Làm thế nào để đo các chỉ số trong đại dịch Covid-19 là vấn đề được quan tâm kể từ khi dịch bệnh bắt đầu.
Có nhiều khó khăn trong việc đưa ra các con số này. Một số quốc gia có số xét nghiệm trên đầu người nhiều trong khi các quốc gia khác thực hiện ít xét nghiệm hơn. Chính phủ các nước cũng thu thập số liệu thống kê khác nhau.
Do đó, việc so sánh các số liệu như số ca nhiễm, phục hồi hoặc tử vong giữa các quốc gia với nhau sẽ trở nên không chính xác.
 |
| Quan tài nạn nhân của Covid-19 tại bệnh viện ở Mulhouse, miền Đông nước Pháp. Ảnh: AFP. |
Phương pháp tính sự thay đổi tỷ lệ tử vong
Các nhà nghiên cứu đang dựa vào “sự thay đổi tỷ lệ tử vong” như biện pháp đáng tin cậy hơn để đánh giá quy mô thực sự của đại dịch. Phương pháp này lấy tỷ lệ tử vong của năm trước làm cơ sở và tính sự chênh lệch của tỷ lệ tử vong năm nay so với năm trước để làm thước đo chính xác hơn về tác động của virus corona.
Bằng cách này, các nhà nghiên cứu có thể nắm được các trường hợp tử vong không được tính đến.
Lý do chính biện pháp này được áp dụng là có rất nhiều sự mơ hồ trong việc đếm số ca tử vong do Covid-19. Một số quốc gia tính cả những ca nghi nhiễm trong khi quốc gia khác sử dụng các tiêu chuẩn hẹp hơn.
Và các quốc gia có định nghĩa ca tử vong vì virus corona hẹp hơn đôi khi bị cho rằng họ không đếm đủ số người chết để giảm nhẹ tác động của cuộc khủng hoảng.
Ngược lại, trên lý thuyết, sự thay đổi tỷ lệ tử vong là số liệu đáng tin cậy hơn.
Politico đã xem xét cách một số quốc gia châu Âu đo lường tỷ lệ tử vong do Covid-19 và xếp các quốc gia này vào ba nhóm: quốc gia sử dụng định nghĩa ca tử vong vì Covid-19 hẹp; quốc gia có định nghĩa hỗn hợp; và quốc gia có định nghĩa rộng.
Sau đó, Politico so sánh sự khác biệt giữa số người chết do Covid-19 chính thức của các quốc gia này và sự thay đổi tỷ lệ tử vong.
Politico đã xem xét nhiều yếu tố khác nhau để xếp các quốc gia vào các nhóm như liệu tất cả trường hợp tử vong do virus corona có cần phải dương tính với virus hay các trường hợp tử vong bên ngoài bệnh viện có được tính vào.
Tỷ lệ chênh lệch của quốc gia dùng định nghĩa rộng là ít nhất
Nhìn chung, sự khác biệt giữa hai số liệu trên của các quốc gia sử dụng định nghĩa ca tử vong do Covid-19 hẹp là lớn hơn. Áo chỉ tính những người tử vong do virus corona là người có kết quả xét nghiệm dương tính và có thể xác định rằng người đó chết do virus.
Hà Lan chỉ tính những bệnh nhân được xét nghiệm dương tính với virus và chết trong bệnh viện. Kết quả là số ca tử vong Covid-19 của Hà Lan chỉ bằng 48% tổng số ca tử vong thay đổi so với năm trước.
Các quốc gia có định nghĩa hỗn hợp đếm số người chết cả bên trong và bên ngoài bệnh viện. Họ cũng không phân biệt bệnh nhân chết vì Covid-19 hay chỉ nhiễm virus lúc chết.
Anh chỉ tính bệnh nhân có kết quả xét nghiệm dương tính và tử vong tại bệnh viện vào số ca tử vong do Covid-19. Nhưng kể từ ngày 29/4, quốc gia này đã bắt đầu đếm cả số ca tử vong bên ngoài bệnh viện.
 |
| Một nhà hàng ngoài trời ở Áo. Áo là quốc gia có định nghĩa ca tử vong vì Covid-19 hẹp. Ảnh: AP. |
Trong khi đó, Pháp tính tất cả trường hợp tử vong có liên quan đến Covid-19 trong các bệnh viện cũng như viện dưỡng lão, nơi phần lớn ca tử vong xảy ra. Khoảng cách giữa hai chỉ số thu hẹp đáng kể trong trường hợp này.
Số ca tử vong do virus corona mà Pháp công bố chiếm 86% số ca tử vong tăng thêm so với năm trước. Ngoài Pháp và Anh, Đức, Italy, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Cộng hòa Czech, Romania là các quốc gia châu Âu cũng nằm trong nhóm này.
Các quốc gia trong nhóm có định nghĩa ca tử vong do Covid-19 rộng tính số người chết ở mọi nơi chứ không chỉ riêng ở bệnh viện. Họ tính số ca tử vong trên những người được xác nhận nhiễm Covid-19 và các trường hợp bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm bệnh nhưng chưa thực hiện xét nghiệm.
 |
| Bộ trưởng Ngoại giao Anh Dominic Raab phát biểu trong phiên chất vấn thủ tướng trong khi các thành viên của Nghị viện Anh tuân theo quy tắc các ly xã hội tại Hạ viện Anh ngày 29/4. Ảnh: AP. |
Bỉ là một trong những quốc gia áp dụng cách tiếp cận rộng này. Quốc gia này tính cả các trường hợp tử vong mà người bệnh có các triệu chứng giống Covid-19.
Do đó, các trường hợp tử vong do virus corona mà Bỉ công bố chiếm tới 93% số ca tử vong thay đổi so với năm trước. Phần Lan cũng là quốc gia có cách tiếp cận này.
Tuy nhiên, những điều này cũng đi kèm với một số cảnh báo nhất định. Các tiêu chuẩn về cách số ca tử vong được ghi nhận không phải lúc nào cũng rõ ràng. Các quốc gia cũng có thể thay đổi phương pháp tính của mình theo thời gian, như trường hợp nước Anh.
 |
| Bệnh nhân Covid-19 trò chuyện với bác sĩ ở bệnh viện Jessa tại Hasselt, Bỉ. Ảnh: AP. |
Hơn nữa, không phải tất cả trường hợp tử vong tăng thêm so với năm trước đều nhất thiết là do nhiễm virus corona. Những người này có thể tử vong do ảnh hưởng của đại dịch đối với hệ thống y tế của một quốc gia.
Các tác động gián tiếp này có thể bao gồm không thể được phẫu thuật hoặc hóa trị. Mặc dù vậy, dữ liệu từ Bỉ và các quốc gia khác trong nhóm có định nghĩa rộng cho thấy các tác động gián tiếp như vậy khá nhỏ.
Cuối cùng, các xu hướng khác trong việc tính toán hoặc biến thể ngẫu nhiên đơn giản có thể cũng làm số liệu bị lệch.
