 |
Hôm 12/3, Tổng thống Joe Biden cùng lãnh đạo phe Dân chủ tại lưỡng viện Quốc hội công bố Kế hoạch giải cứu nước Mỹ - gói kích thích kinh tế trị giá 1.900 tỷ USD - tại Vườn Hồng Nhà Trắng.
Nếu quyết thực hiện đến cùng, ông Biden có thể nâng mức lương tối thiểu của dân Mỹ lên 15 USD/giờ, cho phép người nhập cư bất hợp pháp được cấp quốc tịch trong 8 năm, siết chặt quy định sở hữu vũ khí, tạo ra 10 triệu việc làm trong ngành năng lượng sạch. Và đó mới chỉ là khởi đầu, theo Washington Post.
Mất lòng đảng Cộng hòa
Từ khi vào Nhà Trắng, Tổng thống Biden đã đặt ra một chương trình hành động quyết liệt làm hài lòng phe cấp tiến trong đảng. Nhóm này trước đó nghi ngờ quyết tâm của ông Biden thực hiện những chính sách giúp thay đổi diện mạo nước Mỹ.
Chiến thắng đầu tiên của ông Biden đến vào tuần qua, khi lưỡng viện Quốc hội phê chuẩn gói cứu trợ đại dịch Covid-19 trị giá 1.900 tỷ USD, trong đó có nhiều nội dung phe cấp tiến chờ đợi từ lâu.
"Đó là một chương trình hành động táo bạo, tiến bộ với nhiều thay đổi", Hạ nghị sĩ Pramila Jayapal, lãnh đạo phong trào cấp tiến tại Quốc hội Mỹ, cho biết.
 |
| Tổng thống Joe Biden công bố gói cứu trợ 1.900 tỷ USD. Ảnh: Reuters. |
Nhưng tham vọng lớn của Tổng thống Biden, đặc biệt trong vấn đề nhập cư và biến đổi khí hậu, có thể phản tác dụng, khiến đảng Dân chủ lâm nguy trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022, trao cho phe Cộng hòa cái cớ để gọi ông là một tổng thống cực đoan cánh tả.
Một số thành viên đảng Dân chủ đã lên tiếng cảnh báo về quy mô những đề xuất của Tổng thống Biden trong nhập cư và xây dựng cơ sở hạ tầng, hoài nghi về triển vọng của những đề xuất này.
"Chúng tôi đã cảnh báo cử tri rằng ông Biden sẽ khiến người làm trong ngành năng lượng mất việc làm, và ông đã làm vậy ngay ngày đầu tiên. Chúng tôi đã cảnh báo Biden sẽ phá hủy biên giới, và chúng ta thấy khủng hoảng biên giới nổ ra ngay trước mắt", ông Michael Adams, giám đốc truyền thông Ủy ban Lập pháp Quốc gia đảng Cộng hòa, cho biết.
"Điều đó giúp chúng ta đến gần với khả năng lấy lại Nhà Trắng, chúng ta sẽ nhắc nhở cử tri về chương trình hành động của ông Biden mỗi ngày", ông McAdams nói.
Doug Andres, thư ký báo chí của lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, cho rằng phe Dân chủ đang "thỏa mãn" với gói cứu trợ đại dịch, nhưng đảng Cộng hòa sẽ đáp trả khi chính quyền Tổng thống Biden thúc đẩy thông qua các đạo luật bổ sung.
"Sẽ đến lúc thế nước đảo chiều. Chi tiêu quá độ và những chính sách không phù hợp với phần lớn người Mỹ sẽ làm hại phe Dân chủ. Đó là cách thất bại điển hình của đảng Dân chủ", ông Andres nói.
Hiện đã xuất hiện những lo ngại về khả năng phe Dân chủ tiếp tục duy trì sự đoàn kết trong nội bộ để có thể đánh bại đảng Cộng hòa khi chương trình nghị sự của Tổng thống Biden chuyển sang những vấn đề từ trước đến nay luôn gây chia rẽ nhiều hơn.
