Trẻ hóa ở ASIAD - đánh đổi hôm nay cho ngày mai?

Bóng đá Việt Nam khẳng định vị thế tại SEA Games.

Lý do được đưa ra cho việc cử đội U21 là nhằm chuẩn bị cho SEA Games 2027 và xa hơn là giấc mơ Olympic 2028. Tuy nhiên, khi đặt lựa chọn này trong bối cảnh thực lực bóng đá Việt Nam và giá trị của các đấu trường châu lục, nhiều câu hỏi được đặt ra: liệu đây là chiến lược đường dài hợp lý, hay là sự đánh đổi quá lớn, thậm chí là tự thu hẹp tham vọng ở sân chơi xứng tầm hơn?

Chúng ta tiến gần huy chương tại Asian Games

Asian Games không chỉ là đại hội thể thao, mà với bóng đá nam, đây là sân chơi có chất lượng chuyên môn cao bậc nhất châu Á ngoài Asian Cup. Thực tế đã chứng minh, khi Việt Nam sử dụng đội hình đủ mạnh, cơ hội tạo dấu ấn là hoàn toàn có thật.

Asian Games 2018 tại Indonesia là ví dụ điển hình. Khi đó, lứa U23 vừa làm nên kỳ tích á quân châu Á, kết hợp cùng ba cầu thủ dày dạn kinh nghiệm là Đỗ Hùng Dũng, Nguyễn Anh Đức và Nguyễn Văn Quyết, đưa Việt Nam lần đầu tiên vào bán kết và kết thúc giải ở vị trí thứ tư. Đó không chỉ là thành tích lịch sử, mà còn là lời khẳng định rằng bóng đá Việt Nam có thể mơ huy chương ở cấp độ châu lục nếu biết tập trung nguồn lực đúng lúc.

Ngược lại, việc sử dụng đội hình quá trẻ tại Asian Games 2022 (tổ chức năm 2023 tại Trung Quốc) lại mang đến bài học trái chiều. Khi VFF cử đội hình nòng cốt là lứa U20, cộng thêm rất ít cầu thủ dày dạn kinh nghiệm, Việt Nam dù có lợi thế hạt giống vẫn sớm dừng bước ngay từ vòng bảng sau các thất bại trước Iran và Saudi Arabia. Thực tế này cho thấy Asian Games không phải sân chơi thử nghiệm. Chênh lệch 2-3 tuổi ở cấp độ trẻ tại châu Á là khoảng cách rất lớn, đặc biệt khi đối đầu với những nền bóng đá hàng đầu Đông Á và Tây Á.

Trong bối cảnh đó, việc tiếp tục dùng U21 cho Asian Games 2026 gần như đồng nghĩa với việc chúng ta chấp nhận từ bỏ cơ hội cạnh tranh thành tích. Nếu U23+3 từng đủ sức vào bán kết, thì U21 khó lòng vượt qua vòng bảng, chứ chưa nói đến huy chương. Đây chính là điểm khiến nhiều người cho rằng bóng đá Việt Nam đang tự nguyện rời xa một sân chơi có giá trị chuyên môn và uy tín cao hơn hẳn SEA Games.

Nhảy cóc từ SEA Games lên Olympic quá xa rời thực tế

Người trong cuộc lý giải rằng Asian Games 2026 chỉ là bước đệm cho SEA Games 2027 và xa hơn là mục tiêu giành vé dự Olympic 2028. Tuy nhiên, nếu soi chiếu kỹ, lập luận này bộc lộ nhiều điểm chưa thuyết phục.

Việt Nam từng vào bán kết Asian Games 2018 với lực lượng mạnh nhất

Trước hết là câu chuyện SEA Games. Việt Nam khẳng định vị thế số một khu vực với ba tấm HCV trong bốn kỳ SEA Games gần nhất. Ở đấu trường Đông Nam Á, Việt Nam không còn ở vị thế “phải chứng minh mình là ai”. Trong khi đó, SEA Games về bản chất vẫn chỉ là giải đấu khu vực, nơi chất lượng chuyên môn không thể so sánh với Asian Games, nơi quy tụ Nhật Bản, Hàn Quốc, Uzbekistan, Iran hay các đại diện mạnh của Tây Á. Việc coi trọng SEA Games đến mức sẵn sàng hy sinh cơ hội ở Asian Games vì thế trở nên khó lý giải, thậm chí có phần nghịch lý nếu đặt trong tiến trình nâng tầm bóng đá Việt Nam.

Xa hơn nữa là mục tiêu Olympic 2028. Tham vọng thì đáng trân trọng, nhưng thực tế lại rất khắc nghiệt. Trong lịch sử, ngay cả khi châu Á có hơn ba suất dự Olympic, Việt Nam cũng chưa bao giờ tiến gần đến tấm vé. Nay Olympic 2028 giảm xuống chỉ còn 12 đội, đồng nghĩa châu Á chỉ còn hai suất và muốn góp mặt phải vào tới chung kết U23 châu Á. Điều này gần như đặt Việt Nam vào cuộc cạnh tranh trực diện với Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Uzbekistan và hàng loạt đội bóng Tây Á vốn có nền tảng vượt trội về thể lực, thể hình và chiều sâu đào tạo.

Trong bối cảnh đó, việc hy sinh một giải đấu lớn như Asian Games để “đặt cược” vào một mục tiêu Olympic vốn rất xa vời khiến chiến lược của VFF trở nên mạo hiểm. Thay vì từng bước chinh phục các cột mốc khả thi, bóng đá Việt Nam có nguy cơ bỏ qua một nấc thang quan trọng để mơ đến đỉnh cao quá tầm với.

Khi thống trị SEA Games trong khu vực, bước đi hợp lý hơn lẽ ra phải là dồn lực để chinh phục huy chương Asian Games, một mục tiêu vừa sức hơn, mang giá trị chuyên môn và biểu tượng lớn hơn. Chỉ khi đứng vững ở sân chơi châu lục, giấc mơ Olympic mới có nền tảng thực tế.

Ngược lại, nếu tiếp tục “đi tắt” bằng cách trẻ hóa cực đoan ở Asian Games, bóng đá Việt Nam không chỉ đánh mất cơ hội hiện tại, mà còn có nguy cơ tự làm gián đoạn quá trình trưởng thành của chính những thế hệ cầu thủ kế cận.

Song, cũng có quan điểm cho rằng quyết định của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cử U21 dự ASIAD 20 thay vì U23 là bước đi chiến lược, hướng tới mục tiêu dài hạn là SEA Games 34. ASIAD được tái định nghĩa như sân chơi chuyển tiếp thế hệ, nơi cầu thủ trẻ tích lũy bản lĩnh và kinh nghiệm quốc tế, thay vì chạy theo thành tích tức thời. Cách làm này giảm quá tải cho U23, hạn chế xung đột với CLB V.League, đồng thời tạo chu trình phát triển bền vững. Nếu triển khai nghiêm túc, đây có thể trở thành dấu mốc quan trọng trong chiến lược trẻ hóa bóng đá Việt Nam.

Dù mục tiêu là gì, VFF chắc chắn có những lý lẽ riêng. Và khi đó, kết quả trên sân sẽ trả lời tất cả.