Caffeine là một chất được chấp nhận sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới, tuy nhiên có nhiều nghiên cứu vẫn còn tranh cãi về tính an toàn và tác động lâu dài của caffeine. Khi so sánh giữa lợi ích tiềm năng cho sức khỏe cũng như phân tích sâu vào tác dụng phụ của caffeine, nhiều người đặt ra câu hỏi: “Liệu cà phê có gây ung thư, đặc biệt là ung thư gan hay không?”. […]

Lợi ích của caffeine

Caffeine có một số lợi ích nhất định cho sức khỏe. Một trong số những lợi ích được quan tâm nhất hiện giờ là việc giảm nguy cơ ung thư. Bài tổng quan của tác giả Inoue và Tsugane vào năm 2019 đã kết luận rằng, sử dụng caffeine có thể bảo vệ cơ thể khỏi ung thư gan với hiệu quả tác động theo liều.

Trong một nghiên cứu phân tích hệ thống, dữ liệu từ 13 nghiên cứu đoàn hệ cho thấy uống cà phê một ly mỗi ngày làm giảm 15% nguy cơ ung thư gan. Ngoài ra, một bài tổng quan trên 40 nghiên cứu khác cho thấy sử dụng 2-4 ly cà phê mỗi ngày có thể giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân.

Ngoài hiệu quả trên bệnh ung thư, một số nghiên cứu khác còn tìm ra caffeine giúp bảo vệ cơ thể tránh các bệnh đái tháo đường loại 2, bệnh Parkinson, bệnh tim mạch và đột quỵ.

Không chỉ thế, caffeine cũng có tác động tốt đến não bộ, đặc biệt có lợi cho trí nhớ dài hạn.

Vào năm 2013, một nghiên cứu đăng trên tạp chí World Journal of Biological Psychiatry cho rằng uống từ 2-4 ly cà phê mỗi ngày có thể giảm nguy cơ tự tử ở người trưởng thành. […]

Tác dụng phụ của caffeine

Lo lắng và mất ngủ

Caffeine có trong cà phê hoạt động bằng cách ức chế tác động của adenosine, một chất hóa học khiến não bộ mệt mỏi, đồng thời tăng giải phóng adrenaline, giúp tăng cường năng lượng và sự tập trung cho não bộ. Tuy vậy, lượng caffeine hàng ngày từ 1000 mg hoặc hơn có thể gây lo lắng, bồn chồn và bứt rứt, thậm chí với lượng caffeine trung bình cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự ở những người nhạy cảm với caffeine.

Nghiên cứu cho thấy nạp nhiều caffeine làm tăng thời gian đi vào giấc ngủ, giảm tổng thời gian ngủ, đặc biệt ở những người lớn tuổi. Ngược lại, lượng caffeine ít hoặc trung bình dường như không ảnh hưởng đến giấc ngủ ở những người được cho là “dễ ngủ”, hoặc thậm chí cả ở những trường hợp tự than là khó ngủ (Self-reported insomnia).

Rối loạn tiêu hóa

Nhiều người than rằng uống cà phê buổi sáng khiến đường ruột “cồn cào”. Nguyên nhân ở đâu?

Một tác động của cà phê lên hệ tiêu hóa là tăng phóng thích gastrin, một hormone được sản xuất từ dạ dày giúp tăng hoạt đường ruột.

Tuy nhiên, ngay cả với cà phê không chứa caffeine (decaffeineated coffee) cũng cho hiệu ứng tương tự. Bên cạnh đó, caffeine làm tăng nhu động ruột giúp đẩy thức ăn xuyên suốt hệ tiêu hóa. Dựa trên tác động này, không ngạc nhiên khi một số người có thể đi tiêu dễ dàng hoặc thậm chí là tiêu lỏng sau khi uống cà phê.

Một vài nghiên cứu cho rằng thức uống chứa caffeine có thể làm nặng hơn tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Điều này đã được chứng minh trong một nghiên cứu nhỏ với số lượng mẫu là 5 người lớn khỏe mạnh. Người tham gia được cho uống nước có chứa caffeine, toàn bộ đều xảy ra hiện tượng giãn cơ thắt thực quản dưới, khiến cho dịch và thức ăn trong dạ dày di chuyển ngược lên họng, là biểu hiện của tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.

Tuy nhiên, một nghiên cứu phân tích trên 3.567 bệnh nhân cho thấy cà phê làm giảm nguy cơ ung thư tế bào biểu mô gan, mặc dù lợi ích này không được tìm thấy ở các loại ung thư đường tiêu hóa khác.

Sử dụng caffeine có thể bảo vệ cơ thể khỏi ung thư gan. Nguồn: scmp.