"Chúng ta phải có hợp tác lưỡng đảng nếu muốn giải quyết những vấn đề này. Nhập cư đã là vấn đề từ khi tôi được bầu vào Quốc hội 16 năm trước. Chúng tôi không muốn thông qua luật chỉ với lá phiếu của phe Dân chủ. Tôi không nói đến 1 hay 2 phiếu Cộng hòa, tôi muốn nói tới sự ủng hộ từ lượng lớn thành viên đảng đối lập", Hạ nghị sĩ Dân chủ G.K Butterfield nói.
Kế hoạch tiếp theo
Trong bối cảnh nguồn tiền bổ sung cho các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng còn chưa có, ông Butterfield và nhiều nghị sĩ đang kêu gọi tăng thuế để phục vụ những khoản chi mới của chính phủ liên bang.
Tuần tới, phe Dân chủ tại Hạ viện dự kiến bỏ phiếu thông qua một dự luật mở đường cho việc cấp quốc tịch cho trẻ em được đưa đến Mỹ bất hợp pháp. Đạo luật này có thể khiến việc sửa đổi chính sách nhập cư càng thêm khó khăn hơn.
Một quan chức cho biết các trợ lý đang đưa ra lời khuyên giúp Tổng thống Biden lựa chọn bước đi tiếp theo Nhà Trắng sẽ thúc đẩy. Ông Biden cũng đã thảo luận sơ bộ với các lãnh đạo Quốc hội.
Liên minh Cấp tiến Quốc hội, tổ chức gồm các nghị sĩ thuộc phe cực tả tại lưỡng viện, đã đề nghị một cuộc gặp với Tổng thống Biden và Chánh văn phòng Nhà Trắng Ron Klain để thảo luận về chiến lược thông qua luật nâng lương tối thiểu lên 15 USD/giờ.
 |
| Ông Biden lập ra lộ trình giúp người nhập cư trái phép được cấp quốc tịch Mỹ trong 8 năm. Ảnh: AFP. |
Trước đó, ông Biden từng đề xuất đưa quy định nâng lương tối thiểu vào gói cứu trợ 1.900 tỷ USD. Tuy nhiên, ông nhanh chóng nhượng bộ bởi lo sợ sẽ không qua được Thượng viện, và thực tế Thượng viện cũng không chấp nhận quy định này.
Trong thời gian sắp tới của nhiệm kỳ tổng thống, ông Biden sẽ phải xử lý "tinh tế hơn" nếu muốn thúc đẩy thành công các chính sách cải tổ kinh tế và xã hội Mỹ.
Thị trưởng Louisville Greg Fischer, chủ tịch Ủy ban Thị trưởng Mỹ, chỉ ra rằng các ưu tiên của đảng Dân chủ phần lớn đều nằm trong chương trình hành động của Tổng thống Biden, như cơ sở hạ tầng, nhập cư, giảm bạo lực súng đạn, và nâng lương tối thiểu.
"Tôi không nghĩ đây là cực đoan. Tôi cho rằng đất nước chúng ta đã tê liệt trong một thập kỷ qua", ông Fischer nói.
Trong khi đó, Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer cho biết bà tin chương trình nghị sự dân túy hơn đối thủ, hướng đến những nhu cầu của người Mỹ bình dân, đã giúp ông Biden giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11/2020.
Những tuần đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Biden tập trung vào gói cứu trợ giúp ngay lập tức đối phó các thách thức đến từ đại dịch Covid-19. Bước tiếp theo sẽ là đề xuất phục hồi giúp sửa chữa những gì mà ông Biden coi là "vấn đề mang tính hệ thống", vốn tồn tại từ trước, và càng trở nên tồi tệ trong thời gian đại dịch.
Liệu có đoàn kết đất nước?
Tổng thống Biden đang đứng trước sức ép thực hiện triệt để những cam kết từng đưa ra trong thời gian tranh cử như cấm vũ khí sát thương và tăng cường kiểm tra lý lịch người mua súng.
Biến đổi khí hậu là mặt trận ông Biden đến nay hành động quyết liệt nhất. Tân tổng thống đã sử dụng thẩm quyền hành pháp để hạn chế các dự án nhiên liệu hóa thạch ngay từ ngày đầu nhiệm kỳ.
