Văn chương và lịch sử giống như một đôi bạn tri kỷ không thể tách rời. Chỉ bằng ngôn từ, các tác phẩm văn học đã mang đến cho những sự kiện tưởng như đã ngủ yên dưới lớp bụi mờ của thời gian một đời sống khác: Sinh động, mãnh liệt và tràn đầy cảm xúc. Lật mở từng trang sách, chúng ta như được quay trở lại quá khứ để cảm nhận một cách chân thực bão tố của thời đại.
Tội ác diệt chủng của quân đội phát xít đối với người Do Thái là một trang sử đen tối mà nhân loại không thể nào quên. Nó cũng trở thành chất liệu được nhiều nhà văn khai thác trong suốt hơn nửa thế kỷ qua.
Hãy cùng điểm qua một số cuốn tiểu thuyết nổi bật về chủ đề này.
Danh sách của Schindler - Thomas Keneally
Khi nói đến các tác phẩm văn học về tội ác diệt chủng của quân đội phát xít, không thể bỏ qua Danh sách của Schindler của nhà văn người Australia Thomas Keneally. Nhân vật chính của tác phẩm là Oskar Schindler, một doanh nhân người Đức. Người đàn ông này đã cứu sống cả nghìn người Do Thái gốc Ba Lan khỏi sự tàn sát của quân đội SS.
 |
| Tiểu thuyết Danh sách của Schindler đã được đạo diễn Steven Spielberg chuyển thể thành phim vào năm 1993. Ảnh: Nhã Nam. |
Oskar Schindler đã thuê những con người tội nghiệp này vào làm việc trong nhà máy của mình, bất chấp sự đe dọa từ chính quyền Hitler. Bằng thứ văn chương bình dị nhưng đầy lay động, Thomas Keneally đã cho chúng ta thấy rằng: Trong hố sâu tuyệt vọng của lịch sử, vẫn có những người đủ sáng suốt và tình yêu thương để làm điều đúng đắn. Họ chứng minh nhân tính sẽ thắng, dù có bị thử thách tàn khốc đến nhường nào.
Cây vĩ cầm Ave Maria - Kagawa Yoshiko
Cuốn tiểu thuyết của nhà văn người Nhật Bản Kagawa Yoshiko là câu chuyện cảm động, xen lẫn những thanh âm tha thiết của cây đàn violon. Tác phẩm kể về Hannah Janssen, cô bé 14 tuổi say mê âm nhạc. Nhờ đeo cây vĩ cầm trên vai mà em may mắn không bị đem tới lò thiêu. Từ đó, Hannah trở thành một thành viên trong dàn nhạc của trại tập trung và bắt đầu chơi những bản nhạc đặc biệt nhất trong đời.
 |
| Tiểu thuyết Cây vĩ cầm Ava Maria. Ảnh: NXB Kim Đồng. |
Cô bé tội nghiệp buộc phải biểu diễn trước cái chết của đồng bào mình, những con người Do Thái đáng thương. Giai điệu bay bổng của những thiên tài không thể nào che giấu được tội ác khủng khiếp đang diễn ra trong những phòng hơi ngạt. Dù được giải cứu sau chiến tranh, ký ức kinh hoàng ấy mãi ám ảnh Hannah Janssen. Học cách quên đi nỗi đau là thử thách mới của cô bé.
Kagawa Yoshiko đã khéo léo cài cắm những tình tiết đậm chất cổ tích vào trong tác phẩm. Sau chiến tranh, chết chóc và đau khổ, con người ta vẫn phải sống và không ngừng nuôi dưỡng hy vọng. Đó là cách tốt nhất để quên đi những mất mát.
Mọi thứ được soi tỏ - Jonathan Safran Foer
Với cuốn tiểu thuyết đầu tay Mọi thứ được soi tỏ, Jonathan Safran Foer đã nhanh chóng trở thành hiện tượng văn học Mỹ khi sở hữu cuốn sách bestseller được giới phê bình đánh giá cao và giành được nhiều giải thưởng danh giá.
 |
| Tiểu thuyết Mọi thứ được soi tỏ. Ảnh: Nhã Nam. |
Nhân vật trung tâm của tác phẩm là chàng trai người Mỹ trùng tên với tác giả Jonathan Safran Foer. Vào một này nọ, với tấm ảnh đã ngả màu thời gian, anh chàng quyết định đến Ukraine để tìm người phụ nữ có thể trước kia đã cứu sống ông của mình khỏi tay phát xít Đức. Bạn đồng hành của cậu là một ông già kỳ quặc, một con chó hư đốn và anh chàng phiên dịch viên người bản xứ không thể nói tiếng Anh một cách thành thạo.
Là một tác phẩm viết về thảm họa Holocaust, nhưng Mọi thứ được soi tỏ của tác giả người Mỹ cho chúng ta một cảm nhận độc đáo và hoàn toàn khác biệt so với tiểu thuyết có cùng chủ đề. Xen giữa những vết thương “vừa mới liền miệng” mà lịch sử để lại là cái nhìn hài hước và đầy lạc quan của những người trẻ sinh ra sau chiến tranh. Dù có đau buồn, con người ta vẫn phải sống và không ngừng hy vọng.
Con của Noé - Éric-Emmannuel Schmitt
Lấy đề tài trẻ em người Do Thái trước thảm họa diệt chủng của phát xít, nhà văn người Pháp Éric-Emmannuel Schmitt đã mang đến cho độc giả cuốn tiểu thuyết đầy nhân văn Con của Noé. Nhân vật chính là cậu bé người Do Thái 7 tuổi tên Joseph.
Vào năm 1942, khi làn sóng đàn áp và thảm sát người Do Thái của Đức Quốc xã lên đến đỉnh điểm, chú nhóc tội nghiệp buộc phải rời xa cha mẹ để bảo đảm an toàn. Cậu bé được cha Pons, một linh mục Công giáo mẫu mực cưu mang cùng hàng chục đứa trẻ người Do Thái khác.
 |
| Tiểu thuyết Con của Noé. Ảnh: Nhã Nam. |
Để đảm bảo an toàn cho bọn trẻ, cha Pons đã dạy chúng nói dối. Nếu được hỏi, bọn trẻ phải nói rằng mình là người Công giáo, phải đi nhà thờ Công giáo và thực hiện những nghi lễ như một giáo dân đích thực. Nhưng trong huyết quản của Joseph và các bạn, dòng máu Do Thái - dòng máu của một dân tộc anh hùng - vẫn chảy.
Với lối kể tình cảm, lay động và giàu chất thơ, nhà văn người Pháp đã mang đến cho độc giả một câu chuyện khó quên về tình người và lòng yêu nước. Chúng chính là vũ khí tối thượng để chống lại cái ác.
