Tàu container khổng lồ Ever Given rời kênh đào Suez hôm 29/3 sau khi bị mắc cạn gần một tuần. Tuy nhiên, A.P. Moller-Maersk - công ty vận tải biển lớn nhất thế giới - khẳng định hoạt động vận tải biển toàn cầu sẽ tiếp tục gián đoạn trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng.
Theo New York Times, các chuyên gia vận tải biển cho biết cuộc khủng hoảng tại kênh đào Suez là hậu quả không thể tránh khỏi. Trong nhiều thập kỷ, ngành công nghiệp đóng tàu thế giới liên tục chế tạo ra những con tàu có kích thước khổng lồ.
Một số tàu lớn có thể chứa tới hơn 20.000 container. Con số này lớn đến mức nếu lấy các container hàng ra xếp thành một đường thẳng, nó có thể dài tới 120 km. Trên thực tế, tàu càng lớn, chi phí đóng và vận hành càng thấp.
Tuy nhiên, vụ tàu Ever Given mắc cạn tại kênh đào Suez cho thấy các con tàu hàng khổng lồ có thể gây ra nhiều vấn đề rắc rối, không chỉ cho các kênh và hải cảng, mà cho cả những công ty chế tạo chúng.
 |
| Tàu Ever Given bị mắc cạn giữa kênh Suez vào ngày 23/3. Ảnh: Getty. |
Lợi ích kinh tế
"Các hãng đóng tàu nghĩ rằng chế tạo tàu khổng lồ là cách thức hiệu quả nhất. Họ không nghĩ đến những tác động của tàu khổng lồ tới thế giới. Vấn đề là tàu hàng khổng lồ không thực sự đem lại hiệu quả lớn như những gì các hãng vận tải biển mong đợi", nhà kinh tế Marc Levinson, tác giả cuốn Outside the Box về lịch sử toàn cầu hóa, nhận định.
Thống kê của hãng dữ liệu Alphaliner cho thấy trên thế giới hiện có khoảng 133 tàu hàng khổng lồ, có khả năng vận chuyển 18.000-24.0000 container. Các hãng vận hải đã đặt đóng thêm 53 chiếc có kích thước tương tự.
Theo Diễn đàn Vận tài Quốc tế (ITR), trong thập niên 1990, công suất tàu container toàn cầu tăng 36%. Năm 2006, Maersk đưa vào sử dụng tàu Emma Maersk có sức chở 15.000 container, lớn hơn 70% so với các tàu khác. Những năm gần đây, các siêu tàu lớn như Ever Given có thể chở tới 20.000-24.000 container.
Tốc độ tăng trưởng vũ bão của ngành công nghiệp vận tải biển đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế hiện, góp phần biến Trung Quốc thành một cường quốc sản xuất và tiếp năng lượng cho sự trỗi dậy của các tập đoàn bán lẻ khổng lồ như Ikea và Amazon.
 |
| Ever Given là một trong những tàu container lớn nhất thế giới. Ảnh: Reuters. |
Với các hãng vận tải, sử dụng tàu khổng lồ giúp họ tiết kiệm chi phí, nhiên liệu và nhân lực. "Tàu container siêu lớn (ULCV) cực kỳ hiệu quả khi vận chuyển khối lượng lớn hàng hóa khắp thế giới", người phát ngôn của hãng vận tải biển Hapag-Lloyd khẳng định.
Maersk cho rằng sẽ là quá vội vã nếu xác định nguyên nhân vụ tắc nghẽn kênh đào Suez là kích cỡ của tàu Ever Given. "Các tàu hàng khổng lồ đã hoạt động trong rất nhiều năm và di chuyển qua kênh đào Suez an toàn", đại diện công ty nhấn mạnh.
Sự xuất hiện ồ ạt của các tàu hàng khổng lồ châm ngòi cuộc đua giữa các hải cảng và kênh đào toàn cầu, dẫn đến những khoản chi cực lớn. Ví dụ, năm 2016, kênh đào Panama được mở rộng với chi phí lên đến hơn 5 tỷ USD.
Cứu hộ khó khăn
Nhiều cảng dọc Bờ Đông nước Mỹ như Baltimore, Miami và Norfolk ồ ạt triển khai dự án nạo vét kênh nhằm thu hút những con tàu khổng lồ. Ban quản lý cảng New York và New Jersey đầu tư 1,7 tỷ USD vào dự án nâng cầu Bayonne để đón nhận những con tàu khổng lồ đến từ châu Á.
Các cảng cũng chạy đua mua sắm thêm thiết bị để đón các tàu khổng lồ. Cảng Oakland (Mỹ) hồi tháng 1 mua thêm 3 cần cẩu nặng 1.600 tấn.
Tuy nhiên, CNN dẫn lời ông Rahul Khanna, đại diện hãng tư vấn hàng hải AGCS, nhận định kích cỡ khổng lồ của các tàu container hiện nay khiến hoạt động cứu hộ trở nên vô cùng phức tạp khi tai nạn xảy ra. "Trong thời gian qua, các hãng cứu hộ đã nhiều lần cảnh báo về việc tàu khổng lồ gặp sự cố", ông tiết lộ.
Để giải cứu tàu Ever Given, các đội cứu hộ mất gần một tuần nỗ lực. Hơn 400 tàu bị mắc kẹt bên trong và ngoài kênh đào Suez. Chuyên gia Andrew Kinsey của AGCS cho biết các tàu chở quá nhiều container thường đối mặt với rắc rối khi gió thổi mạnh trên biển.
 |
3 cần cẩu lớn tại cảng Oakland (Mỹ). Ảnh: NYT. |
Đây là một nguyên nhân khiến số lượng container rơi xuống biển tăng lên mức kỷ lục thời gian qua. Hãng S&P Global Panjiva cho biết ít nhất 5 tàu container khổng lồ đánh mất container trong mùa bão gần đây nhất trên Thái Bình Dương.
Tháng 11/2020, hơn 1.800 container rơi khỏi tàu Ocean Network Express Apus trong một cơn bão lớn. Tàu Essen và Eindhoven của Maersk mất lần lượt 750 và 325 container hồi đầu năm nay.
Đại diện Maersk thừa nhận việc các tàu siêu lớn như Ever Given di chuyển qua kênh đào Suez có thể dẫn tới nhiều rủi ro. Nhà phân tích Emily Hannah Stausbøll của hãng Bimco cho rằng cần sớm xác định nguyên nhân vụ tàu Ever Given mắc cạn.
"Từ đó, chúng ta sẽ tính toán lại các quy định về việc giám sát các con tàu khổng lồ đi qua kênh đào Suez", bà nhấn mạnh.
