Trong các thư viện và phòng thí nghiệm, các nhà khoa học châu Âu, được giải phóng khỏi áp lực tôn giáo, đã không ngừng tiến bộ, rút ra kết luận từ những quan sát, dù lo ngại về việc công bố kết quả có thể bị coi là dị giáo.
Descartes, Boyle, và Leeuwenhoek đã công bố các nghiên cứu về hình học tọa độ, quan hệ giữa thể tích, áp suất và mật độ khí, cùng thế giới vi mô dưới kính hiển vi. Gottfried von Leibniz khám phá phép tính vi phân và tích phân, đồng thời mơ ước cải cách xã hội. Isaac Newton, nhà khoa học vĩ đại nhất thời đại, với công trình Principia Mathematica về định luật vạn vật hấp dẫn, được xuất bản năm 1687, đã định hình tư duy khoa học phương Tây, theo nhận xét của Albert Einstein.
Vào thế kỷ XVII, người châu Âu bắt đầu khám phá và xâm chiếm toàn cầu. Nam Mỹ và phần lớn Bắc Mỹ nằm dưới sự cai trị của Madrid, trong khi Anh và Bồ Đào Nha lập thuộc địa ở Ấn Độ. Lá cờ châu Âu tung bay ở nhiều khu vực châu Phi, và Brandenburg thậm chí lập thuộc địa ở Gold Coast. Tại Bắc Mỹ, Pháp và Anh xây dựng đế quốc thuộc địa, với lãnh thổ Pháp lớn hơn nhiều. Người Pháp từ Quebec và Montreal mở rộng qua Ngũ Hồ vào trung tâm Mỹ. Năm 1686, Sieur de La Salle tuyên bố Thung lũng Mississippi thuộc Pháp, và vùng Louisiana được đặt tên như vậy để vinh danh Louis XIV.
Các khu định cư của người Anh nằm rải rác dọc theo bờ biển Đại Tây Dương từ Massachusetts đến vùng Georgia nhỏ gọn và đông đúc hơn, và do đó kiên cường hơn trong những thời điểm khó khăn. Tân Hà Lan của Hà Lan - về sau được sáp nhập vào New York và New Jersey ngày nay - và thuộc địa New Sewden của Thụy Điển gần Wilmington bang Delaware ngày nay đều đã trở thành chiến lợi phẩm của Anh trong các cuộc chiến tranh hải quân Anh - Hà Lan những năm 1660 và 1670. Vào thời Đại Phái bộ Sứ thần của Peter, New York, Philadelphia và Boston là những thị trấn lớn với hơn 30 nghìn cư dân.
 |
| Tranh minh hoạ dịch bệnh hoành hành thời xưa. Ảnh: BBC. |
Phần lớn nhân loại sống gần đất liền, nơi cuộc sống là sự đấu tranh sinh tồn. Gỗ, gió, nước và cơ bắp cung cấp năng lượng cho con người và động vật. Đa số mọi người chỉ quan tâm đến những gì xảy ra trong phạm vi cánh đồng và làng mạc của họ, ít chú ý đến thế giới bên ngoài. Khi mặt trời lặn, mọi thứ chìm trong bóng tối, hoạt động dừng lại và mọi người đi ngủ, mang theo hi vọng hoặc nỗi tuyệt vọng của riêng mình, chuẩn bị cho ngày mới sắp tới.
Cuộc sống thường ngắn ngủi và khó khăn. Người giàu có thể sống đến năm mươi tuổi, trong khi người nghèo chỉ từ ba mươi đến bốn mươi. Một nửa số trẻ sơ sinh không sống sót qua năm đầu, và mất mát xảy ra ở cả cung điện lẫn nhà dân. Trong số năm người con của Louis XIV và Hoàng hậu Maria Theresa, chỉ có Dauphin sống sót. Nữ hoàng Anne của Anh sinh 16 lần, nhưng không đứa con nào sống quá mười tuổi. Peter Đại đế và người vợ thứ Ekaterina có mười hai con, nhưng chỉ hai con gái sống đến tuổi trưởng thành. Ngay cả Vua Mặt trời cũng mất con trai, cháu nội và chắt trai vì bệnh sởi trong 14 tháng.
Trên thực tế, trong suốt thế kỷ XVII, dân số châu Âu đã giảm mạnh, từ 118 triệu (năm 1648) xuống còn 102 triệu (năm 1713), chủ yếu do dịch hạch và các bệnh truyền nhiễm. Những đợt dịch này đã tàn phá nhiều thành phố, ví dụ như London (1665) mất 100 nghìn người, Naples (1656) mất 130 nghìn, và Stockholm mất một phần ba dân số vào năm 1710-1711. Mùa màng thất thu và nạn đói cũng cướp đi hàng trăm nghìn sinh mạng, chủ yếu do bệnh tật bùng phát khi người dân suy yếu vì thiếu dinh dưỡng.
Vệ sinh kém gây ra nhiều dịch bệnh như sốt phát ban, sốt rét, thương hàn và tiêu chảy, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em. Bệnh đậu mùa phổ biến đến mức có nhiều người chết hoặc nếu sống sót thì sẽ có những vết rỗ trên khắp mặt và cơ thể, mãi đến năm 1721 mới có tiêm chủng giúp ngăn chặn một phần dịch bệnh. Quyết định tham gia tiêm chủng của Công nương xứ Wales77 đã khuyến khích nhiều người khác làm theo, thậm chí khiến nó trở thành xu hướng.