Chỉ vài giờ sau lễ nhậm chức, Tổng thống Biden đã tước giấy phép dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL nối miền Nam nước Mỹ với Canada, đồng thời đưa Mỹ trở lại Hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu. Trong vòng vài ngày, ông Biden đình chỉ tất cả dự án thăm dò dầu khí trên các vùng đất và mặt nước thuộc sở hữu của liên bang.
Chính sách quyết liệt như thế, dù làm hài lòng phe cấp tiến, cũng có nguy cơ đẩy những người Dân chủ ôn hòa vào thế khó, nếu chính quyền không thể tạo ra việc làm cho các lao động trong ngành năng lượng cũng như khai thác gỗ.
 |
| Tổng thống Biden đã tước giấy phép dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL. Ảnh: Reuters. |
Những biện pháp cứng rắn về môi trường đã vấp phải phản ứng dữ dội từ giới doanh nghiệp, trong đó có cả các tiếng nói từ phe Dân chủ tại các bang sản xuất dầu khí.
Về nhập cư, Tổng thống Biden đảo ngược một số chính sách thời Trump như mở cửa lại biên giới với dân các nước Hồi giáo, chấm dứt dự án xây tường biên giới, lập ra lộ trình cấp quốc tịch cho 11 triệu người nhập cư trái phép, mở rộng chương trình visa và thẻ xanh, đồng thời tạo điều kiện dễ dàng hơn cho người nộp đơn tị nạn ở Mỹ.
"Vấn đề lớn nhất hiện nay tôi tin là đảng Dân chủ đang quá hấp tấp trong nhập cư. Đảng Dân chủ cho rằng cuộc bầu cử 2020 đã phủ nhận mọi chính sách của cựu Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa, trong khi thực tế, những gì chúng tôi đề xuất về nhập cư rất được ủng hộ, không chỉ trong các cử tri bảo thủ, mà còn cả những cử tri ôn hòa, độc lập và cử tri Latin", Chris Hartline, người phát ngôn của Ủy ban Thượng viện Quốc gia đảng Cộng hòa, cho biết.
Phe Dân chủ nói họ đã rút ra được bài học sau nhiều năm hai đảng chia rẽ và hận thù sâu sắc, rằng giờ họ có đủ dũng khí để theo đuổi chính sách mà đảng này tin là tốt nhất cho đất nước.
"Từ lâu tôi đã chấp nhận thực tế là đảng Cộng hòa sẽ công kích về mọi vấn đề họ coi là gây tranh cãi, bất kể chúng tôi làm gì đi nữa. Việc của chúng tôi là không được sợ hãi, quyết tâm làm những gì cần làm và giải thích cho người Mỹ hiểu", Guy Cecil, chủ tịch một ủy ban hành động chính trị Dân chủ có tên Priorities USA, nói.
Drew Hammill, phó chánh văn phòng Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, cho rằng đảng phe Dân chủ không thể tiếp tục sống trong sợ hãi.
"Một phần là bởi đảng Cộng hòa đã trở nên điên rồ. Nếu họ nay đã trở thành đảng của thuyết âm mưu và tư tưởng cánh hữu, chẳng nhẽ chúng ta sẽ đầu hàng chỉ bởi họ không ủng hộ bất cứ điều gì?", ông Hammill nói.
Các trợ lý của ông Biden, nhiều người từng làm việc cho chính quyền Obama, nói kinh nghiệm khi thúc đẩy gói cứu trợ năm 2009 giúp ích cho con đường phía trước mà họ lựa chọn.
Các trợ lý nói không ai nhớ đến 3 thượng nghị sĩ Cộng hòa từng bỏ phiếu ủng hộ dự luật, điều cử tri quan tâm nhất sau này là kết quả cuối cùng.
Chánh văn phòng Nhà Trắng Ron Klain nhiều lần cam đoan với các đồng nghiệp rằng khi mọi người Mỹ được tiêm vaccine và nhận khoản tiền cứu trợ, đất nước sẽ lại đoàn kết.
