Tuổi 50 của Zidane

5 tháng trước khi World Cup 2022, chính quyền Qatar lên kế hoạch dựng lại bước tượng đồng cao gần 5 m tái hiện hình ảnh Zidane húc đầu vào ngực Marco Materazzi để chào đón khán giả tới với ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh.

Năm 2013, khi chưa giành quyền đăng cai World Cup, Qatar từng làm điều này. Tuy nhiên, bức tượng húc đầu ngày ấy nhanh chóng bị cất đi vì công chúng chỉ trích. Họ e ngại bức tượng này "kích động bạo lực" và cổ xúy văn hóa thần tượng vốn bị bài trừ ở quốc gia Trung Đông.

Bức tượng Zidane húc đầu Materazzi trở lại Qatar để đón chào World Cup 2022. Ảnh: Reuters.

Song lúc này, Qatar đã đưa hình ảnh Zidane trở lại. "Cách mạng cần thời gian để tiếp cận với xã hội. Ban đầu, công chúng sẽ chỉ trích nhưng sau đó sẽ dần thích nghi", quan chức Qatar nhấn mạnh.

16 năm sau ngày Zidane húc đầu vào ngực Materazzi ở phút 110 trận chung kết World Cup 2006, thế giới bóng đá vẫn phải nghiêng mình trước hành động của Zizou như thế. Dù bản chất, đó là cú đánh nguội và phải nhận thẻ đỏ.

Sự vĩ đại của Zidane

Tính biểu tượng trong hành động của Zidane lớn đến mức ở hiện tại, hiếm người trách anh vì hành động này. Phần lớn công chúng tin Zizou đã làm đúng khi phản kháng bằng bạo lực lúc gia đình bị xúc phạm thay vì im lặng

Thời điểm hậu World Cup 2006, Zidane bị báo chí Pháp vùi dập. Nhưng công chúng đứng cạnh Zizou. 62% độc giả tờ L'Equipe sẵn sàng tha thứ cho Zidane. Tổng thống Pháp Jacques Chirac tuyên bố "tự hào" vì Zidane. Trong khi tại Cuba, cố chủ tịch Fidel Castro cũng lên tiếng bảo vệ huyền thoại người Pháp.

Có nhiều lý do để Zidane được tôn sùng. Trước và trong thời gian Zidane thi đấu, bóng đá là cuộc chơi của cá nhân và những số 10 như Zizou được xem là biểu tượng hoàn mĩ.

Sau khi Zidane giải nghệ, thế giới bóng đá chuyển mình. Các hệ thống tự động hóa vai trò của cầu thủ lên ngôi. Khán giả theo dõi thứ bóng đá trơn tru với những cú đấm được đưa ra trong giai đoạn chuyển trạng thái khi các cầu thủ lao vào huých người đoạt bóng thay vì lắc hông đảo bóng qua người.

Sau Zidane, bóng đá ít đột biến cá nhân và nghèo nàn lãng mạn. Những mẫu nhạc trưởng như Zizou gần như tuyệt chủng. Khán giả ngày nay không thể thấy một tiền vệ công lướt đi trên sân cỏ mà vẫn tạo ra ảnh hưởng phi thường như cách Zidane từng làm.

Lối chơi và tầm ảnh hưởng của Zidane là không thể bị sao chép. Ảnh: Reuters.

Tháng 10/2020, James Rodriguez thừa nhận: "Môi trường bóng đá đã khắc nghiệt hơn, các số 10 không còn hữu dụng. 15-20 năm trước, ai cũng muốn trở thành một số 10". Số 10 mà cậu bé nào cũng muốn bắt chước trong nhiều thời điểm là Zidane.

Niềm cảm hứng mà Zidane - cầu thủ tạo ra lớn tới mức nhiều CĐV bóng đá có tuổi ngày nay tin rằng kỳ Cúp thế giới hấp dẫn cuối cùng là World Cup 2006. Bởi đó là lần cuối cùng Zidane chơi bóng. Hay chiến thắng của Pháp trước Brazil tại tứ kết trên đất Đức là màn trình diễn cá nhân hay nhất lịch sử bóng đá.

Bí quyết đằng sau đẳng cấp chơi bóng tuyệt mỹ của Zidane là gì?

Bộ nhận diện của những số 10 luôn khiến khán giả lầm tưởng cảm hứng đóng vai trò chủ đạo trong thành công. Nhưng với Zidane, bóng đá chưa bao giờ chỉ là câu chuyện của cảm hứng.

Đó đã, đang và sẽ luôn là nỗ lực lao động miệt mài. Những người hâm mộ Zidane có lẽ không lạ gì việc mỗi khi bước sang hiệp 2, chiếc áo đấu của Zizou luôn sạch tinh tươm. Bởi chiếc áo trong hiệp 1 đã ướt sũng mồ hôi và được thay ra.

Với Zidane, "làm việc" là bí quyết cho mọi thành công. Khi còn là cầu thủ, Zidane là số 10 di chuyển nhiều nhất trong những nhạc trưởng hàng đầu, hơn cả Francesco Totti hay Manuel Rui Costa. Anh xây dựng bộ nhận diện ấy nhờ những năm tháng khoác áo Juventus, đội bóng có tư duy lấy lao động làm cốt lõi và đổ mồ hôi đầm đìa trên sân tập nhờ những bài nhồi thể lực điên cuồng.

