Trước nhu cầu năng lượng khổng lồ của AI, các ông lớn công nghệ như Jeff Bezos hay Elon Musk đang nghiêm túc thảo luận về việc xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn ngoài không gian, lập luận rằng đây là con đường bền vững duy nhất để vận hành các hệ thống tiêu thụ năng lượng cực lớn.
Những tuyên bố đầy tham vọng này được đưa ra trong bối cảnh Blue Origin của Jeff Bezos và SpaceX của Elon Musk đang đẩy mạnh việc giảm chi phí và tăng tần suất du hành không gian. Sự hội tụ giữa cuộc đua không gian và làn sóng AI đang mở ra một kỷ nguyên đầu tư mới, mặc dù nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại về nguy cơ hình thành "bong bóng AI".
Áp lực năng lượng
Nhu cầu năng lượng của AI đang vượt xa khả năng cung cấp của lưới điện hiện tại trên Trái Đất. Chính phủ Mỹ đã cảnh báo về sự cần thiết phải bổ sung một lượng lớn công suất mới. Trên thực tế, các công ty AI phải tìm kiếm các nguồn điện tạm thời.
XAI của Elon Musk đang sử dụng tua-bin khí. Trong khi đó, OpenAI đang thúc đẩy quan hệ đối tác với chính phủ để bổ sung 100 gigawatt công suất/năm, một con số khổng lồ.
Để dễ hình dung, 100 gigawatt là một nhu cầu năng lượng vượt xa trí tưởng tượng của con người ở thế hệ trước. Trong bộ phim Back to the Future, con số 1,21 gigawatt để du hành thời gian được xem là mức năng lượng không tưởng, tương đương một tia sét. Giờ đây, 1 gigawatt lại trở nên quá nhỏ bé so với nhu cầu dự kiến của ngành công nghiệp AI.
 |
| Trung tâm dữ liệu của Amazon tại Ashburn, Virginia, Mỹ. Ảnh: Jonathan Ernst/Reuters. |
Theo các ông trùm công nghệ, giải pháp tối ưu là chuyển tải hoạt động tính toán lên không gian, nơi năng lượng mặt trời có thể được thu hoạch hiệu quả hơn. Không gian vũ trụ mang lại nhiều lợi thế then chốt cho việc đặt các trung tâm dữ liệu.
Thứ nhất, các tấm pin mặt trời trên quỹ đạo hoặc Mặt Trăng có thể thu được ánh nắng trực tiếp và liên tục, loại bỏ hoàn toàn gián đoạn do thời tiết. Thứ hai, môi trường chân không cho phép giảm đáng kể nhu cầu làm mát. Cuối cùng, các nhà điều hành có thể tránh được các rào cản pháp lý và sự phản đối từ dư luận, thường làm chậm việc xây dựng cơ sở hạ tầng trên Trái Đất.
Mặc dù tính kinh tế của các trung tâm dữ liệu không gian chưa hoàn toàn khả thi, một phân tích của Phil Metzger, giáo sư nghiên cứu và cựu nhà khoa học NASA, dự đoán chúng có thể trở nên hợp lý trong khoảng một thập kỷ tới.
“Tôi nghĩ các máy chủ AI trong không gian là trường hợp kinh doanh thực sự đầu tiên sẽ dẫn đến nhiều trường hợp khác”, ông Metzger nhận định.
Tỷ phú Jeff Bezos cũng thể hiện sự tự tin cao độ. “Mặt Trăng là một món quà từ vũ trụ. Chi phí xây dựng các trung tâm dữ liệu trên vũ trụ sẽ rẻ hơn dưới mặt đất trong vài thập kỷ tới. Vũ trụ cuối cùng sẽ là một trong những nơi giúp Trái Đất trở nên tốt đẹp hơn”, ông tuyên bố tại một hội nghị công nghệ.
Kế hoạch đã được triển khai
Các công ty công nghệ đã bắt tay vào các dự án mang tính đột phá.
Alphabet, công ty mẹ của Google, đã công bố Project Suncatcher, một sáng kiến nhằm mở rộng quy mô học máy trong không gian. Alphabet dự kiến phóng 2 vệ tinh thử nghiệm vào đầu năm 2027 để kiểm tra phần cứng trên quỹ đạo. CEO Sundar Pichai chia sẻ: “Giống như bất kỳ dự án moonshot nào, nó sẽ đòi hỏi chúng ta phải giải quyết rất nhiều thách thức kỹ thuật phức tạp”.
Nvidia mới đây cũng hợp tác với công ty khởi nghiệp Starcloud để nghiên cứu các giải pháp trung tâm dữ liệu ngoài không gian.
 |
| Trung tâm dữ liệu AI mới nằm trong phạm vi của dự án Stargate của OpenAI, Oracle, và SoftBank đang được xây dựng tại Abilene, Texas, Mỹ. Ảnh: OpenAI. |
Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk đang tập trung tận dụng tài sản không gian của mình cho nhu cầu năng lượng AI. Ông đang phát triển các phiên bản mới của vệ tinh Starlink chạy bằng năng lượng mặt trời, trang bị laser tốc độ cao để xây dựng các trung tâm dữ liệu trong không gian.
Ông Musk gần đây tiết lộ kế hoạch đã được vạch ra nhằm giúp các vệ tinh AI này đạt công suất 100 gigawatt điện mặt trời hàng năm - tương đương khoảng 1/4 mức tiêu thụ trung bình hàng năm của Mỹ. Ông khẳng định quy mô phi thường của ý tưởng này: “Nó thật điên rồ”.
CEO SpaceX thậm chí còn đưa ra một ý tưởng táo bạo hơn: thiết lập một căn cứ trên Mặt Trăng có khả năng sản xuất các vệ tinh AI chạy bằng năng lượng mặt trời tại chỗ và phóng chúng lên quỹ đạo bằng súng phóng khối, nhằm tạo ra 100 terawatt điện mỗi năm.
Những câu hỏi chúng ta phải đối mặt trong thế giới AI
Chúng ta có rất nhiều câu hỏi về thế giới AI, mà đó đều là những nghi hoặc không dễ có ngay đáp án.
Cuốn sách Thời đại AI - Và tương lai loài người chúng ta trình bày cách AI làm thay đổi mối quan hệ của chúng ta với tri thức, chính trị và xã hội. Mục tiêu tối thượng của cuốn sách này là giải thích về AI và cung cấp cho độc giả những câu hỏi mà chúng ta sẽ phải đối mặt trong những năm tới lẫn bộ công cụ để bắt đầu trả lời chúng.
