Một phần tư thế kỷ XXI sắp khép lại. Hai mươi lăm năm mà trong đó, hầu như mọi khía cạnh của văn hóa, bản sắc và tiến bộ của nhân loại đều lao về phía trước với tốc độ gấp đôi. Từ điểm nhìn này, người ta bắt đầu thử đoán xem lịch sử sẽ đánh giá những năm đầu của thiên niên kỷ thứ ba ra sao.
Chúng ta chắc chắn sẽ được ghi điểm về mặt công nghệ. Chưa có xe bay, chưa cấy chip vào mắt, nhưng AI có thể giúp chẩn đoán ung thư, và Katy Perry đã chạm đến rìa không gian. Thế giới trải qua đại dịch, biến đổi khí hậu và nhiều cuộc xung đột lớn; con người sống thọ hơn, và ở nhiều nơi, mức độ tự do chưa từng cao đến thế. Nhưng khi lịch sử đưa ra phán quyết cuối cùng về tiến trình tình dục của loài người, có lẽ chúng ta sẽ không được đánh giá cao, theo The Telegraph.
Vì sao? Bởi dù chúng ta có toàn quyền quan hệ tình dục theo bất kỳ cách nào, với bất kỳ ai; dù những định kiến lâu đời đã sụp đổ, xu hướng tính dục trở nên linh hoạt, và tình dục không ràng buộc chỉ cách một cú chạm trên ứng dụng, thì chúng ta lại đang… không còn quan hệ tình dục nữa. Trên thực tế, một “cuộc đại suy thoái tình dục” đã diễn ra trong nhiều năm. Và chưa có dấu hiệu cho thấy xu hướng này sẽ đảo chiều.
Đây là nghịch lý kỳ lạ của thời đại. Mọi bằng chứng đều cho thấy tình dục lẽ ra phải phóng khoáng và dồi dào hơn bất kỳ giai đoạn nào kể từ thời Hy Lạp cổ đại. Luật lệ cũ bị gạt bỏ, ham muốn không còn gắn với cảm giác xấu hổ mang tính thanh giáo, và y học cho phép quan hệ tình dục mà không quá lo sợ mang thai hay bệnh tật. Thế nhưng, dữ liệu lại cho thấy: ở mọi thế hệ, chúng ta đang quan hệ tình dục ít hơn trước.
Vì sao?
Cuộc khảo sát Quốc gia về Thái độ và Lối sống Tình dục (Natsal) được thực hiện tại Anh khoảng mỗi thập kỷ một lần kể từ năm 1990. Lần gần nhất công bố vào năm 2011 đã cho thấy tình dục đang suy giảm. Trong giai đoạn 1990-2011, số lần quan hệ trung bình mỗi tháng của người Anh giảm từ 5 xuống còn 3.
Khảo sát tiếp theo dự kiến công bố vào mùa hè năm 2026. Các nhà xã hội học dự đoán con số sẽ tiếp tục giảm, và những nghiên cứu trung gian đã củng cố nhận định này.
Đáng chú ý, trong một thông tin có thể khiến thế hệ Gen Z lo ngại, phân tích của The Telegraph dựa trên khảo sát YouGov cho thấy người trẻ hiện nay đang quan hệ tình dục ít hơn cha mẹ họ. Tỷ lệ người từ 18-24 tuổi có đời sống tình dục đã giảm mạnh.
 |
| Số liệu khảo sát cho thấy người trẻ, đặc biệt là Gen Z, đang quan hệ tình dục ít hơn các thế hệ trước. |
Tháng 10/2019, con số này đạt đỉnh 67%; đến tháng 11 năm nay, chỉ còn 43%. Trong khi đó, ở nhóm 50-64 tuổi, khoảng một nửa cho biết họ vẫn đang quan hệ tình dục, và tỷ lệ này gần như không đổi. Có vẻ như những người ở độ tuổi 50 đang tận hưởng đời sống chăn gối sôi động hơn giới trẻ.
Nhóm 25-49 tuổi có tỷ lệ cao nhất: khoảng 60% cho biết họ đang quan hệ tình dục. Tuy nhiên, con số này cũng đã giảm - chỉ hai năm trước, vào tháng 7/2023, tỷ lệ này còn là 75%.
Đến năm 2025, quan niệm phổ biến cho rằng các thế hệ hầu như không có điểm chung. Chúng ta xếp mọi người vào từng “chiếc hộp” và cho rằng họ sống những cuộc đời hoàn toàn khác biệt: thế hệ Baby Boomer dễ dàng giàu có, Millennials mải mê bánh mì bơ và cà phê hơn là mua nhà, Gen Z không thích làm việc và phán xét tất cả mọi người. Còn Gen X? Thường bị lãng quên. Nhưng nếu mọi thế hệ đều đang quan hệ tình dục ít hơn do những áp lực và biến chuyển văn hóa chung, có lẽ chúng ta giống nhau nhiều hơn ta tưởng.
