Ngày 22/12 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một “lớp tàu Trump” mới gồm các thiết giáp hạm của Hải quân Mỹ, mô tả đây là dòng tàu tác chiến vượt trội, nhằm thay thế đội tàu hiện tại mà ông gọi là “cũ kỹ, mệt mỏi và lỗi thời”.
Phát biểu tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, ông Trump mô tả các “lớp tàu Trump” là “nhanh nhất, lớn nhất và mạnh hơn gấp 100 lần bất kỳ thiết giáp hạm nào từng được chế tạo”.
Hải quân nước này có kế hoạch đóng từ 20 đến 25 thiết giáp hạm lớp Trump. Riêng hai chiếc đầu tiên sẽ được triển khai ngay lập tức.
Bộ trưởng Hải quân John Phelan ví các thiết giáp hạm mới với lớp Iowa thời Thế chiến II - trụ cột của hạm đội Mỹ từ thập niên 1940 đến đầu những năm 1990.
Tuy nhiên, chiếc đầu tiên của lớp Trump, mang tên USS Defiant, sẽ là “tàu chiến lớn nhất, nguy hiểm nhất, linh hoạt nhất và đẹp nhất trên mọi đại dương”, ông Phelan nhấn mạnh, theo USA Today.
 |
| Ông Trump công bố “lớp tàu Trump” mang sức mạnh vượt trội vào ngày 22/12 tại Mar-a-Lago. Ảnh: Reuters. |
“Tàu chiến lớn nhất và sức sát thương nhất”
Theo tài liệu thông tin do Hải quân Mỹ công bố, lớp tàu Trump sẽ là “tàu chiến có sức sát thương lớn nhất từng được chế tạo”.
Với chiều dài lên tới 268 m và lượng giãn nước từ 30.000 đến 40.000 tấn, đây sẽ là các tàu mặt nước lớn nhất mà Hải quân Mỹ đóng kể từ Thế chiến II.
Những thiết giáp hạm lừng danh thời đó, như USS Missouri - nơi Nhật Bản ký văn kiện đầu hàng năm 1945 - dài 270 m và có lượng giãn nước khoảng 58.000 tấn.
Hiện nay, các tàu mặt nước lớn nhất trong biên chế Hải quân Mỹ là khu trục hạm lớp Zumwalt, với lượng giãn nước khoảng 15.000 tấn.
Theo đánh giá của Hải quân Mỹ, kích thước tàu lớp Trump lớn gấp khoảng ba lần khu trục hạm lớp Arleigh Burke - lực lượng nòng cốt của các hạm đội mặt nước Mỹ hiện nay.
Theo thiết kế được hình dung, các lớp tàu Trump sẽ sở hữu “hỏa lực hủy diệt mạnh nhất từng có trên một tàu mặt nước, với khả năng tấn công đối phương ở tầm xa gấp 80 lần so với lớp trước đó”, theo trang web mới của Hải quân Mỹ giới thiệu về dự án.
 |
| Các hình ảnh mô phỏng về lớp tàu Trump. Ảnh: Reuters. |
Các thiết giáp hạm này sẽ được trang bị tên lửa hành trình có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, phóng từ 12 ống phóng trên tàu. Những tên lửa này được mô tả là siêu vượt âm - bay nhanh gấp hơn 5 lần tốc độ âm thanh - và có khả năng cơ động để đánh lạc hướng hệ thống phòng thủ đối phương.
Ngoài ra, lớp Trump còn có 128 ống phóng thẳng đứng, dùng cho tên lửa hành trình Tomahawk bay chậm hơn, tên lửa chống hạm hoặc tên lửa đánh chặn phòng thủ.
Các hình ảnh mô phỏng được trưng bày tại sự kiện ở Mar-a-Lago cho thấy thiết kế thân tàu với ba cụm ống phóng thẳng đứng (VLS) cỡ lớn - hai cụm bố trí ở mũi và một cụm ở phía đuôi, theo trang War Zone.
Một số hình ảnh còn mô tả cảnh tàu phóng đồng thời nhiều loại vũ khí, trong đó có tên lửa IRCPS, tên lửa hành trình Tomahawk và một biến thể thuộc họ Standard Missile.
Các vũ khí khác bao gồm pháo điện từ (rail gun), pháo hải quân cỡ 5 inch, cùng nhiều loại laser và pháo cỡ nhỏ.
Không chỉ đóng vai trò nền tảng hỏa lực, các tàu này còn được định hướng trở thành trung tâm chỉ huy - kiểm soát trên biển, có khả năng điều phối cả phương tiện có người lái và không người lái.
Theo ông Trump, những năng lực dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI), dù chưa được công bố chi tiết, cũng sẽ là một cấu phần quan trọng trong thiết kế tổng thể.
Trong cấu trúc lực lượng tương lai, lớp tàu Trump sẽ nằm trong mô hình “cao - thấp” của Hải quân Mỹ, hoạt động song song với các tàu hộ vệ FF(X) thế hệ mới và các hạm đội tàu không người lái đang được phát triển.
 |
| Cả bốn thiết giáp hạm lớp Iowa từng được đóng đều xuất hiện khi cùng cơ động trên biển. Ảnh: Hải quân Mỹ. |
Đủ sức tái định hình Hải quân Mỹ?
