Thế tiến thoái lưỡng nan của đảng Cộng hòa

Khi mùa bầu cử Mỹ lại bắt đầu, đảng Cộng hòa đang phải vật lộn để điều hướng trong nền chính trị ảnh hưởng bởi vấn đề phá thai.

Tranh cãi diễn ra trên khắp nước Mỹ trong tuần qua, nhưng không nơi nào gay gắt bằng Florida. Cuối ngày 13/4, Thống đốc đảng Cộng hòa Ron DeSantis đã ký thành luật lệnh cấm phá thai nghiêm ngặt hàng đầu nước Mỹ. Nếu tòa án thông qua, việc phụ nữ Florida phá thai sau 6 tuần - tức là trước cả khi hầu hết nhận ra mình mang thai - sẽ bị coi là bất hợp pháp.

Ngay cả trước khi thống đốc ký thành luật, nhóm của ông DeSantis đã hào hứng nhấn mạnh cam kết trong việc đấu tranh và ban hành các hạn chế phá thai.

Họ nói lập trường của thống đốc Florida đối lập rõ rệt với một số ứng viên sáng giá nhất của đảng Cộng hòa, những người đang chần chừ ủng hộ mạnh mẽ chính sách chống phá thai vì lo ngại phụ nữ và nhiều cử tri dao động khác xa lánh họ trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024.

“Không giống ông Trump, Thống đốc DeSantis không lùi bước trong việc bảo vệ mạng sống của những đứa trẻ vô tội chưa chào đời”, Erin Perrine - người phát ngôn siêu ủy ban hành động chính trị (PAC) của ông DeSantis - nói.

Chính sách mới nhất của ông DeSantis tại bang đông dân thứ 3 nước Mỹ mang đến góc nhìn mới cho những thách thức chính trị kéo dài của đảng Cộng hòa trong vấn đề phá thai.

Theo AP, chỉ trong những ngày gần đây, lãnh đạo đảng Cộng hòa trên khắp Iowa, New Hampshire và Washington phải vật lộn trả lời những câu hỏi dai dẳng liên quan tới việc họ phản đối thủ tục y tế này, giữa lúc cơ quan lập pháp các bang do đảng Cộng hòa kiểm soát gấp rút ban hành làn sóng hạn chế phá thai mới.

Thảm họa bầu cử với đảng Cộng hòa

Kết quả bầu cử gần đây cho thấy cử tri không hài lòng với đảng Cộng hòa. Đảng Cộng hòa hứng chịu những thất bại nặng nề trong những tuần và tháng gần đây trên khắp Michigan, New Hampshire, Nevada và thậm chí cả Kansas.

“Mọi cuộc thảo luận về cấm hoặc hạn chế phá thai trên toàn quốc đều là thảm họa bầu cử với đảng Cộng hòa”, Thống đốc New Hampshire Chris Sununu thuộc đảng Cộng hòa nói. “Đảng Cộng hòa không thể giải quyết vấn đề này theo cách khiến cử tri bình thường, độc lập và cử tri trẻ không sợ hãi”.

Ông Sununu tự nhận mình là người ủng hộ “quyền lựa chọn”, nhưng lại ký luật cấm phá thai sau 24 tuần tuổi.

Cá nhân các chiến lược gia tham gia vào chiến dịch tranh cử tổng thống của đảng Cộng hòa thừa nhận đảng đang đứng ở sai phía trong cuộc tranh luận hiện tại.

Mặc dù nhiều cử tri sơ bộ của đảng ủng hộ lệnh hạn chế hoặc cấm, thăm dò cho thấy nhóm cử tri quan trọng quyết định kết quả cuối cùng tin rằng trong tất cả hoặc hầu hết trường hợp, phá thai là hợp pháp.

Các đảng viên Cộng hòa hàng đầu phải đối mặt với áp lực chính trị to lớn từ cả cánh tả lẫn cánh hữu. Các nhà hoạt động cảnh báo nhóm cử tri trung thành “sẽ không dung thứ” cho mọi thái độ nhún nhường trong vấn đề phá thai, khi lãnh đạo đảng Cộng hòa đã nhiều lần cam kết sẽ cấm phá thai nếu có cơ hội.

Nước Mỹ chia rẽ trong vấn đề phá thai. Ảnh: New York Times.

Áp lực này đồng nghĩa phá thai vẫn sẽ là trọng tâm của chiến dịch tranh cử năm 2024, khi các ứng viên tiềm năng của đảng Cộng hòa đang tỏa khắp nước Mỹ để thu hút cử tri sơ bộ.