Gen Z là thế hệ bị soi xét nhiều nhất, vừa bị cho là “đạo mạo”, vừa bị cho là phóng túng. Tùy bạn đọc nguồn nào, họ hoặc đang trải qua một “cuộc suy thoái tình dục” - thuật ngữ do The Atlantic đưa ra - hoặc đang thực hành đa ái có đạo đức và có đời sống tình dục đầy thử nghiệm.
Nhà văn The New Yorker Jia Tolentino đã phân tích rất rõ điều này. Trong một bài viết đầu năm nay đặt câu hỏi liệu người trẻ có đang quan hệ “đủ” hay không, cô cho rằng quan điểm của chúng ta về vấn đề này “phản ánh nhiều hơn niềm tin chính trị, những khát khao cá nhân, cảm giác tự mãn hay tiếc nuối của chính chúng ta”.
Theo Tolentino, tình dục là “một thước đo tự nhiên cho cảm giác được chào đón của chúng ta trong thế giới này”. Người trẻ được đặt trước “một bàn tiệc khoái lạc kiểu Las Vegas”, nhưng lại đang từ chối nó. Câu hỏi thực sự là: vì sao?
Các chuyên gia tâm lý về tình dục và mối quan hệ cho biết có một sự dịch chuyển sâu sắc trong cách người trẻ tương tác với thế giới. “Theo kinh nghiệm của tôi, rất nhiều Gen Z cảm thấy an toàn hơn trên mạng so với ngoài đời”, Lucy Frank, nhà trị liệu tâm lý - tình dục tại London, chia sẻ.
“Họ lớn lên cùng phim khiêu dâm, sự so sánh trên mạng xã hội và nỗi lo thường trực về việc làm sai điều gì đó. Cộng thêm khủng hoảng sức khỏe tâm thần, áp lực tài chính và một nền văn hóa cực kỳ nhạy cảm về sự đồng thuận và ranh giới, thì tình dục trở thành thứ gì đó căng thẳng, nhiều rủi ro, hoặc đơn giản là không đáng để cố gắng”.
Thay vì là một cột mốc trưởng thành mà ai cũng muốn đạt đến càng sớm càng tốt, tình dục nay đứng thấp hơn trong danh sách ưu tiên của người trẻ. “Nhiều người ưu tiên bản sắc cá nhân, sự an toàn và rõ ràng về cảm xúc trước khi nghĩ đến tình dục và sự kết nối. Với họ, tình dục mang tính chủ ý hơn”, Frank nói.
Với một số người, tình dục đơn giản là không còn quan trọng; với những người khác, nỗi lo lắng khiến họ không dám thử. “Có một nỗi sợ rất thật về việc làm sai, bị phán xét, hoặc trở nên mong manh”, Frank nhận định. “Khi bạn lớn lên trong trạng thái luôn bị theo dõi, đăng tải và bình luận, ý nghĩ để ai đó nhìn thấy bạn trần trụi - cả về thể xác lẫn cảm xúc - có thể vô cùng đáng sợ”.
Khi sinh sản và khoái cảm đều có thể "thuê ngoài"
Không chỉ người trẻ, sự nghiện công nghệ cũng đang tác động đến các thế hệ lớn tuổi. “Chúng ta bị kích thích quá mức trên mạng nhưng lại thiếu kích thích ngoài đời”, Frank nói. “Ứng dụng mang đến nhiều lựa chọn hơn nhưng không mang lại nhiều sự thân mật hơn. Việc so sánh liên tục, lướt vô tận và việc coi phim khiêu dâm như giáo dục giới tính tạo ra áp lực và sự xa cách”.
Mỗi thế hệ trưởng thành trong những giai đoạn rất khác nhau của lịch sử tình dục. “Thế hệ Baby Boomer lớn lên trong văn hóa im lặng và xấu hổ. Gen X là thế hệ đầu tiên trưởng thành sau cách mạng tình dục, nhưng họ cũng phải đối mặt với đại dịch AIDS - khiến tình dục vừa mang ý nghĩa giải phóng vừa gắn liền với nguy hiểm”, Frank nói.
Millennials là thế hệ đầu tiên “đưa trị liệu tâm lý vào phòng ngủ” và xem tình dục như một phần của quá trình hoàn thiện bản thân. Nhưng, theo Frank, “tập trung quá nhiều vào cái tôi cũng có thể tạo ra sự xa cách”.
 |
| Gen Z được xem là thế hệ cởi mở nhất nhưng cũng là những người nhiều lo âu nhất khi nhắc tới tình dục, sự thân mật. |
Còn Gen Z thì sao? “Họ cởi mở nhất nhưng cũng lo âu nhất. Họ coi trọng an toàn cảm xúc và sự đồng thuận - điều đó rất đẹp - nhưng đôi khi khiến họ do dự khi thực sự bước vào mối quan hệ”.