Khi trở thành HLV, tư duy làm việc còn ám ảnh Zidane hơn."Vô địch Champions League không bao giờ là may mắn. Đặc biệt là ba lần liên tiếp. Tôi đã làm việc như điên. Khi còn là cầu thủ, tôi đến sân tập lúc 9 giờ sáng và về nhà lúc 1 giờ chiều. Với HLV, tôi đến lúc 8 giờ sáng về nhà lúc 11 giờ đêm. Thành quả luôn tới từ sự chăm chỉ", Zizou nói với L'Equipe.

Real Madrid của Zidane vô địch Champions League 3 năm liên tiếp với những chiếc áo ướt sũng khi hết trận. Biểu tượng cho chiến thắng của Zidane tại Real Madrid là Cristiano Ronaldo và Luka Modric, những người vẫn nằm trong tốp hay nhất thế giới ở tuổi 37. Điều ấy không phải ngẫu nhiên.

Tư duy lao động tạo ra thành công của Zidane là kim chỉ nam cho chiến công vĩ đại của Real Madrid.

Di sản Zidane tạo ra tại Real Madrid là không thể bị chối bỏ. Ảnh: Reuters.

Nhân dạng của Zidane

Nếu có gì để ngưỡng mộ về Zidane, đó sẽ là việc Zizou hiểu cực rõ bóng đá ở đẳng cấp cao nhất và dịch chuyển nó từ tư duy cầu thủ về HLV mà vẫn đạt được thành công.

Cả 3 trận chung kết Champions League chiến thắng của Zidane với Real đều kết thúc với tỷ số hòa sau hiệp một. Những thông điệp của Zidane trong phòng thay đồ thay đổi toàn bộ cục diện.

Huyền thoại người Pháp thừa nhận với L'Equipe rằng nói liên tục 15 phút trong phòng thay đồ không giải quyết được điều gì. "Điều ấy từng diễn ra với tôi khi còn là cầu thủ", Zidane nói. "Tôi chỉ chọn ra 2-3 thông điệp mạnh nhất, đặc biệt trong các trận cầu quan trọng".

Zidane luôn biết mình cần làm gì thay vì bị cuốn vào bối cảnh. Zizou đặc biệt thích huấn luyện cầu thủ giỏi. Đơn giản vì bản thân anh cũng từng như vậy: "Cầu thủ càng xuất sắc thì huấn luyện càng dễ. Họ biết mình cần làm gì và đặc biệt tập trung".

Vậy thì sự khác biệt để Zidane trở thành nhà vô địch Champions League 3 lần liên tiếp là gì nếu chỉ cần cầu thủ giỏi là mọi chuyện trên sân sẽ được giải quyết? Câu trả lời vẫn là "làm việc".

"Mối liên kết tôi có với cầu thủ đến từ từng trận đấu, hành động, chỉ dẫn chiến thuật đến đối thủ", Zidane thừa nhận. Người ta tin khi ra sân, cầu thủ sẽ quyết định mọi thứ trên sân cỏ, HLV chỉ đưa ra những chỉ dẫn chung. Nhưng Zidane đã làm việc với cường độ đủ lớn và đủ kỹ để chỉ dẫn cho cầu thủ từng chi tiết nhỏ nhất, giúp họ chơi bóng theo cách mình muốn.

Ở khía cạnh nào đó, Zidane đã hiện diện trên sân cỏ trong chính những học trò. Thế giới bóng đá không được nhìn Zidane chơi bóng nữa nhưng vẫn thấy rõ sự kiệt xuất của anh. Từ cú móc bóng của Ronaldo vào lưới Juventus đến pha ngả bàn đèn của Gareth Bale vào lưới Liverpool, đó đều là những pha xử lý kinh điển với hình ảnh của chính Zizou trong đó.

Người hâm mộ có lẽ đã quá quen với sự háo thắng của Ronaldo, người không ngại công khai tham vọng là số một. Nhưng Zidane cũng là người như vậy.

"Tôi là người thắng cuộc. Tôi sống để thắng. Chúng tôi không thường xuyên chạm tới vinh quang nhưng sẽ làm mọi thứ để đạt được điều ấy", Zidane nói với L'Equipe. Zidane đã hai lần từ chức HLV tại Real Madrid đều bởi cảm giác mình không còn có thể giành chiến thắng được nữa.

Những khác với Ronaldo, Zidane không muốn nói nhiều tới vinh quang. Mọi danh hiệu anh để ở nhà bố mẹ và chỉ giữ duy nhất Quả bóng Vàng năm 1998 ở nhà riêng. Với Zidane, "bản sao" của những danh hiệu không thể là bản chính.

Trong cả sự nghiệp cầu thủ lẫn HLV, tính từ gắn liền với Zinedine Zidane luôn là "trầm lặng". Anh xa cách với thế giới bóng đá ồn ào, nói "không" nhiều hơn có với các cuộc phỏng vấn, gần như không bao giờ đưa ra bình luận công khai như cách nhiều đồng nghiệp đang làm sau khi giải nghệ.

Song trong ngày sinh nhật thứ 50, Zidane phá lệ. Anh dành gần hai tiếng để có bài phỏng vấn dài gần 13.000 chữ với L'Equipe. Ở đó, Zidane vẫn không đưa ra bình luận nào về các đồng nghiệp. Nhưng anh nói về chính mình.

Động từ Zidane nói nhiều nhất là "work" (làm việc, 17 lần), nhiều thứ hai là "win" (chiến thắng, 16 lần). Danh từ chung Zidane nói tới nhiều nhất là "victory" (vinh quang, 11 lần).

Đấy cũng chính là ba điều làm nên Zidane vĩ đại ở cả hai cương vị, cầu thủ và HLV, là di sản và nhân dạng hoàn hảo nhất của Zizou.