Hủy cơ

Tiêu cơ vẫn là bệnh lý nghiêm trọng khiến cho các sợi cơ bị hủy và đi theo dòng máu đến thận gây suy thận và vô vàn các biến chứng khác. Tuy nhiên, trên một nghiên cứu với 699 bệnh nhân bị ung thư biểu mô thận cho thấy caffeine có tác dụng giảm nguy cơ ung thư thận…, nhưng để có thể kết luận rõ ràng hơn thì cần thực hiện trên số lượng mẫu lớn hơn và kiểm soát liều caffeine được nạp vào cơ thể bệnh nhân hàng ngày.

Nguyên nhân thường gặp của tiêu cơ vân là chấn thương, nhiễm trùng, lạm dụng thuốc, vết cắn hoặc cào từ các loại côn trùng hoặc rắn độc. Có một vài báo cáo cho rằng tiêu cơ vân có liên quan đến caffeine, mặc dù tình trạng này hiếm xảy ra.

Gây nghiện

Không thể chối bỏ rằng cà phê đã trở thành một thói quen khó bỏ của nhiều người. Mặc dù cà phê kích thích một vài chất hóa học nhất định trong não tương tự với cơ chế mà cocaine và amphetamines hoạt động, caffeine lại không gây nghiện như cocaine và amphetamines.

Tuy nhiên, caffeine có thể gây phụ thuộc tinh thần và thể chất ở người dùng, đặc biệt là khi dùng liều cao.

Trong một nghiên cứu trên 213 người thường xuyên sử dụng thức uống chứa caffeine, họ được yêu cầu không sử dụng cà phê và các thức uống chứa caffeine trong 16 giờ. Kết quả sau đó cho thấy những người có thói quen sử dụng caffeine hàng ngày sẽ tăng cảm giác nhức đầu, mệt mỏi so với những người không sử dụng cà phê hàng ngày… […]

Tăng huyết áp, tăng nhịp tim

Tăng huyết áp là yếu tố có nguy cơ gây trụy tim và đột quỵ do huyết áp cao sẽ làm tổn thương mạch máu qua thời gian, gây hạn chế dòng máu đến tim và não. May mắn thay, tác động của caffeine dường như chỉ mang tính tạm thời.

Caffeine có tác động mạnh nhất ở những người trước giờ không quen sử dụng caffeine. Liều cao caffeine có thể gây tăng huyết áp ở những người khỏe mạnh trong quá trình luyện tập thể thao, cũng như ở những người trước đó có tăng huyết áp nhẹ (tiền tăng huyết áp).

Caffeine có tác động làm tăng nhịp tim. Tuy nhiên, tác động làm tăng nhịp tim không phải lúc nào cũng có, thậm chí một số bệnh nhân có vấn đề về tim mạch cũng có thể dung nạp lượng lớn caffeine mà không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.

Mệt mỏi

Cà phê, trà và nước tăng lực là các loại đồ uống nổi tiếng với khả năng phục hồi sự tỉnh táo và tập trung. Tuy nhiên, các thức uống chứa caffeine có thể gây ra tác động đối nghịch sau khi hết tác dụng, khiến cho sự mệt mỏi gia tăng.

Một bài tổng quan trên 41 nghiên cứu tìm ra được: mặc dù caffeine tăng cường sự tỉnh táo trong nhiều giờ, người sử dụng thường có cảm giác mệt mỏi hơn bình thường trong những ngày tiếp theo.

Để tối ưu hóa lợi ích và tránh tác động mạnh, bạn chỉ nên uống cà phê với lượng thấp đến trung bình mỗi ngày.

Tiểu nhiều, tiểu gấp

Gia tăng lượng và số lần đi tiểu là tác dụng phụ thường gặp của caffeine do tác động kích thích lên bàng quang.

Bạn có thể tự nhận thấy rằng bạn sẽ đi tiểu thường xuyên hơn khi bạn uống cà phê hoặc trà. Trong một nghiên cứu trên 65.000 người có bàng quang khỏe mạnh, những người nạp hơn 450 mg caffeine hàng ngày tăng đáng kể tần suất đi tiểu hơn những người chỉ nạp 150 mg mỗi ngày.

Do đó, nếu bạn gặp phải vấn đề tiểu nhiều, tiểu gấp sau khi uống cà phê, bạn nên cân nhắc giảm bớt lượng cà phê để cải thiện triệu chứng.

Hiện nay, chưa có bằng chứng cho thấy uống quá nhiều cà phê gây ung thư, thậm chí một số nghiên cứu cho thấy khả năng ngừa ung thư gan của cà phê. Tuy nhiên, sử dụng cà phê quá nhiều có thể dẫn tới một số tác dụng phụ mà bạn vẫn thường gặp hàng ngày cho đến những nguy cơ tiềm tàng cho sức khỏe như mất ngủ, mệt mỏi, tăng huyết áp, tăng nhịp tim.