Trong bối cảnh đó, hệ thống tư pháp Mỹ cũng trở thành chiến trường cho cuộc đối đầu giữa 2 phe khi hai bản án được tuyên gần như cùng lúc liên quan tới quyền tiếp cận thuốc phá thai do FDA chấp thuận.

Cựu Phó tổng thống Mike Pence - người từ lâu đã phản đối việc phá thai - gần đây chỉ trích dùng thuốc phá thai và cam kết “đấu tranh cho quyền sống”.

Cựu Đại sứ Liên Hợp Quốc Nikki Haley nói với cử tri Iowa trong tuần này rằng phá thai là “vấn đề cá nhân” thuộc về mỗi bang, mặc dù bà để ngỏ khả năng ban hành lệnh cấm liên bang nhưng không đi vào chi tiết cụ thể.

Trong khi đó, tại New Hampshire, Thượng nghị sĩ South Carolina Tim Scott thể hiện sự ủng hộ với luật liên bang cấm phá thai sau 20 tuần.

Thống đốc Sununu nói mình rất ngạc nhiên khi ông Scott thảo luận cởi mở về việc ủng hộ lệnh cấm phá thai liên bang ở New Hampshire - nơi từ lâu nổi tiếng ủng hộ quyền phá thai.

“New Hampshire không phải là nơi có thể nói về lệnh cấm phá thai cấp liên bang. Ông là ứng viên sáng giá và làm rất tốt tại Thượng viện, nhưng ông quá rõ cử tri ở đây mà”, ông Sununu nói.

“Phá thai là thách thức với đảng Cộng hòa”

Các quan chức đảng Cộng hòa ở Washington cũng đang tìm kiếm câu trả lời.

Nhóm của Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Ronna McDaniel chỉ ra bản ghi nhớ cách đây 7 tháng, trong đó đề xuất đảng viên Cộng hòa nên nêu bật quan điểm đối lập với phe Dân chủ.

Dẫu vậy, sau kết quả đáng thất vọng tại bầu cử giữa kỳ, các đảng viên Cộng hòa ngày càng lo ngại những thông điệp này chưa đủ để giảm lợi thế của đảng Dân chủ, đặc biệt khi đảng Cộng hòa ở các bang quan trọng vẫn tiếp tục ban hành lệnh hạn chế phá thai nghiêm ngặt.

Chiến lược gia đảng Cộng hòa Alice Stewart cho biết đảng nên tìm cách tập trung vào những thất bại của chính quyền ông Joe Biden trong chiến dịch năm 2024, như nền kinh tế, tội phạm và giáo dục.

“Không thể phủ nhận phá thai là thách thức với đảng Cộng hòa”, bà nói.

Vận động tranh cử ở Iowa trong tuần qua, cựu Thống đốc bang Arkansas Asa Hutchinson tìm cách né tránh câu hỏi về việc ông ủng hộ các hạn chế phá thai. Trước khi rời chức hồi đầu năm, ông ký thành luật cấm phá thai sau 6 tuần mang thai, trừ trường hợp mạng sống người mẹ bị đe dọa.

Ông Hutchinson cho rằng các cử tri quan tâm đến quốc phòng, hạn chế chi tiêu liên bang và đẩy nhanh sản xuất năng lượng hơn là phá thai, và không coi đây là vấn đề gây tổn hại lâu dài cho đảng.

Thống đốc Florida Ron DeSantis. Ảnh: AP.

Ngay cả tại Florida, có nhiều dấu hiệu cho thấy vị thống đốc đầy tham vọng của đảng Cộng hòa đang tiếp cận vấn đề với thái độ thận trọng. Gần một năm trước, ông DeSantis tươi cười ký luật cấm phá thai sau 15 tuần tại buổi lễ công khai, với sự tham dự của các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và hàng chục người ủng hộ.

Tuần trước, ông ký lệnh cấm phá thai sau 6 tuần một cách kín tiếng. Văn phòng thống đốc đưa ra thông cáo báo chí ngay trước nửa đêm. Khi phát biểu tại Đại học Liberty hay tại New Hampshire tối 14/4, ông không đề cập tới chủ đề phá thai hay lệnh ký vào ngày hôm trước.

Christian Ziegler, Chủ tịch Florida GOP, bác bỏ mọi lo ngại bằng cách đề cập tới chiến thắng áp đảo của ông DeSantis vào mùa thu năm ngoái. “Tôi cho rằng khó có ai sẽ nói việc thống đốc thực hiện chương trình nghị sự bảo thủ sẽ gây ảnh hưởng xấu tới ông ấy”, ông nói.