Theo các nhà khoa học, những quốc gia đầu tiên thoát khỏi đại dịch cần có sự kết hợp của tỷ lệ tiêm chủng cao và miễn dịch tự nhiên ở những người từng mắc Covid-19. Tuy vậy, khả năng phát triển của virus SARS-CoV-2 vẫn sẽ khó đoán định, khi virus vẫn lây lan và đột biến trong nhóm người chưa tiêm vaccine.
Không thể loại trừ khả năng virus đột biến đến mức đạt khả năng vượt qua hệ thống miễn dịch. Tuy vậy, giới chuyên gia tin tưởng tình hình dịch bệnh sẽ được cải thiện trong năm 2022.
“Chúng tôi nghĩ loài người có thể kiểm soát virus từ nay đến cuối năm 2022 và giảm đáng kể số ca bệnh nặng và tử vong”, bà Maria Van Kerkhove, lãnh đạo bộ phận ứng phó với Covid-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nói với Reuters.
"Phần lớn đại dịch đã qua"
WHO đưa ra quan điểm này dựa trên nghiên cứu về chiều hướng phát triển của Covid-19 trong 18 tháng tới. Tổ chức này đặt mục tiêu tiêm vaccine cho 70% dân số toàn cầu vào cuối năm 2022. “Nếu chúng ta đạt được con số này, tình hình dịch tễ sẽ khác hoàn toàn”, bà Kerkhove nói.
 |
| WHO đặt mục tiêu giúp 70% dân số toàn cầu được tiêm chủng đến cuối năm 2022. Ảnh: Bloomberg. |
Tuy vậy, bà vẫn bày tỏ quan ngại khi một số quốc gia dỡ bỏ các biện pháp phòng dịch quá sớm. “Tôi bất ngờ khi thấy nhiều người ra đường như là mọi chuyện đã qua”, bà chia sẻ.
Theo báo cáo của WHO, kể từ tháng 8, số ca mắc Covid-19 đã có chiều hướng giảm ở hầu hết khu vực trên thế giới. Ngoại lệ duy nhất là châu Âu, khi biến chủng Delta hoành hành tại các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp như Nga và Romania, cũng như những nơi đã bỏ quy định buộc đeo khẩu trang.
Biến chủng Delta cũng đang gây ra làn sóng dịch mới tại những quốc gia có tỷ lệ tiêm vaccine cao nhưng miễn dịch tự nhiên thấp như Trung Quốc hay Singapore.
“Quá trình chuyển đổi (của Covid-19 từ đại dịch sang dịch bệnh thông thường) ở mỗi nơi sẽ khác nhau vì chịu ảnh hưởng của khả năng miễn dịch, cả miễn dịch tự nhiên và từ vaccine”, nhà dịch tễ học Marc Lipsitch tại Đại học Harvard nhận định.
Một số chuyên gia dự đoán làn sóng dịch gây ra bởi biến chủng Delta tại Mỹ sẽ kết thúc trong tháng 11. Đây có thể là đợt bùng phát dịch lớn cuối cùng.
“Chúng ta đang chuyển đổi từ giai đoạn ‘đại dịch’ sang ‘dịch bệnh thông thường’. Virus sẽ trở thành vấn đề thường trực tại Mỹ”, ông Scott Gottlieb, cựu lãnh đạo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ, nói.
 |
| Một số chuyên gia dự báo đợt bùng phát dịch hiện nay sẽ là đợt dịch lớn cuối cùng tại Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Trong khi đó, nhà nghiên cứu Chris Murray tại Đại học Washington dự đoán nước Mỹ sẽ chỉ trải qua đợt dịch rất nhỏ vào mùa đông. “Nếu không có biến chủng nguy hiểm mới, Covid-19 sẽ thực sự suy yếu kể từ tháng 4”, ông nói.
Ngay cả ở các quốc gia có tỷ lệ nhiễm ở mức cao như Anh, vaccine cũng giúp nhiều người bệnh không phải nhập viện. Nhà dịch tễ học Neil Ferguson tại Đại học Hoàng gia London nhận định “phần lớn đại dịch đã qua”.
Tương lai sẽ ra sao?
Tuy vậy, Covid-19 vẫn sẽ khiến nhiều người mắc bệnh và tử vong trong nhiều năm tới, giống như các bệnh thông thường khác như sốt rét hay sốt xuất huyết.
Một số chuyên gia nhận định Covid-19 có thể trở nên giống bệnh sởi. Các đợt dịch mới vẫn sẽ bùng phát ở những nơi có tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp. Số khác nghĩ Covid-19 sẽ giống cúm mùa thông thường. Một số lại nghĩ Covid-19 sẽ chủ yếu gây bệnh cho trẻ em. Tuy nhiên, đây đều là dự báo cho tương lai.
Giáo sư Ferguson dự đoán Covid-19 sẽ khiến số ca tử vong do bệnh đường hô hấp tại Anh tăng trong khoảng thời gian từ 2 đến 5 năm tới, nhưng dịch bệnh không gây quá tải hệ thống y tế hay buộc áp đặt lại các biện pháp hạn chế.
“Tình hình sẽ biến chuyển từ từ”, ông nói. Theo ông, loài người sẽ phải đối phó với Covid-19 như một dịch bệnh kéo dài dai dẳng.
 |
| Covid-19 có thể trở thành một loại dịch bệnh thông thường. Ảnh: Reuters. |
Nhà virus học Trevor Bedford, người đang theo dõi sự tiến triển của virus SARS-CoV-2, dự đoán từ 50.000 người sẽ tử vong do Covid-19 tại Mỹ mỗi năm trong giai đoạn 2022-2023. Để so sánh, số ca tử vong trung bình mỗi năm do cúm mùa tại Mỹ là khoảng 30.000.
“Virus có khả năng sẽ đột biến. Do đó, chúng ta cần tiêm bổ sung hàng năm để chống lại biến chủng mới nhất”, ông Bedford nói.
Nếu kịch bản Covid-19 trở thành dịch bệnh theo mùa như cúm thực sự diễn ra, các chuyên gia dự đoán căn bệnh này sẽ tác động đáng kể đến hệ thống y tế.
“Đây sẽ là vấn đề với các bệnh viện”, nhà nghiên cứu Chris Murray nhận xét. “Tuy vậy, tôi tin thời kỳ mà cuộc sống con người bị các biện pháp chống dịch can thiệp sẽ qua sau đợt dịch mùa đông tới”.
Dù vậy, nhân loại chưa thể yên tâm. Ông Richard Hatchett, Giám đốc điều hành Liên minh Đổi mới Sáng tạo Sẵn sàng cho Dịch bệnh (CEPI), nhận định thế giới vẫn còn gặp nguy hiểm khi nhiều quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng còn ở mức rất thấp.
“Điều khiến tôi lo ngại về đại dịch là nguy cơ biến chủng mới xuất hiện, vượt qua hệ thống miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhờ vaccine”, ông nói. “Viễn cảnh này giống như sự bùng phát của một đại dịch hoàn toàn mới, trong khi chúng ta chưa thoát khỏi đợt dịch cũ”.