Giáo sư Katherine Twamley (Đại học University College London) cho rằng đại dịch đã ảnh hưởng đến đời sống tình dục của tất cả mọi người, đặc biệt là thế hệ lẽ ra đang bước vào giai đoạn giao tiếp xã hội sôi động nhưng lại phải sống cùng cha mẹ trong thời gian phong tỏa. “Họ không có sự chuyển tiếp trưởng thành vào các mối quan hệ và sự thân mật trực tiếp và điều này có thể để lại hệ quả dài hạn”.
Ở các thế hệ lớn hơn, sự suy giảm tình dục đi kèm với mong muốn sinh con giảm sút. Một khảo sát YouGov cho thấy 28% người Anh không con trong độ tuổi 18-40 không muốn có con; 27% khác chưa quyết định.
Tỷ suất sinh đã giảm từ những năm 2010 và gần đây chạm mức thấp kỷ lục 1,41 con/phụ nữ. Tuy nhiên, vì tình dục đã tách khỏi sinh sản từ khi thuốc tránh thai phổ biến, điều này không hoàn toàn giải thích được sự sụt giảm.
Trong khi đó, sự phát triển của thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) cũng khiến tình dục không còn là con đường duy nhất để sinh con. Năm 2003, chỉ 1,3% trẻ em sinh ra nhờ IVF; 20 năm sau, con số này đã tăng lên 3,1% - tức khoảng một em trong mỗi lớp học.
Nếu mục đích lịch sử của tình dục là sinh sản và khoái cảm, thì giờ đây, về mặt kỹ thuật, cả hai đều có thể “thuê ngoài”.
Năm 2015, giáo sư thống kê David Spiegelhalter (Đại học Cambridge) xuất bản cuốn Sex by Numbers, phân tích dữ liệu Natsal 2011. Khi đó, màn hình đã được xem là yếu tố ảnh hưởng lớn. “Đó là thời kỳ Netflix bùng nổ, smartphone và mạng xã hội phát triển mạnh. Có quá nhiều thứ để làm, quá nhiều sự phân tâm”, ông nói.
Sau 14 năm, sự lệ thuộc vào màn hình càng nặng nề hơn. Instagram chỉ ra mắt năm 2010, còn TikTok khi đó vẫn chưa xuất hiện.
Dù vậy, Spiegelhalter cho rằng xu hướng này không thể giảm mãi theo đường thẳng, “nếu không thì cuối cùng sẽ chẳng còn tình dục nào cả”. Twamley bổ sung: mạng xã hội không chỉ ảnh hưởng đến người trẻ mà còn làm giảm sự thân mật trong các mối quan hệ lâu dài. “Mọi người lướt điện thoại trên giường thay vì gần gũi với bạn đời”.
Các nhà trị liệu cho biết họ đang chứng kiến sự suy giảm ham muốn ở mọi thế hệ, phần lớn do căng thẳng, kiệt sức và lo âu. Đồng thời, ngày càng nhiều người công khai nhận mình là vô tính.
Với các cặp đôi, lý do phổ biến là… quá bận. Với người độc thân, ứng dụng hẹn hò tạo ảo giác về sự lựa chọn, nhưng không đồng nghĩa với việc quan hệ nhiều hơn. Một số người cảm thấy kiểu tình dục họ mong muốn không thực sự tồn tại.
Dù phim khiêu dâm tràn lan, lượng tìm kiếm về nội dung này trên Google đã giảm hơn 50% từ năm 2015. Ngược lại, doanh số đồ chơi tình dục lại tăng mạnh.
Mùa hè năm tới, khi khảo sát Natsal mới được công bố, bức tranh sẽ rõ ràng hơn. Lúc đó, thế hệ Gen Alpha đầu tiên sẽ bước sang tuổi 16. Họ lớn lên với luật xác minh độ tuổi trên các trang web khiêu dâm, với cha mẹ kiểm soát mạng xã hội, và có thể bước vào đời sống hẹn hò hậu ứng dụng. Liệu tất cả điều đó có khiến họ quan hệ tình dục nhiều hơn không? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
Quan hệ độc hại 'núp bóng' tình yêu
Nhiều người khăng khăng họ làm điều gì đó vì "muốn tốt cho bạn", nhưng lại đòi hỏi bạn phải thỏa mãn yêu cầu của họ. Đó là tình yêu "cấp thấp", tồn tại ở nhiều loại quan hệ như bạn bè, người yêu, vợ chồng, cha mẹ và con cái. Nếu chấp nhận, bạn sẽ bị ràng buộc bởi sự hẹp hòi của đối phương, mất đi sự tự do, luôn chìm đắm trong muộn phiền, u sầu.
