hệ tình dục với ông Gaetz khi còn là trẻ vị thành niên - chia sẻ với Ủy ban Đạo đức rằng cô từng làm chuyện này thêm một lần nữa với ông Gaetz. "Sau khi được yêu cầu bình luận về thông tin, Gaetz đã tuyên bố rút lui khỏi vị trí ứng viên Bộ trưởng Tư pháp”, CNN cho hay.
Tuy nhiên, một nguồn tin nói với Guardian rằng việc 4 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa phản đối mới là lý do thúc đẩy ông Gaetz ra quyết định, bởi chỉ từng này người là đủ để ông Gaetz không được phê chuẩn trong trường hợp không có đảng viên Dân chủ nào bỏ phiếu thuận.
Bà Murkowski và Collins, Thượng nghị sĩ đắc cử John Curtis từ Utah cùng Thượng nghị sĩ Mitch McConnell từ Kentucky - cựu lãnh đạo Đảng Cộng hòa - được cho là những người không chấp nhận.
Trong thông báo hôm 21/11, ông Gaetz khẳng định sẽ ủng hộ "vị tổng thống thành công nhất trong lịch sử" và "mãi mãi cảm thấy vinh dự" vì được đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp.
Trong lúc đó, có vẻ các chính trị gia và phóng viên đều đang suy ngẫm về một sự kiện khác thường, gần như không gì sánh được về mức độ tai tiếng tại Washington.
Tiết lộ về tổng thống Mỹ
Mục Thế giới xin giới thiệu tủ sách về tổng thống Mỹ, cung cấp cho độc giả thông tin về các đời tổng thống Mỹ cùng những người thân của họ, qua đó cho phép chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn không chỉ vào cuộc đời của những nhà lãnh đạo xứ cờ hoa mà còn là vào nền chính trị Mỹ.
