Hàng tỷ USD trong công quỹ bị chiếm dụng. Hàng triệu USD chi cho túi xách và trang sức sang trọng. Một bộ phim đình đám, hai bộ phim hài tầm thường, một chung cư hào nhoáng ở New York, du thuyền trị giá 250 triệu USD, một bức họa của Picasso.
Các tên tuổi trong làng giải trí Mỹ như Leonardo DiCaprio, Paris Hilton, Miranda Kerr và Lindsay Lohan. Tất cả đều liên quan tới vụ bê bối chấn động chính trường Malaysia với những chi tiết khó hiểu.
Các công tố viên ở Malaysia đang làm sáng tỏ một số bí ẩn của vụ việc khi cựu Thủ tướng Najib Razak xuất hiện tại tòa với cáo buộc lạm quyền, vi phạm hình sự về bội tín và rửa tiền. Phiên tòa xét xử cựu thủ tướng Najib dù vậy đã bị hoãn ngay trước phiên xử dự kiến vào ngày 12/2.
 |
| Ông Najib chơi golf với Tổng thống Mỹ lúc đó là Barack Obama tại Hawaii vào tháng 12/2014. Ảnh: Reuters. |
Quỹ phát triển bị đánh cắp
Đầu năm 2009, trong những tuần đầu của nhiệm kỳ thủ tướng, ông Najib ra lệnh thành lập quỹ đầu tư nhà nước với trị giá ban đầu là 1,2 tỷ USD, sau này được đổi tên thành 1Malaysia Development Berhad, hay 1MDB.
Mục đích được tuyên bố của quỹ là dẫn dắt "các sáng kiến dựa trên thị trường để hỗ trợ chính phủ thúc đẩy Malaysia hướng tới trở thành quốc gia phát triển có tính cạnh tranh cao, bền vững và toàn diện".
Thay vào đó, theo các công tố viên Mỹ, 1MDB được sử dụng như quỹ đen của ông Najib, Jho Low và các quan chức cấp cao khác, những người bị cáo buộc biển thủ hơn 3,5 tỷ USD trong 6 năm. Các công tố viên Thụy Sĩ sau đó đánh giá con số đó lên tới hơn 4 tỷ USD.
"(Các quỹ này) vốn là nhằm phát triển nền kinh tế Malaysia và hỗ trợ người dân Malaysia. Thay vào đó, chúng đã bị đánh cắp, rửa tiền thông qua các tổ chức tài chính Mỹ và được sử dụng để làm giàu cho một số quan chức và thân hữu của họ", Bộ trưởng Tư pháp Loretta Lynch phát biểu vào năm 2016, sau khi Bộ Tư pháp Mỹ bắt đầu vụ kiện chống lại 1MDB.
 |
| Ông Najib và phu nhân Rosmah Mansor đến Philippines để dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11/2017. Ảnh: Reuters. |
Theo CNN, ngay từ đầu, những người phụ trách quỹ đã bị cáo buộc rút tiền mặt cho chính họ và thân hữu, chiếm đoạt hơn 1 tỷ USD chỉ riêng trong năm 2009.
Cả Low và Najib nhiều lần phủ nhận các cáo buộc chống lại họ. Họ cáo buộc chính quyền Malaysia theo đuổi một vụ truy tố có động cơ chính trị.
Săn người nổi tiếng
Sinh ra tại Malaysia trong một gia đình gốc Hoa giàu có, được giáo dục ở Anh và Mỹ, Low nổi lên trong giới tài chính quốc tế vào cuối những năm 2000, một phần nhờ tình bạn với Riza Aziz, con trai riêng của ông Najib, người mà Low gặp khi còn ở Trường Harrow dành cho tầng lớp tinh hoa tại Anh.
"Trường Harrow tiếp nhận rất nhiều con cái của các gia đình danh giá ở châu Âu, châu Á và Trung Đông. Đó là nơi tôi gặp con trai của cựu vương Jordan và một số người khác", Low nói với The Star của Malaysia năm 2010.
Khi đang học tại trường kinh doanh Wharton ở Pennsylvania, Low đã thành lập công ty đầu tư với số vốn ban đầu là 25 triệu USD. Ông cho biết số vốn này chủ yếu được gia đình ông cùng những người bạn thân ở Trung Đông và Đông Nam Á cung cấp.
Đến năm 2010, Low tuyên bố giá trị khoản đầu tư của ông đã tăng lên tới 1 tỷ USD. Tuy nhiên, các công tố viên cho rằng nguồn gốc của hầu hết số tiền này là quỹ 1MDB.
Ở Malaysia và New York, nơi Low thường lui tới, ông trở thành nhân vật nhẵn mặt trên mục chuyện phiếm vì tình bạn với những người nổi tiếng bao gồm cả Hilton và Lohan.