Trong cuộc phỏng vấn với Global Times, ông Zhang Junshe, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Học thuật Quân sự Hải quân thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, nhận định việc trang bị thêm các tên lửa hiện đại khiến “lớp tàu Trump” thực chất trở thành một dạng tàu chiến mới, khác với khái niệm thiết giáp hạm truyền thống vốn dựa vào pháo cỡ lớn.
“Kích thước đồ sộ của thiết giáp hạm cũng đồng nghĩa với việc dễ bị tổn thương hơn và có thể trở thành mục tiêu tấn công thuận lợi, đặc biệt khi được chất đầy vũ khí”, Global Times dẫn lời ông Zhang.
Chuyên gia này cũng cho rằng sự suy giảm của ngành công nghiệp đóng tàu Mỹ có thể là trở ngại lớn đối với kế hoạch đầy tham vọng nói trên.
Một số chuyên gia khác cũng đặt câu hỏi rằng: liệu những con tàu này có thực sự phù hợp với yêu cầu tác chiến trong tương lai hay không?
Đây cũng chính là vấn đề đang được đặt ra với “báu vật” hiện tại của hạm đội Mỹ - các tàu sân bay. Những “pháo đài nổi” dài khoảng 335 m, tương đương ba sân bóng bầu dục, liệu có thể sống sót trong một cuộc xung đột với đối thủ ngang tầm như Trung Quốc?
Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) hiện sở hữu tên lửa đạn đạo tầm trung DF-26, được mệnh danh là “sát thủ tàu sân bay”. Loại vũ khí này được thiết kế để tiêu diệt các tàu sân bay Mỹ từ khoảng cách rất xa ngoài khơi Trung Quốc, trước khi tiêm kích Mỹ kịp tiếp cận các mục tiêu trên đất liền Trung Quốc.
Một số nhà phân tích cho rằng Washington nên chuyển trọng tâm sang số lượng lớn các tàu chiến cỡ nhỏ, mỗi tàu chỉ mang vài tên lửa hoặc máy bay không người lái, rồi phân tán chúng trên không gian biển rộng lớn. Cách tiếp cận này có thể vô hiệu hóa lợi thế tên lửa của Bắc Kinh bằng việc tạo ra quá nhiều mục tiêu để đối phương không thể xử lý hết, CNN cho biết.
 |
| Tàu ngầm không người lái AJX002 được phô diễn trong lễ duyệt binh Trung Quốc ngày 3/9. Ảnh: Reuters. |
Tài liệu thông tin của Bộ Quốc phòng Mỹ năm 2023 cho biết Washington đang tái cấu trúc lực lượng tại Thái Bình Dương theo hướng “cơ động hơn, phân tán hơn, bền bỉ hơn và có sức sát thương cao hơn”, nhằm răn đe đối thủ và trấn an các đồng minh.
Giống như tàu sân bay, các thiết giáp hạm cỡ lớn cũng bị chỉ trích là tập trung quá nhiều hỏa lực trên một nền tảng duy nhất.
“Ưu thế của các tàu chiến nhỏ và hệ thống không người lái là có thể tăng số lượng với chi phí tương đối thấp, đồng thời nâng cao khả năng sống còn bằng cách phân tán rủi ro trên nhiều nền tảng”, ông Yu Jihoon, nghiên cứu viên tại Viện Phân tích Quốc phòng Hàn Quốc và cựu sĩ quan tàu ngầm Hàn Quốc, nhận định.
Theo một số ý kiến, tàu lớn không chỉ dễ tổn thương trước tên lửa. Thách thức còn đến từ các hệ thống không người lái giá rẻ trên không, trên mặt biển và dưới đáy biển. Cuộc xung đột tại Ukraine cho thấy những nền tảng này có thể vô hiệu hóa, thậm chí đánh chìm cả tàu mặt nước lẫn tàu ngầm.
Trong cuộc duyệt binh ngày 3/9, Trung Quốc đã phô diễn loạt máy bay và phương tiện không người lái dưới biển. Viết trên trang Naval News trong tháng này, nhà phân tích H I Sutton cho rằng các thiết bị không người lái cỡ lớn của Trung Quốc có thể được sử dụng để rải mìn, phong tỏa các cảng hải quân Mỹ trên khắp Thái Bình Dương. Nếu các thiết giáp hạm mới của Mỹ không thể rời cảng, toàn bộ hỏa lực tấn công của chúng cũng sẽ trở nên vô nghĩa.
Tuy còn nhiều thách thức, nhưng như ông Trump đã nhấn mạnh trong bài phát biểu hôm 22/12, Mỹ từng là quốc gia đã tăng tốc sản xuất quân sự trong Thế chiến II tới mức có thể hạ thủy nhiều con tàu chỉ trong một ngày.
Ông Carl Schuster, nhà phân tích và cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ, lại nhìn thấy một ví dụ gần hơn, từ thập niên 1960.
“Tôi cho rằng ông Trump đang tìm cách tạo ra một phiên bản hàng hải của lời kêu gọi chương trình không gian mà Tổng thống John F. Kennedy từng đưa ra. Khi đó, Liên Xô dường như đang dẫn trước Mỹ trong lĩnh vực vũ trụ - một mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh quốc gia”, ông Schuster nói, nhắc tới chương trình Apollo đưa người Mỹ đặt chân lên Mặt Trăng ngày 20/7/1969.
Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.
