Bot mua hàng đã được sử dụng nhiều năm nay, đặc biệt với những tay săn giày hiệu bản giới hạn. Phần mềm này sẽ "quét" các trang web trên khắp thế giới để biết mặt hàng nào đang bán, giảm giá và báo cho chủ sở hữu ngay lập tức để mua. Vài loại bot còn có thể tự động mua hàng với thao tác nhanh hơn người bình thường nhiều lần.
Kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát, nhu cầu mua sắm trực tuyến của người dân tăng mạnh, mánh lới mua hàng này vì thế cũng bị lạm dụng.
Đây là nguyên do khiến Play Station 5 và Xbox Series X vốn hết hàng lại được rao bán trên eBay cao gấp đôi so với giá niêm yết. Vài nơi còn rao bán Xbox Series X với giá hơn 5.000 bảng, trong khi giá gốc chỉ 449 bảng.
 |
| Nhiều người dùng thực sự không mua được món hàng yêu thích trong các mùa mua sắm gần đây. Ảnh: BBC. |
Tăng mạnh sau đại dịch
"Đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng. Từ đồ chơi đến cuộn phim, mọi thứ đều có thể dùng cách này để mua", ông Thomas Platt từ công ty quản lý bot Netacea cho biết.
Ông cho rằng nguyên nhân việc sử dụng bot tăng mạnh gần đây do đại dịch đã làm chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi, các cửa hàng đều đóng cửa và chuyển sang hình thức bán hàng online. Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do các phần mềm này có sẵn và dễ sử dụng.
Khi card đồ họa 3080 của NVIDIA ra mắt, chưa đầy một giây sau khi sản phẩm chính thức lên kệ, các trang bán lẻ đã đồng loạt thông báo hết hàng. Tất cả hàng bị bot nhanh chóng mua lại, chỉ vài người may mắn mới kịp thời chen chân vào.
Rob Burke, cựu Giám đốc bộ phận Thương mại Điện tử Quốc tế của GameStop, trang bán hàng trực tuyến lớn trên thị trường quốc tế cho hay sử dụng bot để tranh hàng luôn là vấn nạn nhức nhối nhiều năm qua.
"Mỗi ngày chúng tôi có hàng trăm triệu lượt truy cập. Đôi khi, hơn 60% lưu lượng lại là bot, đặc biệt trong khoảng thời gian sắp có các đợt ra mắt lớn", ông nói.
 |
| Play Station 5 và Xbox Series X vốn hết hàng lại được rao bán trên eBay cao gấp đôi so với giá niêm yết. Ảnh: BBC. |
Việc lợi dụng bot mua hàng khiến các nhà bán lẻ khó xử. Một mặt, họ chỉ muốn bán được sản phẩm nên dù người hay bot cũng không quá quan trọng. Mặt khác, nếu quá ít người mua được sản phẩm, về lâu dài khách hàng sẽ chọn trang web khác để mua sắm.
Có hai dạng bot được sử dụng phổ biến là bot "nhắm mục tiêu" (sniping bot) - thông báo cho người dùng ngay lập tức khi sản phẩm lên kệ. Loại bot tiên tiến hơn có thể tự động tất cả thao tác, từ khâu tìm kiếm sản phẩm đến thanh toán, thường được các tay chuyên săn giày hiệu sử dụng.
Những năm gần đây, xu hướng săn giày hàng hiệu phiên bản giới hạn gia tăng, nhiều dân săn sẵn sàng xếp hàng chờ hơn vài ngày bên ngoài cửa hàng để mua được đôi giày yêu thích. Không chỉ mua trực tiếp, nhiều sneakerhead túc trực trên mạng để săn giày, dẫn đến việc bot ngày càng được cải tiến hơn để phục vụ nhu cầu.
Cạnh tranh ngay chính những con bot
Giờ đây, những phần mềm này không chỉ được dùng trong giới săn giày mà còn với nhiều mục đích khác. Các tay chuyên săn hàng online thường có nhóm riêng để trao đổi thông tin thời gian ra mắt sản phẩm, hoặc món đồ đó sẽ có trên trang bán hàng nào. Từ những thông tin này, người dùng bot sẽ biết nên hướng mục tiêu đến đâu.
Cạnh tranh giữa người sử dụng bot cũng căng thẳng như với người mua thông thường. Có nhóm còn tranh thủ thuê máy chủ nằm gần máy chủ trang web bán hàng để nắm được lưu lượng truy cập.
Để trở thành thành viên của các nhóm như thế, bạn phải đóng hàng chục đến hàng trăm USD. Nhiều loại bot được bán với giá hàng nghìn USD, có loại đắt và hiếm đến nỗi chỉ có thể thuê để sử dụng.
 |
| Nhiều nghệ sĩ Anh bày tỏ sự tức giận sau khi vé xem ca nhạc bị mua sạch một cách bí ẩn sau vài phút. Ảnh: BBC. |
Nhiều nhà bán lẻ từ chối nêu cách ngăn ngừa việc dùng bot. Trên thực tế, dùng bot mua sắm không vi phạm pháp luật. Chính phủ Anh chỉ không cho phép dùng bot để mua vé xem ca nhạc, trong khi ở những ngành khác lại chưa có lệnh cấm phù hợp.
Dẫu vậy, nhiều trang trực tuyến đang có các giải pháp khá hiệu quả. Trang Currys PC World khiến nhiều khách hàng bối rối khi định giá cho PS5 và Xbox Series X cao hơn bình thường đến 2.000 bảng. Tuy nhiên, những ai đặt mua trước sẽ được gửi mã giảm giá 2.005 bảng. Mã này bắt buộc nhập bằng tay chứ không thể tự động, giúp ngừa được trường hợp bot mua hàng.
Một số trang web yêu cầu trả trước bằng thẻ ngân hàng cho các món còn đang trong thời gian đặt, từ đó biết được đâu là bot tự động nếu một tài khoản ngân hàng đặt trước nhiều lô hàng giống hệt nhau.
