Thượng nghị sĩ Jim Risch và Thượng nghị sĩ Bob Menendez - Chủ tịch và thành viên cấp cao của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện - cùng với Thượng nghị sĩ Cory Gardner và Thượng nghị sĩ Edward Markey - Chủ tịch và thành viên cấp cao của tiểu ban Đông Á và Thái Bình Dương - ngày 31/7 đã đưa ra tuyên bố về các hoạt động phi pháp gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông.
Các thượng nghị sĩ của Ủy ban Đối Ngoại cho rằng "điều quan trọng là bắt Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho các hành vi của nước này ở Biển Đông".
"ASEAN phải sát cánh và đứng vững"
"Các hoạt động khảo sát của tàu Trung Quốc tại vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cùng việc nước này triển khai tàu cảnh sát biển, là bằng chứng mới nhất cho thấy Trung Quốc sẵn sàng sử dụng biện pháp đe dọa để thúc đẩy các yêu sách bất hợp pháp ở Biển Đông", Thượng nghị sĩ Risch nói, theo thông cáo của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ.
 |
| Các tàu chiến và máy bay chiến đấu của Trung Quốc phô diễn sức mạnh quân sự ở Biển Đông. Ảnh: Reuters. |
"Đưa ra biện pháp cụ thể để đẩy lùi các hoạt động gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông cần được đặt lên hàng đầu trong chương trình nghị sự của Mỹ tại các cuộc họp ASEAN ở Bangkok tuần này. Ngoài sự lãnh đạo của Mỹ, điều quan trọng là những đối tác của chúng tôi trong khu vực, đặc biệt là các nước ASEAN, phải sát cánh và đứng vững trước những đe dọa của Trung Quốc", Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Risch nói.
"Không lên án mạnh mẽ các hành vi kiểu vậy, Trung Quốc sẽ còn tiếp tục các hành vi gây hấn mà không bị trừng phạt, làm tổn hại lợi ích chung của chúng ta trong việc thúc đẩy một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thực sự tự do, cởi mở và thượng tôn pháp luật", ông Risch cảnh báo.
"Điều quan trọng là bắt Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho hành vi của nước này ở Biển Đông. Chúng ta cần một chiến lược phản ánh lợi ích sâu sắc và lâu dài của Mỹ khi hợp tác với các đồng minh và đối tác để giúp xây dựng Biển Đông, nơi luật pháp quốc tế được tôn trọng, tự do hàng hải được đảm bảo, thương mại được lưu thông tự do, các tổ chức đa phương là trung tâm và các nước trong khu vực không bị đe dọa", Thượng nghị sĩ Menendez nói.
Trung Quốc "gây bất ổn" ở Biển Đông
"Việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông và có hành động thù địch đối với các quốc gia tranh chấp khác là bất hợp pháp, gây bất ổn và trái với luật pháp quốc tế", ông Gardner, Chủ tịch Tiểu ban Đông Á và Thái Bình Dương, khẳng định.
"Tôi hy vọng Ngoại trưởng Pompeo sử dụng cơ hội này để nhấn mạnh rằng Mỹ luôn sát cánh với các đối tác ASEAN, đồng thời kêu gọi có chính sách phối hợp cùng đồng minh trong khu vực để đối phó với sự hiếu chiến của Bắc Kinh, theo yêu cầu của Đạo luật Sáng kiến Trấn an châu Á", ông Gardner nói thêm.
 |
| Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cùng những người đồng cấp ASEAN tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 diễn ra ở thủ đô Bangkok, Thái Lan. Ảnh: Reuters. |
Theo Thượng nghị sĩ Markey, "hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông, một trong những vùng biển quan trọng nhất hành tinh, đang gây bất ổn lớn".
"Tôi rất ủng hộ nỗ lực ngoại giao để duy trì hòa bình ở Biển Đông, cũng như hỗ trợ các đồng minh và đối tác Đông Nam Á, bao gồm cả tại Diễn đàn khu vực ASEAN tuần này. Từ nhiều năm trước, Tòa Trọng tài Thường trực tại The Hague đã tuyên bố rõ ràng việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo là vi phạm luật pháp quốc tế và tất cả các nước phải tôn trọng tự do hàng hải", ông Markey nhấn mạnh.
"Mỹ nên phê chuẩn Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển, tuy nhiên cho đến khi chúng tôi làm được điều này, chúng tôi sẽ hành động theo công ước và hy vọng tất cả các quốc gia khác cũng sẽ làm như vậy", ông Markey nói thêm.
Trước khi ngoại trưởng Mỹ tới Bangkok để tham dự các cuộc gặp của ASEAN và các đối tác tuần này, các thượng nghị sĩ cũng đã trực tiếp gửi thư cho ông Mike Pompeo để nêu các ý kiến này.
 |
| Phó thủ tướng nhấn mạnh tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, đặc biệt là tàu khảo sát HD-8 của Trung Quốc được các tàu hải cảnh và dân binh hộ tống xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, tiến hành các hoạt động khảo sát trái phép. Ảnh: Twitter/@rdmartinson88. |
ASEAN không nên lảng tránh vấn đề phức tạp
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Mỹ hôm 1/8 ở Bangkok, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết: "Trong hàng thập kỷ, chính sách ngoại giao của Mỹ với ASEAN luôn luôn được chỉ lối bởi mong muốn hợp tác, tôn trọng chủ quyền của mỗi quốc gia, và cam kết chung của chúng ta với các quy tắc luật pháp cơ bản, nhân quyền và tăng trưởng kinh tế bền vững".
 |
| Phó thủ tướng Phạm Bình Minh và Uỷ viên Quốc vụ Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc gặp ngày 1/8 ở Bangkok. Ảnh: Tân Hoa xã. |
Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh các nước trong khu vực cần có tiếng nói kiên quyết, không nên lảng tránh những vấn đề phức tạp.
Trong ngày 1/8, ông Pompeo cũng chỉ trích các hành động "ép buộc" của Trung Quốc trên Biển Đông, theo Reuters.
Tại cuộc gặp với Uỷ viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị hôm 1/8, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định lập trường nguyên tắc của Việt Nam, nêu rõ hai bên cần nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định, kiểm soát tốt bất đồng, không có hành động làm phức tạp thêm tình hình, thông qua các biện pháp hòa bình giải quyết thỏa đáng tranh chấp tại Biển Đông trên cơ sở tuân thủ nghiêm túc luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982).