Thông qua Aziz, người điều hành công ty sản xuất phim có trụ sở tại Los Angeles có tên Red Granite Pictures, Low đã mở rộng mạng lưới quan hệ với người nổi tiếng của mình, làm thân với những người như diễn viên DiCaprio và cựu người mẫu Kerr của Victoria's Secret.
 |
| Tài tử Leo DiCaprio và Jho Low. Ảnh: Getty. |
Theo các công tố viên Mỹ, Low đã rửa tiền từ 1MDB thông qua Red Granite Pictures để tài trợ cho các bộ phim bao gồm "The Wolf of Wall Street", "Dumb and Dumber To" và "Daddy's Home".
"The Wolf of Wall Street" là bộ phim về một nhà môi giới chứng khoán suy đồi, người tìm cách che giấu lợi nhuận bất hợp pháp của mình bằng cách rửa tiền.
"Đây là trường hợp nghệ thuật mô phỏng cuộc sống", CNN dẫn lời một quan chức Mỹ nhận xét về cáo buộc dùng tiền tham nhũng để tài trợ cho việc sản xuất phim của quỹ 1MDB vào năm 2016.
DiCaprio đang làm việc với các công tố viên Mỹ để trả lại bất kỳ khoản tiền nào mà anh hoặc tổ chức từ thiện của anh nhận được từ 1MDB. Kerr đã bàn giao số trang sức trị giá 8,1 triệu USD mà Low tặng cô cho Bộ Tư pháp Mỹ.
Sự sụp đổ của Thủ tướng Najib
Đầu năm 2015, Clare Rewcastle-Brown, một nhà báo người Anh và người sáng lập trang web Sarawak Report chuyên đưa tin về tham nhũng ở Đông Nam Á, đã nhận được khoảng 227.000 tài liệu bị rò rỉ liên quan đến 1MDB.
Sau nhiều tháng điều tra, Rewcastle-Brown đã đăng tải bài viết về hơn 700 triệu USD được chuyển từ quỹ vào tài khoản ngân hàng cá nhân của Thủ tướng Najib. Wall Street Journal cũng công bố một số thông tin chấn động về vụ bê bối, một phần dựa trên các tài liệu tương tự bị rò rỉ.
Sau các báo cáo, các quan chức Malaysia đã đột kích các văn phòng của 1MDB tại Kuala Lumpur và tiến hành các cuộc điều tra tại Hong Kong, Australia, Singapore, Thụy Sĩ và Mỹ. Ông Najib nói với các phóng viên rằng những kẻ có tội sẽ bị đưa ra công lý.
 |
| Najib Razak và vợ Rosmah Mansor giơ ngón tay dính mực sau khi bỏ phiếu trong cuộc tổng tuyển cử Malaysia năm 2018. Ảnh: Reuters. |
Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát hoài nghi về sự sẵn lòng của ông Najib trong việc điều tra vì ông chính là người liên quan đến vụ bê bối.
Tháng 1/2017, tổng chưởng lý của Malaysia đã xóa bỏ bất kỳ hành vi sai trái nào của ông Najib liên quan đến việc chuyển 700 triệu USD và khẳng định số tiền trong tài khoản của ông được hoàng gia Saudi tặng riêng cho thủ tướng.
Ngay cả khi chính quyền Mỹ đã mở cuộc điều tra và bắt đầu thu giữ tài sản vào đầu năm 2017, có vẻ ông Najib sẽ không bị truy tố. Ông đã cắm rễ sâu trong chính trường Malaysia và dường như đã thông qua một số luật để đề phòng bất trắc cho 1MDB.
Tuy nhiên, tất cả đã chấm dứt vào ngày 9/5/2018, khi cựu thủ tướng Mahathir Mohamad, 92 tuổi, người từng là đồng minh của Najib, giành chiến thắng bất ngờ trong cuộc tổng tuyển cử.
Khi người Malaysia ăn mừng trên đường phố, ông Najib bị đuổi khỏi văn phòng, khởi đầu cho cú sa chân từ đỉnh cao quyền lực.
Trong những tuần sau cuộc bầu cử, vợ chồng ông Najib bị cấm rời khỏi đất nước. Cảnh sát đã đột kích vào nhà họ, thu giữ đồ trang sức, túi xách và hàng hóa xa xỉ trị giá hàng triệu USD.
 |
| Cảnh sát Malaysia tịch thu hàng trăm túi xách hàng hiệu và hàng chục vali chứa tiền mặt và đồ trang sức tại nhà của cựu Thủ tướng Najib Razak. Ảnh: AP. |
Tháng 7/2018, Najib chính thức bị buộc tội với nhiều tội danh tham nhũng và phải đối mặt với mức án 20 năm tù. Ông cáo buộc chính phủ mới theo đuổi một vụ truy tố có động cơ chính trị nhưng nói rằng ông hoan nghênh phiên tòa như là "cơ hội tốt nhất để gột rửa cho tên tuổi" của ông.
Vào ngày 12/2, cơ hội đó sẽ đến khi phiên tòa thế kỷ của Malaysia bắt đầu.
