Tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em Việt Nam giảm mạnh trong đại dịch

"Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới 2023: Vaccine cho mọi trẻ em" được UNICEF công bố ngày 20/4. Ảnh: UNICEF.

Trong "Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới 2023: Vaccine cho mọi trẻ em" được công bố ngày 20/4, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cảnh báo 48 triệu trẻ em trên toàn cầu không được tiêm liều vaccine nào, hay còn gọi là “0 liều vaccine”, và tỷ lệ bao phủ tiêm chủng sụt giảm tại 112 quốc gia trong 3 năm (2019-2021).

Việt Nam nằm trong số 20 quốc gia có số trẻ em “0 liều vaccine” nhiều nhất thế giới, với số lượng 187.315 trẻ em dưới 1 tuổi không được tiêm một loại vaccine nào trong năm 2021.

Nguyên nhân đáng chú ý

Theo báo cáo, tình trạng này là do các dịch vụ tiêm chủng bị gián đoạn vì hệ thống y tế quá tải, nguồn lực khan hiếm và bị phân tán, tình trạng xung đột và dễ bị tổn thương, cùng sự sụt giảm niềm tin của người dân vào tiêm chủng.

Trên thế giới, những trẻ không được tiêm chủng đến từ các cộng đồng nghèo, xa xôi và chịu nhiều thiệt thòi nhất. Các dữ liệu mới được tổng hợp phục vụ báo cáo của Trung tâm Công bằng Y tế Quốc tế cho thấy trong nhóm hộ gia đình nghèo nhất, cứ 5 trẻ em thì một trẻ không được tiêm ngừa vaccine. Trong khi đó, đối với nhóm hộ gia đình giàu có nhất, tỷ lệ này chỉ là 1/20.

Báo cáo cho thấy trẻ em không được tiêm chủng thường sống tại các cộng đồng khó tiếp cận, chẳng hạn khu vực nông thôn hoặc khu ổ chuột đô thị. Mẹ của các em thường không được đi học và ít có tiếng nói trong các quyết định của gia đình.

Đây là các thách thức lớn nhất đối với các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nơi có tỷ lệ trẻ em không được tiêm chủng ở mức 1/10 em ở khu vực thành thị và 1/6 em ở nông thôn.

Tại Việt Nam, số liệu cho thấy tỷ lệ trẻ em không được tiêm chủng ở thành thị cao hơn khoảng 1,5 lần so với trẻ em sống ở nông thôn (6,3%-4,2%), trong khi tỷ lệ này ở nhóm hộ gia đình nghèo nhất cao gần gấp đôi so với nhóm hộ gia đình giàu nhất (13,5%-6,6%).

“Khi đại dịch bùng phát, hoạt động tiêm chủng cho trẻ em bị gián đoạn ở hầu hết quốc gia, kể cả Việt Nam, đặc biệt là do nhu cầu tăng cao đối với hệ thống y tế, điều chuyển nguồn lực tiêm chủng thường xuyên sang tiêm chủng chiến dịch vaccine Covid-19, sự thiếu hụt nhân viên y tế và thực hiện các biện pháp cách ly tại nhà", bà Lesley Miller, Phó đại diện UNICEF tại Việt Nam, cho biết.

"Một nguyên nhân nữa là sự chậm trễ trong công tác mua sắm cung ứng vaccine hiện nay. Chúng tôi rất quan ngại về khả năng bùng phát các dịch bệnh đáng ra có thể phòng ngừa bằng tiêm chủng, đặc biệt là bệnh sởi”, bà nói thêm.

Bà Lesley Miller, Phó đại diện UNICEF tại Việt Nam. Ảnh: UNICEF.

Báo cáo của UNICEF cũng chỉ ra rằng trong đại dịch, nhận thức của người dân về tầm quan trọng của tiêm chủng cho trẻ em đã suy giảm ở 52 trong tổng số 55 quốc gia được nghiên cứu.

Niềm tin về tiêm chủng thay đổi theo từng thời điểm cụ thể. Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo rằng một số yếu tố diễn ra đồng thời có thể làm gia tăng tình trạng do dự khi tiêm vaccine.

Những yếu tố này bao gồm sự không chắc chắn về công tác ứng phó với đại dịch, mức độ tiếp cận thông tin sai ngày càng tăng, niềm tin vào công tác chuyên môn ngày càng giảm bên cạnh tình trạng phân cực về chính trị.

Kêu gọi gia tăng nguồn lực tài chính cho tiêm chủng

Để tất cả trẻ em đều được tiêm chủng, một việc rất quan trọng là phải tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu và cung cấp cho những người lao động tuyến đầu, hầu hết là nữ, những nguồn lực và hỗ trợ mà họ cần.

Báo cáo của UNICEF cho thấy phụ nữ là lực lượng tiến hành tiêm chủng ở tuyến đầu nhưng họ thường nhận được mức lương thấp, công việc không chính thức, thiếu đào tạo chuyên môn bài bản, ít cơ hội phát triển nghề nghiệp, đồng thời họ cũng phải đối mặt với các mối đe dọa về an toàn.

Nhằm giải quyết vấn đề về khủng hoảng liên quan đến sự sống còn của trẻ em, UNICEF đang kêu gọi các chính phủ tăng cường cam kết về gia tăng nguồn lực tài chính cho công tác tiêm chủng và hợp tác với các bên liên quan để khai thác các nguồn lực sẵn có, khẩn trương thực hiện và đẩy nhanh các nỗ lực tiêm chủng để bảo vệ trẻ em và ngăn ngừa các dịch bệnh bùng phát.

Theo bà Miller, “kinh nghiệm của Việt Nam trong việc triển khai thành công chiến dịch tiêm chủng toàn dân lớn nhất chống lại dịch bệnh Covid-19 đã tạo một nền tảng tốt để giải quyết nhanh chóng tình trạng chậm cung ứng vaccine hiện nay và nhanh chóng tiêm bổ sung cho những em chưa được tiêm chủng".